Bakanlıklararası Harita ĠĢlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu

- Bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluĢlarının yaptırmayı planladıkları 1:5.000 ve daha büyük ölçekli haritalar ile her türlü harita ve plan üretim isteklerini incelemek ve yıllık kapasiteleri oranında Harita Genel Komutanlığı ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne dağıtmak.

- Haritacılık ve Uzaktan Algılama konularında yeni teknolojileri takip etmek, bilimsel araĢtırmalar yapmak.

- Kamu kurum ve kuruluĢlarınca kurula intikal ettirilen diğer konuları incelemek ve önerilerde bulunmak.

- Uzaktan algılama faaliyetlerini yürütmektir. (BHĠKPK Yönetmeliği, 1991)

Üyeleri

- Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığı

- Türkiye Bilimsel ve Teknik AraĢtırma Kurumu BaĢkanlığı - Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığı

- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

- Ġkili Siyasi ĠĢler ve Denizcilik Havacılık Genel Müdürlüğü - Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü

- Karayolları Genel Müdürlüğü - Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü

- Ġller Bankası Genel Müdürlüğü

- Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları ĠnĢaatı Genel Müdürlüğü - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü

- Küçük Sanatlar, Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü - Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

- Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü - Yatırım ve ĠĢletmeler Genel Müdürlüğü

- Orman Genel Müdürlüğü

- Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü - Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü

Kurul tarafından, görevleri ile ilgili çalıĢmaları yürütmek üzere, kurulda bulunan uzmanlar arasından aĢağıda belirtilen ihtisas komisyonları oluĢturulur. ÇalıĢmalarını yürütürler. (BHĠKPK Yönetmeliği, 1991)

a) Program ve Planlama Komisyonu,

b) Bilimsel AraĢtırma ve Koordinasyon Komisyonu, c) Yönetmelikler Komisyonu

Bakanlıklararası Harita ĠĢlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulunca (BHĠKPK)’ nca 2008 yılında bir çalıĢma baĢlatılmıĢ, bir fizibilite raporu hazırlanarak 22.11.2010 tarihinde Devlet Planlama TeĢkilatı (DPT)’na sunulmuĢtur.

Bu fizibilite raporunda farklı kurum ve kuruluĢların uydu görüntüsü veya ortofoto ihtiyacı incelenmiĢ, kamu kaynaklarının tasarrufu ve telif hakları sorunun çözümü için bir sistem araĢtırması yapılmıĢtır. Kurumların ihtiyaçları gözetilerek Ulusal Ortofoto Bilgi Sistemi özel sektörün ve kamu kurumların imkânlarına göre tasarlanarak maliyet hesabı yapılmıĢtır.

Teknolojinin geliĢmesiyle renkli görüntülerin hızlı bir Ģekilde elde edilmesi ve yüksek doğruluk ve çözünürlükte ortofoto haritaların yapılmasını sağlamıĢtır. Farklı kurum ve kuruluĢlar kendi çalıĢmalarında kullanmak amacıyla uydu görüntüleri temin etmeye baĢlamıĢ, ancak görüntülerin baĢta lisans ve telif hakkı konularının getirdiği kısıtlamalar olmak üzere çeĢitli nedenlerden dolayı diğer kuruluĢlarla paylaĢılamamıĢtır.

benzer özellikte görüntü teminlerinin yapılmasını gerektiren bu durumun kamu kaynaklarının israf edilmesine neden olacağı değerlendirilmiĢtir. Bu da veri tekrarına, kaynak israfına neden olmaktadır.

Yakın gelecekte daha da artacağı değerlendirilen renkli görüntü taleplerinin, daha ekonomik bir Ģekilde sağlanabilmesi için kamu ve özel sektör imkânları kullanılarak, görüntü çekimi iĢleminin uçaklara takılı sayısal renkli hava kameraları ile yapılması, bu görüntülerden ortofotoların üretilmesi ve bu ortofotoların ülkemizdeki çalıĢmalarda oluĢturulacak prensipler dâhilinde kullanılabilecek Ģekilde ortak olarak sunulabilmesi amacıyla değerlendirmeler yapılmıĢtır. Bu değerlendirmelerde;

- Ülkemizde birçok kurumun değiĢik uygulamalar için uydu görüntüsü veya hava fotoğrafı ihtiyacı olduğu,

- Söz konusu ihtiyaçların, kurumların birbirleri ile yeterli koordinasyonun olmaması nedeniyle genellikle mükerrer olacak Ģekilde Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığına bildirildiği,

- Mükerrer taleplerin fazla olması sebebiyle ülke kaynaklarının israfının söz konusu olduğunun düĢünüldüğü,

- Harita Genel Komutanlığı (HGK)’ nca sayısal hava kamerası temin edildiği ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM)’ nce de hava kamerası temin faaliyetlerinin yürütüldüğü,

- Kurumlarca yapılan uydu görüntüsü taleplerinin karĢılanma maliyetinin yüksek olduğu, ancak bu taleplerin, güncel olmak kaydıyla, hava fotoğrafları ile karĢılanabilirliğinin, maliyet etkinliğinin, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluĢları ile koordine edilerek incelenip araĢtırılmasına ihtiyaç olduğu,

- Ülke kaynaklarının harcanmasında oluĢacak olası israfların önlenmesi ve mükerrer taleplerin koordine edilmesi amacıyla envanterinde sayısal hava kamerası ve uçak bulunan kurumların, Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığınca sağlanacak mali kaynak ile yeni uçak ve sayısal kamera da alınması suretiyle, ihtiyaç duyulan hava fotoğraflarını düzenli aralıklarla çekip, tüm kurumların yetkisi dâhilinde ulaĢabileceği bir sisteme aktarmalarının yararlı olacağı ifade edilmiĢtir.( MaraĢ ve ark.,2011)

Planlanan Ortofoto Bilgi Sisteminden beklenenler ise;

 Hava fotoğrafı ve uydu görüntüsü temininde ülke kaynaklarının etkin kullanılması,

 Tekrarlı alımların engellenerek kaynak israfının önlenmesi,

 Görüntülere kolay eriĢim,

 Görüntülerde standardizasyon,

 Hava fotoğrafı ve uydu görüntülerinin belirli zaman aralıkları ile güncelleĢtirilmesi, Ģeklinde özetlemiĢtir.

Kamu kurum ve kuruluĢları ile belediye ve üniversitelerce, hava fotoğraflarının veya uydu görüntülerinin kullanım oranları ġekil 4.1’ de gösterilmiĢtir.

BHĠKPK tarafından yapılan ankette “Yurdumuzun tamamının fotoğrafının çekilerek, ortofotosunun üretilmesi, düzenli aralıklarla güncellemesi de yapılıp yetkisi olup isteyen kurum ve kuruluĢlara verilmesini sağlayacak Ģekilde bir Ulusal Ortofoto Bilgi Sistemi kurulmasının kurumunuz çalıĢmalarında kullanılabileceğini düĢünüyor musunuz?” sorusuna tüm kamu kurum ve kuruluĢları ile belediye ve üniversitelerden alınan yanıtlarda %96 sının cevabı “Evet” olmuĢtur. Bu da kamu kurum ve kuruluĢlarının bilgi sistemi konusunda istekli olduğunu göstermektedir. Yapılan anketlere verilen cevaplardan ve diğer taleplerden belediyeler ve kamu kurum ile kuruluĢlarının 1:5.000 ölçekli topoğrafik harita doğruluğunda ve 20-30cm çözünürlüğünde sayısal ortofotolara ve söz konusu haritaların üretilebileceği stereo hava fotoğraflarına ihtiyaçları olduğu tespit edilmiĢtir. Söz konusu taleplerin 30cm çözünürlüğe sahip, %70 ileri ve %30 yan bindirmeli stereo hava fotoğraflarının

ve üretime dair birim hesaplar görülmektedir.

Hava fotoğrafı çekimi ve üretime dair birim hesaplamalar sonucunda, 4 yıl süreli bir çalıĢma için yaklaĢık maliyetin 68.600.000 TL olacağı belirlenmiĢtir.

Çizelge 4.1:Hava Fotoğrafı Çekimi ve Ortofoto Harita Üretime Dair Birim Hesaplar(BHĠKPK, 2010) BĠR YILDA UÇUġU YAPILABĠLECEK ALAN TÜM TÜRKĠYE ALAN (km2_{) 98000 800000} GSD (±%10) (cm) 30 30 ĠLERĠ BĠNDĠRME (%) 70 70 YAN BĠNDĠRME (%) 30 30 KOLON SAYISI 2560 20898 FOTOĞRAF SAYISI 62800 512653

NĠRENGĠ (YKN) (Yer Kontrol Noktası) SAYISI 400 3265

YKN ĠNġAAT VE ÖLÇÜ SÜRESĠ (Gün) 400 3265

UÇUġ SÜRESĠ (Saat) 360 2939

ĠNTĠKAL SÜRESĠ (Saat) 80 653

VERĠ HACMĠ (GB) 25600 208908

UÇUġ PLANLAMASI (Saat) 140 1143

HAM VERĠLERĠN ĠġLENMESĠ (Saat) 10480 85551

GPS/IMU PROSES (Saat) 160 1306

FOTOGRAMETRĠK NĠRENGĠ (Saat) 6400 52245

SYM ÜRETĠMĠ (Saat) 15700 12863

SYM DÜZELTME (Saat) 130667 1066667

ORTOFOTO ÜRETĠMĠ (Saat) 15700 128163

Mevcut çalıĢmalar göz önüne alındığında, söz konusu projenin yeni bir üretim projesi olmaktan ziyade bir tasarruf projesi niteliğinde olacaktır. Projenin baĢlangıcında ve gerçekleĢtirilme aĢamasında bazı alımlara ihtiyaç duyulmakla birlikte, bu alımlar proje hazırlığı sırasında kurumlarla yapılan görüĢmelerde dile getirilen mevcut ve planlanan çalıĢmalardaki harcamaları azaltacak veya harcanan yatırımın karĢılığında elde edilen faydanın daha üst düzeye çıkarılmasını sağlayacak alımlardır.

Sistem sayesinde elde edilecek ürünlerden birisi ülkenin tamamını kapsayan ve ihtiyaç duyulacak aralıklarla güncellenecek olan ortofoto katmanıdır. Bu katman, Avrupa’da herhangi bir alana ait coğrafi/mekânsal veriye gerçek zamanlı eriĢimi

hedefleyen, AB üyesi ülkelerin ulusal mekânsal veri altyapılarından daha üstte ve genel düzeyde INSPIRE kapsamında belirlenmiĢ coğrafi verilerinin üretimini ve paylaĢımını içeren, 2007/2/AT Direktifi ile temel esasları ortaya konan ve ülkemizde coğrafi bilgi altyapısı kurulum çalıĢması için de referans çalıĢmalardan biri olan INSPIRE projesinde belirlenen tematik katmanlar arasında yer almaktadır. Buna göre, Direktif ekinde yer alan katmanlardan biri ülkemiz ihtiyaçlarına uygun olarak, coğrafi projelerde temel altlık olacak Ģekilde kullanılmak üzere bu proje kapsamında üretilmiĢ olacaktır.

2009 yılı içerisinde yapılan çalıĢmalardan elde edilen bilgiler ıĢığında, gerçekleĢtirilmesi düĢünülen Ulusal Ortofoto Bilgi Sisteminin amacını;

- Yüksek çözünürlüklü (25 cm 5m) uydu görüntüsü, hava fotoğrafı veya ortofotoya ihtiyaç duyan kurumların kullanımına yönelik ürün havuzu ve ülke düzeyinde 1/5.000 ölçekli temel görüntü veri setini oluĢturmak,

- Ülke çapında ortofoto üretimini kurumların ihtiyaçları doğrultusunda planlayarak kaynakların etkin kullanımını sağlamak,

- Veri mevcudiyeti ve kurumlar arası paylaĢımı kolaylaĢtırmak yoluyla bu kapsama girebilecek ürünlerin mükerrer alımını önlemek ve kamuda tasarruf sağlamak,

- Ülke çapında ortofoto kullanımını teĢvik etmek,

- Ortofotoların daha fazla ve yaygın kullanımı ile iĢlemlere hız ve doğruluk kazandırmak, standart sağlamak

Ģeklinde olması hedeflenmiĢtir.

Fizibilite çalıĢması sırasında tüm kurum temsilcilerinin de uygun bulacağı çeĢitli alternatifler üzerinde çalıĢılmıĢ ve hedefi sağlayacak Ģekilde temelde üç ana alternatif değerlendirilmiĢtir. Bu alternatifler

I. Alternatif: Kurumların mevcut durumlarının (yeni uçak ve sayısal kamera alınmadan) korunmasına ek olarak veri depolama, yedekleme ve sunma donanım ve yazılımlarına katkı sağlanması, arazi çalıĢmaları ve ortofoto üretim aĢamalarının hizmet alımı yoluyla özel sektörden karĢılanması.

II. Alternatif: Ġlgili kurumlara uçak ve sayısal kamera alınması ile birlikte görüntü alma iĢlemlerinin bu kurumlarca gerçekleĢtirilmesi, arazi çalıĢmaları ve ortofoto üretimlerinin kurumların kendi imkânları veya özel sektörden hizmet alımı yoluyla gerçekleĢtirmesi, veri depolama, yedekleme ve sunma iĢlemlerini üretici kurumların imkânları geniĢletilerek, ihtiyaç sahibi kurumlarla web servisleri ya da taĢınabilir medya ile paylaĢtırılması.

iĢlemlerinin bu kurumlarca gerçekleĢtirilmesi, kurumların mevcut yapısına ek olarak personel, ortofoto üretim yazılım ve donanım alımı, veri depolama, yedekleme ve sunma donanım ve yazılımlarının temini.

Alternatifler çeĢitli yönleri ile incelenmiĢ, ikinci alternatifin kısa zamanda kaliteli bir üretimin yapılmasına imkân vereceği düĢünülmüĢtür.

Tasarruf projesi niteliğindeki Ulusal Ortofoto Bilgi Sistemi Projesi yüksek çözünürlüklü hava fotoğrafı ve uydu görüntüsüne ihtiyaç duyan, önemli ve büyük çaplı kamu projelerinden yola çıkarak olabildiğince çok kurumun faydalanabileceği bir veri havuzunun tesisini öngörmektedir. Mekânsal veriye ihtiyaç duyan önemli kamu projelerinde, klasik haritalara göre daha kısa sürede elde edilebilen ve güncellenebilen sayısal ortofotolar içermesi nedeniyle, Ulusal Ortofoto Sisteminin projelerin sürdürülebilirliğine önemli katkı sağlayacağı, aynı zamanda yeni uygulamaların da önünü açacağı değerlendirilmektedir

Kamu kurum ve kuruluĢlarının teknik ve idari personelinde, Ortofoto Bilgi Sistemi için kamu ihtiyacının kesin olduğuna dair ortak görüĢün olduğu belirlenmiĢtir. Birlikte çalıĢabilirliğin önem kazandığı bilgi çağında baĢarıya ulaĢabilmek için kurumların bu kavramı ilke edinmesi gerekmektedir. Bu nedenle, planlamadan gerçekleĢtirme ve sürdürme aĢamalarına kadar birlikte çalıĢabilirlik ön planda tutulmaya özen gösterilmiĢtir. Mevcut mevzuat birlikte çalıĢabilirlik konusunda bazı kısıtlamalar içermesine rağmen, çözüm alternatifleri ve tasarımlar birlikte çalıĢabilirliğin önünü açacak Ģekilde düzenlenmiĢtir. Her geçen gününün, uygulanmaya çalıĢılan çözüm önerisinin bir gün öncesine hizmet ediyor olması nedeniyle zaman kaybına meydan verilmeden projenin hayata geçirilmesi ve kamunun hizmetine sunulmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.