Bankanın Kuruluş İzn

4389 sayılı Bankalar Kanunu’ndan önce yürürlükte olan 3182 sayılı Bankalar Kanununa göre, bankalar Bakanlar Kurulunun izni ile kurulabilmekteydi. Buna göre, bir bankanın kurulabilmesi için. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına başvurulması, bunun üzerine Müsteşarlığın incelemesi ve uygun bulduğu başvuru dilekçelerini Sanayi ve Ticaret Bakanlığına göndermesi, ardından Sanayi ve Ticaret Bakanlığının da uygun görmesi halinde, Müsteşarlığın bağlı olduğu bakanlığın Bakanlar Kurulu’na öneri götürmesi gerekmekteydi. Son olarak da bu öneri üzerine Bakanlar Kurulu banka kurulması için gerekli izni vermekteydi.

23.06.1999 tarih ve 23734 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4389 sayılı Bankalar Kanununun ilk şekline göre ise Türkiye’de bir bankanın kurulması veya yabancı bir bankanın Türkiye’de şube açması için yine Bakanlar Kurulunun izni gerekmekte idi. Ancak bunun için öncelikle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun en az beş üyesinin olumlu yöndeki oyuyla Bakanlar Kuruluna öneride bulunması şartı aranmaktaydı.

Aradan çok zaman geçmeden, yaklaşık altı ay sonra 4389 sayılı Bankalar Kanununda önemli değişiklikler yapılmıştır58. Buna göre, 4389 sayılı Bankalar Kanununun “Bankaların Kuruluşları ve Faaliyete Geçme Esasları” başlığını taşıyan 7.maddesinde yapılan değişiklikle. Bakanlar Kurulu’nun sahip olduğu banka kurulmasına izin verme yetkisi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’na devredilmiştir59.

58 _{Bu değişiklikle 19.12.1999 tarihli ve 23911 sayılı RG’de yayımlanan 4491 sayılı Kanun ile yapılmıştır.} 59 _{Bankalar Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 4491 sayılı Kanun’un hükümet gerekçesinde,}

banka kurulmasına izin verme yetkisinin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’na devredilmesinin sebebi şu şekilde açıklanmaktadır: “4389 sayılı Bankalar Kanunu 18.06.1999 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edilmiş ve 23.06.1999 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kanun ile konuya ilişkin uluslar arası uygulamalara paralel olarak banka denetim ve gözetim yetkisinin daha etkin bir şekilde kullanılabilmesini teminen siyasi otoriteden bağımsız karar alma yetkisine ve idari ve mali özerkliğe sahip sahip bir kurum oluşturulmuş olmasına karşı, banka kuruluş izni verilmesi ve faaliyet izninin kaldırılması gibi temel yetkiler Bakanlar Kuruluna bırakılmıştır. Ancak, konuya ilişkin uluslar arası uygulamalar bu tür kurumların faaliyetlerinin siyasi iradeden tümüyle bağımsız bir şekilde yürütülmesini öngörmektedir. Bu defa yapılan değişiklikle, bankalarla ilgili olarak kuruluştan tasfiyeye kadar olan süreçte alınması gereken kararların tamamı sözü elden kurumun karar organı olan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun yetkisine bırakılmaktadır.”

Bundan böyle Türkiye’de bir bankanın kurulması veya yurt dışında kurulmuş bir bankanın Türkiye’de ilk şubesinin açılması izni, yedi kişilik Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun en az beş üyesinin aynı yöndeki oyuyla alınan kararla doğrudan Kurul tarafından verilecektir. İzin için yapılacak başvurulara ve izin verilmesine ilişkin esas ve usullerin ise Kurum tarafından düzenlenecek yönetmelikle belirleneceği belirtilmiştir. Buna göre daha sonra, BDDK tarafından bu maddeye paralel olarak “Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik60” çıkarılmıştır. Kuruluşa veya Türkiye’de şube açılmasına ilişkin izinler, izin tarihinden itibaren bir yıl içinde faaliyete geçilmemesi halinde geçersiz olacaktır (Bank.K. md.7/l). Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, bir bankanın TBMM tarafından özel bir kanunla kurulmasına da hiçbir engel yoktur.

4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 7.maddesinin 2. ve 3. fıkralarında bir bankanın kuruluş izni alabilmesi için sahip olması gereken şartlar belirtilmektedir61.

60 _{R.G.,27/06/2001,24445}

61 _{4389 sayılı Bankalar Kanunu md.7/2 ve7/3:}

2.Türkiye’de kurulacak bir bankanın; a) Anonim şirket şeklinde kurulması, b)Kurucularının;

ba) Müflis veya konkordato ilan etmiş olmaması,

bb) Tasfiyeye tabi tutulan bankerler, bankalar, sigorta şirketleri ve para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda ve Fona devredilen bankalarda doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on ve daha fazla bir oranda pay sahibi olmaması,

bc) Hakkında 14 üncü madde uyarınca işlem yapılmakta olan bir bankada doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on ve daha fazla oranda veya bu oranın altında olsa dahi yönetim veya denetim kurullarına üye belirleme imtiyazı veren pay sahibi olmaması,

bd) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar bile ağır hapis veya beş yıldan fazla hapis cezasıyla cezalandırılmamış olması veya bu Kanunun 22 nci maddesi hükümlerine muhalefet yahut basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık,dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, kara para aklama veya Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs ya da iştirak suçlarından dolayı hüküm giymiş bulunmaması,

be) Banka kurucusu veya ortağı olmanın mali güç ve itibara sahip bulunması.

c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının ada yazılı olması, tüzel kişi kurucuların yönetim ve denetimine sahip gerçek kişilerin kim olduğunun belgelenmesi ve kurucularda aranan şartları taşıması,

d) Nakden ve her türlü muvazaadan ari olarak ödenmiş olan sermayesinin yirmi trilyon liradan az olmaması,

e) Ana sözleşmesinin bu Kanun hükümlerine uygun olması, şarttır.

3. Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösterecek yurtdışında kurulu bankaların;

a) Türkiye’ye ayrılan ödenmiş sermayelerinin (2) numaralı fıkranın (d) bendinde belirtilen miktardan az olmaması,

b) Kuruldukları veya faaliyette bulundukları ülkelerde mevduat kabul etmelerinin veya bankacılık işlemleri yapmalarının yasaklanmamış veya kısıtlanmamış olması,

Buna göre Türkiye’de kurulacak bir bankanın mutlaka anonim şirket şeklinde kurulması zorunludur. Bu bakımdan kurulacak bankaların, bu şartı gerçekleştirebilmeleri için; diğer bir deyişle anonim şirket olarak kurulabilmeleri için ayrıca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan izin almaları gerekmektedir (TTK md.273). Ayrıca bankaların anonim şirket olarak tüzel kişilik kazanabilmeleri için ise, ayrıca ticaret siciline tescil edilmeleri gerekmektedir (TTK md.300).

Yurt dışında kurulmuş bir bankanın Türkiye’de şube açabilmesi için ise anonim şirket şeklinde kurulma şartı aranmamaktadır. Ancak md.7/3’e göre yurt dışında kurulu bu bankaların kuruldukları veya faaliyette bulundukları ülkelerde, mevduat kabul etmelerinin veya bankacılık işlemleri yapmalarının yasaklanmamış olması veya kısıtlanmamış olması şartı aranmaktadır