Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ)

Her alanda olduğu gibi bilgisayarlar okul sisteminin de içine girip öğretimde de yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum da karşımıza “Bilgisayar Destekli Öğretim” kavramını çıkarmaktadır. Bilgisayar destekli öğretimin araştırmacılar tarafından pek çok tanımı yapılmıştır:

Uşun’a (2000: s. 52) göre bilgisayar destekli öğretim; öğrenci motivasyon ve ilgisini güçlü tutan, her öğrencinin kendi hızına göre ilerleyebildiği, öğrenmenin teknolojiyle birleşip öğrenme ortamının bilgisayar olarak kullanıldığı öğretim yöntemlerinden biridir.

Senemoğlu (2005: s. 435), bilgisayar destekli öğretimi; öğrencilerin öğrenmelerini bilgisayar programlarını kullanarak gerçekleştirdiği, aynı zamanda bu programlar sayesinde kendilerini izleyip değerlendirebildikleri bir öğretim şekli olarak tarif etmiştir.

Kaya (2006: s. 210) ise bilgisayar destekli öğretim için, öğrencinin bilgisayarla direkt etkileşime geçerek ders sunusunu sunduğunu ifade etmiştir.

Tanımlardan yola çıkarak bilgisayar destekli öğretimi şu şekilde tanımlamak mümkündür: Öğrencilerin bilgiyi en iyi şekilde ve kendi hızlarına göre öğrenebilmeleri, kendi kendilerini değerlendirebilmeleri için ders sunularının çeşitli bilgisayar yazılımlarıyla birleştirilip öğrenci etkileşimine sunulmasıdır.

1.1.3.1.3.1. Bilgisayar Destekli Öğretimin Amaçları

Barker ve Yeates’den (1985: s.27) aktaran Uşun (2000: s. 53), bilgisayar destekli öğretimin amaçlarını şu şekilde sıralamıştır:

 “Geleneksel öğretim yöntemlerini daha etkili hâle getirmek

 Öğrenme sürecini hızlandırmak

 Zengin bir materyal sağlamak

 Ucuz ve etkili öğretimi gerçekleştirmek

 Gereksinmeye dayalı öğretimi gerçekleştirmek

 Telafi edici öğretimi sağlamak

 Bireysel öğretimi gerçekleştirmek”

Bu amaçlara bakıldığında bilgisayar destekli öğretim sürecinde bilgisayar; öğretmenin görevini alacak, öğretmenin yerine geçecek anlayışı terk edilmelidir. Bilgisayar; süreci daha etkin ve verimli kullanmaya yarayacak, öğretmen ise her zaman olduğu gibi burada da rehber olma konumunda olacaktır. Yani bu öğretim sürecinde öğretmen saf dışı kalmayacaktır.

Bilgisayar süper bir güç olarak görülmemeli, sistemde bilgisayar var diye öğrenciler hemen her şeyi öğrenecek düşüncesine kapılınmamalıdır. Bilgisayarın, öğretim sürecini başarılı kılabilmesinde birçok faktör rol oynamaktadır. Bir nevi sürecin başarılı geçmesi için sadece bilgisayarın olması yetmez, bununla birlikte çeşitli etkenler de önemlidir.

Bilgisayar destekli öğretim sürecini etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar, Demirel vd. (2005: s. 134) tarafından şu şekilde sıralanmıştır:

 “Öğrenci motivasyonu,

 Yenilik,

 Etkileşim düzeyi,

 Bireysel öğrenme farklılıkları,

 Öğretmenin rolü,

 Ders yazılımının türü, kapsamı ve niteliği,

 Öğretilecek materyalin ve yazılımların hazırlanması” 1.1.3.1.3.2. Bilgisayar Destekli Öğretimin Avantajları

İyi bir öğretim süreci geçirmek amacıyla öğretim sürecinde kullanılan bilgisayarın beraberinde getirdiği birtakım avantajlar vardır. Bunları; Uşun (2000), Demirel vd. (2005) ve Özel (2008) şöyle belirtmiştir:

 Bilgisayar, öğrencilerin süreç içerisinde aktif olmalarını ve bu aktifliklerini devam ettirmelerini sağlar. Bireysel hıza göre ilerleme olduğundan öğrenci bir sonraki adıma geçmede ya da bilgisayar üzerinden sorulan soruları cevaplamada devamlı aktif olmak zorundadır. Aktiflik ise öğrencinin dikkatini diri tutmasına yardımcı olur.

 Öğrenciye kendi hızında ilerleme imkânı sağlar. Farklı birçok öğrenme metodunda, bireye değil gruba göre hareket edilmektedir. Bu durumda öğrencilerin konuyu öğrenip öğrenmedikleri tam anlaşılmaktadır. Kendi hızında ilerleme avantajı ile öğrenciler konuyu anlamadıklarında ya sonraki konuya geçemeyecekler ya da geriye dönüp tekrar yapabileceklerdir.

 Bilgisayarların farklı ve gelişmiş özellikleriyle çeşitli ders sunuları hazırlanabilir (resim, ses, video, hareketli sunular…). Bu da öğrencilerin derse karşı ilgi ve dikkatini arttırır.

 Sınıf ortamında yavaş öğrenen bir öğrencinin ya da hiç öğrenemeyen bir öğrencinin geriye dönüp tekrar etme şansı çok azken, bilgisayarla birlikte sınırsız geriye dönüşler ve tekrarlar yapılabilir. Bu da bu durumda olan öğrencilerin öz güvenlerini arttırmalarına yardımcı olur.

 Bilgisayar öğrencilere gerçeğe yakın ortamlar sunar. Sınıf ya da okul ortamında yapılamayacak birçok deney ya da çalışmalar benzetim yöntemi ile rahatlıkla yapılabilir.

 Bilgisayar destekli öğretimde ders sunuları kısa zaman içerisinde birçok öğrenciye ulaştırılabilir.

 Öğrenciye kendi başına ve kendi hızına göre çalışmayı sağlayan bu sistemde öğrenciler, öğretmenler tarafından da her an denetlenip, dönütler alabilir.

 Öğrenciler çalışma süre ve saatlerini kendilerine göre ayarlayabilirler.

 Bilgisayarın çalışmaları ve bilgileri kaydetmesi, sürekli aynı işlemlerin tekrar edilmesini önleyerek zamandan tasarrufu sağlar.

 Bilgisayarlar, öğretmenlere de öğrenci sorunlarıyla daha iyi ilgilenebilme ve daha iyi bir öğrenme ortamı oluşturma fırsatı vermektedir.

1.1.3.1.3.3. Bilgisayar Destekli Öğretimin Sınırlılıkları

Son yıllarda hayatımızın bir parçası hâline gelen ve yaşamımıza yön veren teknolojinin, bir icadı olan bilgisayarın eğitimde ve öğretimde kullanılmasının birçok avantajı olabildiği gibi elbette ki buna paralel olarak sınırlılıkları da vardır. Bunları ise

Uşun (2000), Demirel vd. (2005), Yanpar (2009) ve Akalan (2012) ise şöyle belirtmiştir:

 Bilgisayar başında çok zaman geçirmek, öğrencileri insanlardan uzaklaştırıp, sosyalliğini etkileyebilir. Bazı araştırmacılara göre, özellikle eğitsel nitelikli oyunlar için, bilgisayarın başında fazla vakit geçirmek çocukların sosyo-psikolojik gelişimlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Fakat bu sadece bilgisayar için değil, sınıf içerisinde öğretimde kullanılan diğer materyaller için de geçerli olabilmektedir.

 Bilgisayar, öğrenciye her ne kadar pekiştireç ve dönüt verse de asla bir insanınki gibi etkili olamaz. Yani bilgisayar; bir öğretmen, bir arkadaş ya da aileden herhangi birinin verdiği pekiştireç ya da dönütün yerini tutmayabilir.

 Diğer materyallerden farklı olarak bilgisayar destekli öğretim için; hem yazılımlar için özel donanım hem de bunu uygulayacak öğretmen ve öğrenciler için bilgi ve beceri gerekmektedir.

 Özel donanım ve yazılımların maliyeti de yüksek olduğu için bilgisayar destekli öğretim pahalı bir sistemdir.

 Kaliteli yazılımlar bulmak oldukça güçtür.

 Bilgisayar destekli öğretim, öğretim programıyla ve kullanılan yöntem- teknikle uyumlu ve bütünleşmiş biçimde olmazsa çok yararlı olmayabilir.

 Tasarlanmış her türlü eğitim yazılımlarının ya da sunularının öğretim ilke ve yöntemlerine uygun olması gerekir. Bunu da piyasada bulmak çok kolay değildir.

 Bilgisayarın ekranında tek seferde az materyal gösterilir. Eğer bir derste çok materyal gösterilmek isteniyorsa bilgisayar yetersiz kalabilir.

 Eğitimciler ile teknik ekip arasında bir koordine eksiliği vardır.