Barack Obama Döneminde Alınan Önlemler

Öncelikle ABD’nin yeni baĢkanı seçilen Barack Obama bankaların devletleĢtirilmesi taraftarı olmadığını dile getirmiĢtir. B. Obama baĢkanlığa baĢlayınca ilgilendiği ilk konu hem reel sektörü hem finans sektörünü yeniden canlandırmayı amaçlamıĢtır. Bunu yapabilmek için ise G.W.Bush’un soruna belli bir bölüm ya da parçadan yaklaĢmak yerine, cesaretle ve yüksek miktarda meblağ ile el atarak ekonomiyi canlandırmak olmuĢtur.²³⁵ Obama baĢkan olduktan hemen sonra ise dördüncü paket açıklanmıĢtır. Bu dördüncü paket 2.8 trilyon dolarlık bir hacme sahiptir.

Bu tedbir paketinde Ģu 4 tane temel anlayıĢ vardır:²³⁶

“1-ABD’de istihdam oluşturmak için Acil Eylem Planı.

2-Yoksul Aileler İçin Acil Yardım Planı.

3-Kredi Borcu Olan Ev Sahipleri İçin Eylem Planı.

4-Finansal Krizin Aşılması İçin Tüm Araçların Kullanılması”.

B.Obama’nın ekonomi için hazırladığı paketlerin detayında bulunan özellikler ise Ģunlardır:²³⁷

 Amerika’da yeni kurulacak olan iĢletmeler için “Vergi Kredisi”

oluĢturulmuĢtur. 2009 ve 2010 yıllarında geçerli olan bu karar ile her tam zamanlı çalıĢan için 3000 dolar vergi kredisi sağlanmıĢtır.

 Büyük olmayan iĢletmelerin kredilere kolay ulaĢmasını sağlayacak revize mevzuatlar yürürlüğe girmiĢtir.

 Bu meyanda küçük iĢletmelerin yatırım yapması ve istihdam oluĢturması için 2009 yılı ile sınırlı olmak üzere 250.000 dolar tutarında ek teĢvik imkânını kullanması sağlanmıĢtır.

234Hakan KURT, “Ekonomik Kriz Ve DönüĢüm-Küresel Kriz Ve Ülkelerin Aldığı Tedbirler,” MUSĠAD AraĢtırmalar Koordinatörü, Çerçeve, Mart 2009

http://www.musiad.org.tr/img/yayinlarraporlar/cerceve_dergisi_50_21.pdf, (EriĢim Tarihi:06.07.2012) s.127.

235 HĠÇ, a.g.m., ss.11-13.

236 ÖZSOYLU vd., a.g.e., ss.50-51.

237 KURT, a.g.m., ss.127-128.

 Yatırım Yapılan Tüm sermaye kazancı vergileri kaldırılmıĢtır. Bu yapılan uygulamaya faal olan ve yeni kurulacak olan tüm iĢletmeler de dâhil edilmiĢtir.

 2009 yılında okul, yol, köprü, enerji gibi hızlı altyapı projelerine harcanmak için 25 milyar dolar tutarında bir kaynak ayrılarak, 1 milyon kiĢi için istihdam sağlanması hedeflenmiĢtir.

 Krizi aĢmaya çalıĢırken, geleceği de fırsata çevirmek için yeni nesil ürünler oluĢturmak, teknolojilerini geliĢtirmek ve mevcut birikimlerini geleceğe aktarmak için otomotiv sektörüne 50 milyar dolar bütçe aktarılmıĢtır.

 ÇalıĢanların ve ailelerinin yaklaĢık olarak % 95’ine vergi iadesi desteği sağlanmıĢtır. Bu tutar, iĢçiler için 500 dolar, aileleri için ise 1000 dolar tutarında vergi iadesini ihtiva etmektedir.

 Üzerlerine ipotek koyulan ve faturalarını ödemekte zorluk çeken emeklilerin, emekli mevduat ücretlerinin toplamının %15’i kadar ve 10 000$’ı geçmeyecek Ģekilde kredi kullandırılmasını, böylece ipoteklerin kaldırılmasının sağlanmasına ve faturalarının ödenmesi ile mali sirkülasyonun oluĢmasına imkân sağlanmıĢtır.

 Kriz sonrası %20 değer kaybeden Amerikan gayrimenkullerinin yeniden Ģekillendirilmesi için tüm Mortgage Sorunları, Hazine Konut-Kentsel Kalkınma (HUD) sekreterliğine yönlendirilerek planlanma yapılabilmesi organize edilmiĢtir.

 Ev sahipleri için mevzuat değiĢikliğine gidilerek yürürlükte bulundurulan iflas kodu revize edilmiĢtir.

 Devlet sağlık, emniyet, itfaiye ve yeni acil tesislerin halka sunulmasında 25 milyar dolar tutarındaki verginin halktan alınmamasına karar kılmıĢtır.

 Ġpotek vergileri revize edilmesiyle yaklaĢık olarak 10 milyon orta sınıf aileye yardımcı olunması sağlanmıĢtır.

 Küresel ısınmayan sebep olan karbon emisyonunu azaltmak için, yönetim karbon emisyon piyasası sistemi kurulmuĢtur. Bu sistem Ģirketlerin zararlı atık emisyonu yapabilmelerini sağlayan ticaretleĢtirilebilir hakları satarak 646 milyar dolar toplanmasına karar verilmiĢtir.

 Gelecek 10 yıl için sağlık reformları alanında kullanılmak üzere 634 milyar dolarlık bütçe hazırlanmıĢtır.

Tablo 4.1: Paketin Değerlendirmesi ve Piyasadan Gelen Ġlk Tepkiler

OBAMA BĠDEN PAKETĠ Ġġ DÜNYASININ TEPKĠSĠ

Emisyon: Küresel ısınmaya neden olan karbon emisyonunu azaltmak için, yönetim karbon emisyon piyasası sistemini öne sürüyor. Bu sistem, Ģirketlere zararlı atık emisyonu yapabilmelerini sağlayan ticaretleĢtirilebilir haklar satarak sekiz yılda 646 milyar dolar ödetecek.

Karbon emisyonun fiyatlandırılmasına Ģirketler genelde karĢı çıkmıyor. Çünkü bu planda geleceğe dair daha kesin kararlar alabilecek ve enerji etkinliği ve yenilebilir enerji alanlarında ki yatırımlarını artırabilirler.

Sağlık: Önümüzdeki on yıl içinde sağlık reformları için kullanılması için 634 milyar dolarlık bir bütçe hazırlandı. Bu miktarın yarısı vergi artırımlarından gelirken, diğer yarısı Medicare'in sigortacılara, ilaç Ģirketlerine ve hastanelere ödediği paranın azaltılmasından elde edilecek.

Görünürde iĢ dünyası büyük ölçüde sağlık alanındaki reformları destekliyor. Ama bir takım sesler de yükselmeye baĢladı. Sigortacılar devlet destekli rakiplerinin yaratacağı rekabetten endiĢe ederken, hastaneler maliyetlerin sıkıntı yaratmasından kaygılanıyor.

Ġlaç üreticileriyse fiyatların düĢmesinden korkuyor.

Vergi Erteleme: Çokuluslu Ģirketler yurtdıĢında elde edilen karları üzerinden ödedikleri vergileri erteleyebiliyor. Yönetim bu durumun Ģirketleri denizaĢırı ülkelerde iĢ yapmaya teĢvik ettiğini söylüyor ve vergi ertelemelerini kısıtlayıp, diğer denizaĢırı açılımlar üzerine kısıtlamalar getirerek 210 milyar dolar elde etmeyi planlıyor.

ġirketler, rakipleri yerel oranlarda daha düĢük vergiler öderken, yurtdıĢında ki operasyonlar için ABD oranlarında vergi ödemek zorunda kalmalarının bir dezavantaj olacağından endiĢe ediyor. Bu Ģirketler, yurt dıĢında ki herhangi bir gelir kaybının ABD'ye iĢçi kazandırmaktan öte iĢçi kaybettirileceği düĢünülüyor.

Gelir Vergisi: Obama yılda 250 bin doların üzerinde gelir elde eden aile oranını yüzde 33'ten yüzde 36’ya çıkarabilir. 370 bin doların üzerinde kazananların oranıysa yüzde 39.6'ya yükselebilir.

Sermaye kazançları ve temettü oranları yüzde 15 den yüzde 20'ye çıkabilir. Mortgage faizleri indirimi ve bağıĢlar yüzde 28'e düĢüyor.

Vergi artırımlarının yatırımları azaltacağı yönünde ki korkular iĢ dünyasında, konut sektöründe umutsuzca bir patlama beklentisinde olan inĢaat sektörü ve mortgage iĢlemcilerinden ortak fon Ģirketlerine ve yatırımcıyı piyasada tutmaya çalıĢan diğer yatırım yöneticilerine kadar birçok kiĢi tarafından paylaĢılıyor.

Sondaj: Ekonomiyi daha temiz enerjiye döndürmek yönetimin en önemli amaçlarından biri haline geldi. Bu konuda baĢarılı olması, petrol ve benzin üreticilerine uygulanan bir grup vergi indirimlerinin sona erdirilmesi enerji güvenliği anlamına geliyor. Bunlar arasında deniz sondajcılığını artırması amacıyla yapılan vergi indirimleri de yer alıyor.

Petrol endüstrisi, Obama'nın planının istihdam ve enerji güvenliğini riske attığını iddiasıyla, vergi teĢviklerinin devam etmesi için sert bir savaĢ baĢlatmayı planlıyor. Bununla birlikte ABD'de petrol arama maliyetlerinin artırılması petrol devlerini, yatırımlarını ve keĢif çalıĢmalarını yurt dıĢında yapmaya teĢvik edebilir.

Tarım Desteği: BaĢkan, gereksiz olduğunu düĢündüğü tarım sübvansiyonlarını sona erdirmeyi planlıyor. Toplam satıĢları yılda 500 bin doları geçmeyen çiftçilere her yıl verilen 250 bin dolarlık ödemeleri keserek 10 yılda 9.8 milyar tasarruf mahsuller için yardım almadan hayatta kalamayacaklarını söylüyor.

Kaynak: Hakan KURT, “Ekonomik Kriz ve DönüĢüm-Küresel Kriz ve Ülkelerin Aldığı Tedbirler,”

MUSĠAD AraĢtırmalar Koordinatörü, Çerçeve, Mart 2009

http://www.musiad.org.tr/img/yayinlarraporlar/cerceve_dergisi_50_21.pdf , (EriĢim Tarihi:06.07.2012), s.128.

Tablo 4.1’den görüldüğü gibi B. Obama ve Joe Biden tarafından Amerika’da yaĢanan ekonomik krizi aĢmak için yeni bir ekonomik paket açıklamıĢtır. Bu paketle Biden ve Obama genel ekonomik süreci düzenlemek için, ABD’yi petrol

bağımlılığından kurtarmak ve sağlık reformlarını hızlandırmak için adım attıkları görülmektedir.²³⁸