Basınç dayanımı

Basınç dayanım deneyi sonucunda elde edilen verilere ait açıklayıcı istatistikler Tablo 4.16’de verilmiştir.

Tablo 4. 16 Katkı oranına göre harç numunelerin basınç dayanımı değerlerine ait açıklayıcı istatistikler

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: Times New Roman

Biçimlendirilmiş: Başlık 3, Sola, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

50

8 3 26.4 2.486571 24.04 28.99

12 3 17.8 2.286723 15.23 19.56

16 3 13.1 1.717857 11.19 14.44

20 3 12.9 0.513842 12.33 13.22

Tablo 4.16 genel olarak incelendiğinde, en yüksek basınç dayanımının ortalamasının 34.50 ile referans numunesine ve en düşük ortalamanın 12.90 ile %20 katkı oranına ait olduğu görülmektedir. Elde edilen deney sonuçlarının istatistiksel olarak karşılaştırılması amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmış ve sonuçlar Tablo 4.17'de verilmiştir.

Tablo 4. 17 Katkı oranına göre harç basınç dayanımı değerlerine ilişkin varyans analizi (ANOVA) sonuçları

Analiz sonucunda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (F=21.7133; p<0.01). Bu sonuç harç numunelerinin basınç dayanımı değerlerinin katkı yüzdesine bağlı olarak önemli ölçüde değiştiğini ifade etmektedir.

4.5.4. Su emme

Su emme deneyi sonucunda elde edilen verilere ait açıklayıcı istatistikler Tablo 4.18’de verilmiştir.

Tablo 4. 18. Katkı oranına göre harç numunelerinin su emme değerlerine ait açıklayıcı istatistikler

Tablo 4.18 genel olarak incelendiğinde, en yüksek su emmenin ortalamasının %9.29 ile %20 katkı oranına ve en iyi su emme yüzdesi %4.50 ile referans numunesine ait olduğu

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: Times New Roman

Biçimlendirilmiş: Başlık 3, Sola, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

51

görülmektedir. Elde edilen deney sonuçlarının istatistiksel olarak karşılaştırılması amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmış ve sonuçlar Tablo 4.19'da verilmiştir.

Tablo 4. 19. Katkı oranına göre harç numunelerinin su emme değerlerine ilişkin varyans analizi (ANOVA) sonuçları

Varyans Kaynağı

Kareler toplamı

SS

Serbestlik derecesi

df

Kareler ortalaması

MS F P-değeri

Gruplar

Arasında 77.71592 1 77.71592 3.008294 0.0091899 Gruplar

İçinde 878.3521 34 25.83388

Toplam 956.068 35

Analiz sonucunda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (F=3.008294; p<0.01). Bu sonuç harç numunelerinin su emme değerlerinin katkı yüzdesine bağlı olarak önemli ölçüde değiştiğini ifade etmektedir.

Biçimlendirilmiş: Yazı tipi: 12 nk, İtalik Değil

Biçimlendirilmiş: Resim Yazısı, Aralık Önce: 0 nk, Sonra: 0 nk

52 5. SONUÇLAR

Çalışma kapsamında aşağıda belirtilen sonuçlar elde edilmiştir:

1. Yaş çamur için yapılan analiz sonuçlarına göre toplam kütlenin ağırlık yüzdesi olarak en yüksek miktara sahip element %21.482 ile silisyum (Si) ve takiben %11.080 ile kalsiyum (Ca) dur. Kuru çamurun Si ve Ca elementlerinin toplam kütlenin ağırlık yüzdesi olarak sırasıyla %18.612, %10.344 orana sahip olduğu tespit edilmiştir.

2. Yaş ve kuru HSÇ ÇOK parametresine göre yaş ve kuru çamurlar Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında tehlikeli atık özelliği gösterdiği belirlenmiştir.

3. Tehlikeli atık özelliğine sahip olması nedeniyle yaş ve kuru haldeki HSÇ I. sınıf depolama tesislerinde depolanabilir.

4. Yaş ve kuru çamura ait tüm parametreler karşılaştırıldığında kuru çamura ait değerlerin daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu durumun nedeni buharlaşma ile çamurun suyunu kaybederken kütlesinde görülen azalmadır.

5.4.

6. Numune serilerinin ultrases geçiş hızı değerleri incelendiğinde; katkılı numunelerde en yüksek değerin HSÇ katkısının kuru olarak kullanıldığı %4 katkı numunelerinden elde edilmiştir.

7.5.

8.6.Katkısız numunelerde eğilme dayanımı 6.84 MPa iken, %4 yaş katkı oranında 6.5 MPa ve %8 katkı oranında 6.3 2 MPa değerine ulaşmış ve %20 katkı oranında 4.2 MPa ile en düşük eğilme dayanımı değeri bulunmuştur. HSÇ katkısının yaş olarak kullanılarak üretilen numunelerin 28 günlük eğilme dayanımları incelendiğinde, eğilme dayanımında katkısız numuneye göre azalma olduğu görülmüştür.

9.7.Yaş ve kuru HSÇ kullanılan numunelerde en yüksek basınç dayanımı değeri katkılı numunelerde sırasıyla %2 ve %4 ikame oranında ölçülmüştür. Atık katkı oranı arttıkça basınç dayanımı azalmaktadır.

10.8. Yaş ve kuru HSÇ kullanılan numunelerde en yüksek su emme değeri sırasıyla

%10 ve %20 ikame oranlarında gözlenmiştir. Atık katkı oranı arttıkça su emme değeri artmaktadır.

11.9. Sızma testi sonuçlarına göre en düşük konsantrasyonlar %8 ikame oranlarında tespit edilmiştir. %8 ikame oranı aynı zamanda dayanım ve dayanıklılık değerleri nispeten yüksektir.

12.10. %8 yaş çamur ikambeli numuneler için yapılan analiz sonuçlarına göre toplam kütlenin ağırlık yüzdesi olarak en yüksek miktara sahip element %24.400 ile silisyum (Si) ve takiben %23.935 ile kalsiyum (Ca) dur.

13.11. %8 kuru çamur ikameli numuneler için yapılan analiz sonuçlarına göre toplam kütlenin ağırlık yüzdesi olarak en yüksek miktara sahip element %23.152 ile silisyum (Si) ve takiben %25.096 ile kalsiyum (Ca) dur.

14.12. Ba ve ÇOK parametrelerine göre I. Sınıf depolama alanında depolanabilir olan yaş ve kuru sondaj çamurunun solidifikasyon/stabilizasyon uygulaması sonucunda Ba, Cr, Ni, Pb ve ÇOK parametrelerine göre II. sınıf depolama alanlarında depolanabileceği tespit edilmiştir. Çevresel etkileri nedeni ile uygun önlemler alınarak uygun yerlerde kullanılabileceği düşünülmektedir.

53 KAYNAKLAR

Conner J.R. 1990, “Chemical Fıxation and Solidification of Hazardous Wastes”, Van Nostrand Reinhold, Newyork, ISBN 0-442-20511-2, 682.

Dirik K., 2006, http://yunus.hacettepe.edu.tr/~kdirik/Yeralti_6.pdf

Ekizer B., Köse N., Buzpinar E. Sondaj Atıksuları Yönetimi ve Geri Kazanımı, 19th International Petroleum and Natural Gas Congress and Exhibition of Turkey, 15 May 2013 EPA, 1986. Handbook for stabilization solidification of hazardous waste, EPA/540/2-86/001.

EPA 1989, Stabilization/Solidification of CERCLA and RCRA Wastes, Physical Tests, Chemical Testing Procedures, Technology Screening, and Field Activities, Center for Environmental Research Information and Risk Reduction Engineering Laboratory Office of Research and Development, Cincinati, EPA/625/6-89/022.

EPA 1993, Solidification/Stabilization and Its Application To Waste Material, Part II, Technical Resource Document, Office of Research and Development, Washington DC, EPA/530R-93/012

Filibeli A. 1996, “ Arıtma Çamurlarının İşlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Basım Ünitesi, Yayın No: 255, İzmir.

Jamieson E.J., Penna B., Riessen A., Nikraz H.,1996, The Development of Bayer Derived Geopolymers as Artificial Aggregates Hydrometallurgy, Available online 3 May 2016, In Press Singh M, Upadhayay S N, Prasad P M. “Preparation of Special Cements from Red Mud”, Waste Management, 16(8), 665-670.

Kılıç Y, Günay E, Marşoğlu M., 2013, Atık Kırmızı Çamur Kullanılarak Üretilen Renkli Beton Ürünlerin Çevreye Uyumluluk Performansının İncelenmesi”, Sigma Dergisi, 31(3), 409-419.

Lagrega M. D., Buchingam P.L., Evans J. C. And The Environmental Resources Group .,1994, Hazardous Waste Management, Mc Graw Hill Inc., 1103 p.

Leonard S. A., , Stegemann J. A.,2010a, Stabilization/solidification of petroleum drill cuttings, Journal of Hazardous Materials Volume 174, Issues 1–3, 15, Pages 463–472, February.

Leonard S. A., , Stegemann J. A.,2010b, Stabilization/solidification of petroleum drill cuttings: Leaching studies, Journal of Hazardous Materials 174, 484–491.

Salihoğlu, G., 2007. Ağır Metal İçeren Çelik Sanayii Atıklarının Stabilizasyonu ve Solidifikasyonu, Uludağ Üniversitesi, Çevre Mühendisliği ABD, Doktora Tezi, Bursa Weitzmann, L., 1990. Factors for selecting appropriate solidification/stabilization methods, Journal of Hazardous Materials, 24:157-168.

Bayraktar A.C., 2011, Çelik Sanayisinden Kaynaklanan Elektrik Ark Ocağı Baca Tozunun Düşük Kalite Mgo Katkısıyla Stabilizasyon Ve Solidifikasyonu, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, 25 Şubat İstanbul.

54

OGP/IPIECA, 2009, http://www.ogp.org.uk/pubs/396.pdf

Yuan Q., Sh, C., Schutter G., Audenaert K., Deng D., 2009, Chloride binding of cementbased materials subjected to external chloride environment—a review, Constr. Build. Mater. 23, 1–

13.

Al-Ansary M.S., Al-Tabbaa A.,2007, Stabilisation/solidification of synthetic petroleum drill cuttings, J. Hazard. Mater. 141, 410–421.

Joshi R.C., Lohtia R.P., Achari G.,1995, Fly ash cement mixtures for solidification and detoxification of oil and gas well sludges, Trans. Res. Rec. 1486, 35–41.

Mulder E., Brouwer J.P., Blaakmeer J., Frenay J.W.,2001, Immobilization of PAH in waste materials, Waste Manage. 247–253.