Belenbaşı Köyü’nün kuzeyinde “Nif Dağı”, güneyinde ise “Çinçin Ovası” yer alır. Kuzeydoğusunda “Kırıklar Köyü”, güneydoğusunda “Karacaağaç Köyü”, kuzeyinde “Kaynaklar Köyü”, güneyinde ise “Gaziemir Ovası” bulunur. Belenbaşı Köyü’nde Akdeniz iklimi ve Akdeniz bitki örtüsü görülür; çevresi ormanlıktır ve makilerden oluşmuştur. Belenbaşı Köyü’nün çevre ile bağlantısı oldukça kolay olup iki ayrı yoldan İzmir’e ulaşım sağlanır11
11 Belenbaşı Köyü-Buca-İzmir hattı ve Belenbaşı Köyü-Karacaağaç Köyü- Mersinli Kahve-Gaziemir- İzmir hattı olmak kaydı ile iki farklı yoldan ulaşım sağlanmaktadır.
. İzmir İl merkezine 21 km. mesafede olan Belenbaşı Köyü, Buca İlçe merkezine 13 km. uzaklıktadır. Çevre köyler ile düzenli yol bağlantıları bulunur.
Belenbaşı Köyü’nde geleneksel büyük aile yapısı giderek yerini çekirdek aile yapısına bırakmaktadır. Belenbaşı Köyü muhtarlığından elde edilen bilgilere göre köyde yaklaşık olarak 250 hane (900 kişi) yaşamaktadır.
Belenbaşı Köyü halkı; önce Çorlu Köyü ardından Belenbaşı Köyü’ne ilk yerleştikleri yıllarda “Antalya-Karateke Obasından” beraberinde getirdikleri koyun ve keçilerden oluşan sürü hayvancılığı ile geçimlerini sağlamışlardır.12 Çadır
hayatından yerleşik hayata geçtikten sonra tarıma özellikle de tütüncülüğe yönelmişlerdir. Orta kalitede tütün üretimi yapılan köyde 1990’lı yılların başında tütün üretimine getirilen kota ve üretimin ekonomik olmaması nedeni ile başta kiraz yetiştiriciliği olmak üzere zeytin, incir ve sebze üretimi başlamıştır.13
Aileler kendi ihtiyaçlarını karşılayacakları oranda hububat, meyve ve sebze tarımı yapmaktadır. Son yıllarda ise yörede kiraz ve diğer tarımsal ürünlerin üretiminde organik tarım tekniği uygulanır. 2004 yılından itibaren yaklaşık olarak 6500 dönüm arazi üzerinde çevre köyler ile birlikte Türkiye’nin en büyük organik tarım projeleri içerisinde yer alan proje kapsamında kiraz ve zeytin yetiştirilmektedir.14
Yayla hayatından yerleşik hayata geçmiş olan Belenbaşı Köyü’nde hayvancılık son yıllarda giderek önemini kaybetmektedir. Bir köy projesi ile 1980’li yıllarda küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine alternatif olarak “cins süt sığırcılığı” teşvik edilmiş ve köy ekonomisine katkı sağlanmıştır.
15 Yörüklerin yaşantısında keçinin
ayrı bir yeri ve önemi bulunur. Keçiler ormanlık ve dağlık alanlarda hızlı ve çevik olmanın vermiş olduğu avantaj ile özgürce hareket etmekte ve ağaçların en taze filizlerini yemeleri nedeni ile de kılları parlak ve dayanıklı olmaktadır.16 Eti17, sütü, peyniri ve yoğurdu da bu yüzden daha kıymetlidir. Sahiplerine daha fazla kazanç getirdiği için koyuna nazaran daha çok tercih edilir.18 Belenbaşı Köyü’nde Yörük
olmanın getirmiş olduğu alışkanlıklar ile küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinden vazgeçilememiştir. Köy halkı evlerinde en kıymetli hayvanları19
12 Ahmet KIŞLALI, 27.06.2009 tarihli görüşme. 13 Mehmet İLHAN, 01.02.2009 tarihli görüşme. 14 Bülent ALTIPARMAK, 10.12.2005 tarihli görüşme. 15 Musa İLHAN, 13.04.2008 tarihli görüşme.
16 Nuray Yılmaz-Ayşegül Koyuncu, “Yörük Yasam Biçiminin Geleneksel Dokumalara Yansıması”,
10. Ulusal El Sanatları Sempozyumu, İzmir, 2009, s. 386.
17 Belenbaşı Köyü’nde Yörük olmanın getirmiş olduğu alışkanlık ile birlikte halen keçi eti en çok sevilen ve tercih edilen et çeşididir. Büyük baş hayvan eti ise sert ve lezzetsiz olduğu düşünülerek, daha az tercih edilmektedir.
18 Mehmet İLHAN, 01.02.2009 tarihli görüşme.
19 Geçmişte Belenbaşı Köyü’nde keçi sağmasını bilmeyen genç kızların gelin olamayacağına inanılırdı. Bu yüzden anneler “keçi sağma” işlemini küçük yaştaki kız çocuklarına büyük bir titizlik ile öğretirlerdi.
olan keçilerden en az 4–5 tane beslemeye devam etmektedir. Sürü hayvancılığı olarak küçükbaş hayvan
yetiştiriciliğine devam etmek isteyen kişiler ise genellikle Torbalı İlçesine bağlı Karakuyu Köyü’nün yaylalarını kullanmaktadır. Hayvancılık ile geçimlerini sağlayan 3-5 aile Belenbaşı Köyü’nden taşınıp Karakuyu Köyü’ne yerleşmiştir.
İlk olarak 2005 yılında başlayan ve Mayıs ayının son haftasında düzenlenen “Belenbaşı Köyü Yörük Kültürünü Tanıtma ve Kiraz Şenliği” kutlamalarına her yıl devam edilmektedir. Bu şenlikte yerel yönetim anlayışı ile Yörük gelenek ve görenekleri yaşatılmaya çalışılmakta ve en iyi kiraz üreticisi seçilerek, çeşitli hediyeler ile organik tarım desteklenmektedir. Bu şenliğin amacı organik ürünlerin satılması için bir pazar arayışı, köy ekonomisine katkı sağlamak ve eko turizmin Belenbaşı Köyü’nde de yapılmasını sağlamaktır. Belenbaşı Köyü’nde şenlik ile başlayan bu girişim, beraberinde tarım fuarlarına katılmayı ve yurt dışından gelen turist gruplarını yatılı olarak ağırlama hizmetini köye bir ekonomik gelir olarak getirmiştir. Belenbaşı Köyü Muhtarlığı, Buca Belediyesi ve Buca Kaymakamlığı’nın ortak çalışmaları olarak yerel anlamda başlayan şenliğin 2010 yılından itibaren uluslararası bir etkinliğe dönüştürülmesi kararı alınmıştır. “Belenbaşı Köyü Yörük Kültürünü Tanıtma ve Kiraz Şenliği (2009)” kapsamında ilk defa düzenlenen “El Emeği Yarışması” ile köylü kadınların hünerlerini sergilemeleri hedeflenmiştir. Belenbaşı Köyü kadınları ile birlikte Buca İlçesi’ne bağlı Doğancılar, Kırıklar ve Karaağaç köylerindeki kadınların da katılım sağladığı bu yarışma ile kültürel zenginliğin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Ayrıca geleneksel yaşamın bir parçası olan dokumalar Yörük kültürünün tanıtılması için bu şenliklerdeki stantlarda bir süs unsuru olarak yer alır. (Bkz. Fotoğraf:2-3-4-5)
Belenbaşı Köyü’nde 1960 yılında açılan ilkokulda, ilköğretimin ilk aşaması olan 5. sınıfa kadar, eğitim ve öğretim verilmektedir. Daha sonraki sınıflarda okumaya devam eden öğrenciler ise taşımalı eğitim sistemi kapsamında servisler ile Kaynaklar Köyü’nde ve Buca İlçe merkezinde bulunan ilköğretim okullarına taşınmaktadır.
Fotoğraf 2-3-4-5: Belenbaşı Köyü Yörük Kültürünü Tanıtma ve Kiraz