Başlangıç Aşamasında Ortaya Çıkan Sorunlar

Teknoparklarⁱin (Teknoloji Geliştirⁱme Bölgelerⁱi) kurⁱulma sürⁱeci; kurⁱucu heyetin oluşturⁱulması, yerⁱ seçimi ve arⁱazi tahsisi, yapılabilirⁱlik rⁱaporⁱunun hazırⁱlanması, ilgili bakanlığa başvurⁱu, değerⁱlendirⁱme kurⁱulunun uygun görⁱüşü ve bakanlarⁱ kurⁱulu karⁱarⁱı alınması ile R^İesmi Gazete’de ilan aşamalarⁱını kapsarⁱ.¹⁴⁸ Bu

148Murat Yalçıntaş, "Üniversite - Sanayi - Devlet İşbirliğinin Ülke Ekonomilerine Etkileri: Teknopark İstanbul Örneği". Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 5 2014.

84

sürⁱeçte karⁱşılaşılan en önemli sorⁱunlarⁱ, arⁱazi tahsisi, bölgelerⁱde inşa edilen binalarⁱın mülkiyet sorⁱunu ve değerⁱlendirⁱme kurⁱulunun karⁱarⁱlarⁱında orⁱtaya çıkmaktadırⁱ. 9.1.1 Teknoparklara Tahsis Edilen Arazilerin Kullanımı ile İlgili Sorunlar

Teknoloji Geliştirⁱme Bölgelerⁱi ilgili yasanın 3. Maddesi b Fıkrasında “birⁱ üniverⁱsite yerⁱleşkesi, ilerⁱi teknoloji enstitüsü ya da Arⁱ-Ge merⁱkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında kurⁱulabileceği” hükmü bulunmaktadırⁱ. Türkiye’de kurⁱulan teknoparⁱklarⁱ genellikle üniverⁱsite yerⁱleşkelerⁱinde kurⁱulmuşturⁱ. Bu nedenle teknoparⁱk için kurⁱulacak bölge arⁱazilerⁱinin, üniverⁱsiteye ya da üniversiteye tahsisli olup da hazineye ait olması önemlidirⁱⁱ.

Üniverⁱsite yerⁱleşkelerⁱinde kurⁱulan teknoparⁱklarⁱda, tahsis edilen arⁱazinin mülkiyeti üniverⁱsiteye ait ise birⁱ sorⁱun bulunmamaktadırⁱ. Ancak hazineye ait olan ve üniverⁱsiteye tahsisli arⁱazilerⁱde durⁱum değişmektedirⁱ. Çünkü hazine tarⁱafından üniverⁱsiteye tahsisi yapılan arⁱazilerⁱ tahsis amacının haricinde kullanılamadığı gibi 3.

kişilerⁱe tahsisi de yasaklanmıştır.

4691 sayılı Yasanın 4. maddesinin 7. fıkrⁱasına görⁱe “Bölge içerⁱisinde yerⁱ alan hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarⁱrⁱufu altında bulunan taşınmazlarⁱ üzerⁱinde irⁱtifak hakkı tesisinin veya kullanma izni verⁱilmesinin talep edilmesi halinde, Maliye Bakanlığı tarⁱafından yönetici şirⁱket lehine ilk beş yılı bedelsiz olarⁱak, devam eden yıllarⁱ için yatırⁱım konusu taşınmazın emlak verⁱgi değerⁱinin binde ikisi karⁱşılığında irⁱtifak hakkı tesis edilirⁱ veya kullanma izni verⁱilirⁱ. İrⁱtifak hakkı tesis edilen ve kullanma izni verⁱilen bu taşınmazlarⁱ üzerⁱinde yapılacak faaliyetlerⁱden hasılat payı alınmaz. Bu fıkrⁱanın uygulamasına ilişkin usul ve esaslarⁱı belirⁱlemeye ve irⁱtifak hakkı veya kullanma izni bedelini, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarⁱlığınca belirⁱlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sırⁱalamasına görⁱe illerⁱ itibarⁱıyla farⁱklılaştırⁱmaya veya sıfırⁱa kadarⁱ indirⁱmeye Maliye Bakanlığı yetkilidirⁱ.”

denilmektedirⁱ.¹⁴⁹ Ancak katma değerⁱi yüksek teknolojilerⁱin ürⁱetilmesine çalışan teknoloji geliştirⁱme bölgelerⁱinin başarⁱıyı elde etmiş dünya örⁱneklerⁱine bakarsak, bu teknoparⁱklarⁱda faaliyet gösterⁱen firⁱmalarⁱın minimum 5 yılda ürⁱetime geçmelerⁱi ve özellikle ülkemizde bu bölgelerⁱden elde edilen kazançlarⁱdan alınan verⁱgilerⁱden o

149 Görkemli, a.g.e., s.132.

85

devletlerin gösterdiği muafiyeti göz önünde tutarsak, bu arⁱazilerⁱin kullanım ve irⁱtifak haklarⁱından ilk 5 yıl sürⁱe ile bedelsiz, daha sonrⁱaki yıllarⁱda ise verⁱgi değerⁱinin % 0,2 orⁱanında birⁱ bedel alınması kabul edilemez birⁱ durⁱumdurⁱ.¹⁵⁰ Bu bakımdan, bölgenin kurⁱulmasında gerⁱekli arⁱazinin Hazinece karşılanacağı göz önünde tutularak mülkiyetinin üniverⁱsiteye veya hazineye aitliği farⁱk etmeyeceğinden fırⁱsat eşitliği hedeflenerek planlanan yeni teknoloji geliştirⁱme bölgelerⁱine sözü edilen arⁱazilerⁱ bilabedel kullandırⁱılmalıdırⁱ.

9.1.2 Teknoparklarda İnşa Edilen Taşınmazların Mülkiyet Sorunu

Teknoloji Geliştirⁱme Bölgelerⁱinin kurⁱuluş aşamasında ya da yoğun talep durⁱumlarⁱında bina ihtiyaçlarⁱı ortaya çıkmaktadır. Bu gereksinimi karşılamak için teknoloji geliştirⁱme bölgelerⁱindeki yönetici şirⁱket tarⁱafından kimi zaman “Yap – İşlet – Devrⁱet” usulü kullandırⁱılmaktadırⁱ. Bu yöntemle inşa edilen binalarⁱla alakalı olarak sonraki dönemlerⁱde birⁱ takım sorⁱunlarⁱ orⁱtaya çıkarⁱmaktadırⁱ. Yapılacak teknolojik altyapıya sahip binanın yapım masrafı bazen arⁱazinin değerⁱinin çok üstünde birⁱ değerⁱe kavuşmaktadırⁱ. Yaygın uygulama olarak, “Yap – İşlet – Devrⁱet”

sözleşmesinde muhataplarⁱ yönetici şirⁱket ile müteahhit firⁱma olmaktadırⁱ.¹⁵¹ Bunu için ilerⁱide herⁱhangi birⁱ hukuksal uyuşmazlığa ve mülkiyet sorⁱununa yol açmamak için sözleşmelerⁱin gerⁱçek muhataplarⁱı tarⁱafından imzalanması veya bu durⁱuma uygun standarⁱt birⁱ sözleşme metni oluşturⁱulması gerⁱekir.

9.1.3 Kurul Kararlarⁱı İle İlgili Sorunlar

Teknoloji Geliştirⁱme Bölgelerⁱinin kurⁱulmasında kanuni mevzuata ve kamu yarⁱarⁱına uygunluğu hakkındaki tespitlerⁱ değerⁱlendirⁱme kurⁱul karⁱarⁱı ile yapılmaktadırⁱ. Bu nedenle değerⁱlendirⁱme kurⁱulu karⁱarⁱlarⁱı büyük birⁱ öneme haizdirⁱ.

Örⁱneğin, değerⁱlendirⁱme kurⁱulu karⁱarⁱına görⁱe faaliyete başlayan kimi bölgelerⁱ, altyapısı yeterⁱince hazırⁱ olmadığından birⁱ türⁱlü faaliyete geçememişlerⁱdirⁱ.Aksi durⁱumda ise, değerⁱlendirⁱme kurⁱulu tarⁱafından başvurⁱularⁱı rⁱet

150Eyyuboğlu, Baykal , Aktaş, ss.75-89.

151Elitaş, Aydemir, Demirel, a.g.e.,s. 337-347.

86

alan ancak kurⁱulduktan sonrⁱa kurⁱuluş basamaklarⁱını hızlı birⁱ şekilde tamamlayıp iyi birⁱ perⁱforⁱmans gösterⁱen bölgelerⁱde bulunmaktadırⁱ.

Bu durⁱumlarⁱla karⁱşılaşmamak için değerⁱlendirⁱme kurⁱulunun, sonuca götürⁱücü ve daha objektif krⁱiterⁱlerⁱden oluşan birⁱ yapısal düzeye kavuşturⁱulması sağlanmalıdırⁱ.