HARİTASI
5. DOKAP BÖLGESİ KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK KÜMELENME STRATEJİ YOL HARİTASI ve KÜMELENME MODELİ
5. DOKAP BÖLGESİ KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK KÜMELENME STRATEJİ YOL HARİTASI ve KÜMELENME MODELİ
5.1 DOKAP Bölgesi Küçükbaş Hayvancılık Kümelenme Strateji Yol Haritası DOKAP Bölgesinin mevcut durumu ve ihtiyaç analizi değerlendirildiğinde küçükbaş hayvancılık kümelenmesi ile işbirliğini geliştirmek ve bölgesel rekabet edilebilirliği yükseltmek için öncelikle mevcut yapının beşeri sermayesinin, kurumsal kapasitesinin, örgütlenme yapısının ve altyapısının güçlendirilmesi; Ar-Ge faaliyetleri ile sektörün desteklenmesi; pazarlama ve satınalma faaliyetlerine öncelik vererek bu faaliyetlerin ortak işbirliği stratejisi ile düzenlenmesi gerektiği tespit edilmiştir. Bu konularda yapılacak çalışmaların etkinlik başarısının küçükbaş hayvancılık konusunda olası bir kümenin temellerini oluşturacağı değerlendirilmektedir.
Küçükbaş hayvancılık kümelenmesine giden yolda en önemli rol illerde bulunan küçükbaş hayvancılık birliklerine biçilmiştir (Şekil 24). Hali hazırda Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu’nda birliklerin görevleri arasında;
Üyelerinin ürettikleri ürünlerle ilgili piyasa araştırmaları yapmak ve yaptırmak,
Üyelerinin ürünlerine pazar bulmak, ürünlerin pazara arzını düzenlemek,
Üyelerine üretim teknikleri konularında teknik destek sağlamak,
Üyelerine girdi temininde yönlendirici yardımlarda bulunmak,
İç pazara ve ihracata uygun çeşitlerin üretilmesini sağlamak,
Eğitim ve yayım hizmeti vermek, danışman hizmeti sağlamak,
Ürün kalitesini iyileştirici tedbirler almak ve ürün standartlarını uygulamak,
Çiftlik düzeyinde yapılan tarımsal uygulamaları izlemek,
Kayıtlarını tutmak ve belge düzenlemek,
Çevreyle uyumlu üretim tekniklerini yaygınlaştırmak,
Üyeleri adına ürün depolanmasına, gerektiğinde bu amaçla depo kiralanmasına yardımcı olmak,
Ürünlerin tanıtımıyla ilgili faaliyetlerde bulunmak,
Sözleşmeli üretim kapsamında, üyeleri adına örnek tip sözleşmeler düzenlemek ve bununla ilgili faaliyetleri koordine etmek,
faaliyetleri bulunmaktadır. Birliklerin mevzuatta beklenen bu görevleri etkin olarak gerçekleştirmeleri gelecekte kurulması olası kümelenme oluşum ya da oluşumlarına da katkı sağlayacaktır. Ancak mevcut durumda birliklerin kurumsal kapasiteleri bu faaliyetleri beklenen seviyede gerçekleştirmeleri noktasında yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple Şekil 24’te yer aldığı gibi birliklerin kapasitesinin güçlendirilmesi öncelikli konu olarak değerlendirilmiştir. Üreticilerin
mesleki bilgi, beceri, danışmanlık konularındaki gelişimi de birliklerde gelişen bu kapasite ile desteklenebilir.
DOKAP Bölgesi’nde küçükbaş hayvancılık ekosistemini daha etkili yönetebilmek ve paydaşlar arasındaki etkileşimi artırabilmek için bölgesel bir üst kurulun kurulması önerilmiştir (Şekil 24).
Mevcut durumda sektöre yönelik ortak stratejik odak konulara yönlenme yapılmamakta, Ar-Ge faaliyetleri düşük seviyede yürütülmekte, destekler ve projeler odak stratejilerle yürütülmemektedir. Bölgesel üst kurulun sektörün stratejik hedeflerinin belirlenmesinde, birliklerin kapasitelerinin geliştirilmesinde, Ar-Ge faaliyetlerinin daha etkin yürütülmesinde ve gerektiği durumlarda ilgili mevzuatların düzenlenmesi konusunda koordinasyonun sağlanmasında birliklerle yüksek düzeyde etkileşimde olması hedeflenmiştir.
Örnek küme uygulamalarında kümelerin işbirliği yaptığı konular kapasiteye göre çeşitlilik gösterebilmektedir. Kümelerdeki işbirliği çeşitliliği DOKAP Bölgesi’nde oluşabilecek olası kümeye de yansıyabilir ancak mevcut durum bu çeşitliliği sağlamak için gerekli şartları henüz içermemektedir. Bu sebeple mevcut durumda yapılacak kapasite geliştirme faaliyetleri sonrasında sisteme daha hızlı adapte olarak sektöre yüksek katma değer sağlayacak öncelikli konular satınalma ve pazarlama olarak belirlenmiştir.
Hâlihazırda birlikler üreticilerin yem gibi bazı girdilerini ortak satınalma ile tedarik ederek üreticilere sunmaktadır. Bu mevcut kapasiteyi; talep toplama, piyasa araştırması, tedarik fonksiyonlarını ortak satınalma mekanizmasını kurarak üreticilerin diğer ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde düzenlemek girdi maliyetlerinin azalmasına ve işbirliği kültürünün oluşmasına katkı sağlayacaktır. Ancak ortak satınalma mekanizmasının birliklerde iyi tasarlanması ve tasarlanan süreci işletecek ekiplerin yetkin olması önemlidir. Bu sebeple birliklerde kapasite geliştirme faaliyetlerinin devamında ortak satınalma süreçlerinin işletilmesi önerilmiştir.
Bölgedeki küçükbaş hayvancılık değer zinciri sektörün büyümesine katkı sağlayacak pazarlama mekanizmalarını içermemektedir. Bu sebeple sektörün büyümesi ve kümelenme potansiyelinin oluşması için pazara etkinin artırılması önemlidir. Mevcut durumda pazara giriş, pazar oluşturma ve pazarda tutunma gibi faaliyetleri üreticilerden beklemek yerine birliklerin bu konuda kapasitelerini geliştirerek üreticiler adına bu faaliyetleri aktif olarak yürütmelerinin etkinliği artıracağı düşünülmektedir. Birliklerin, pazarlama ile ilgili faaliyetleri kapasite geliştirme sürecini tamamladıktan sonra gerçekleştirmeleri önerilmiştir.
Yatırım Sanayi Potansiyeli Araştırma Projesi Kümelenme Raporu
Şekil 24. DOKAP Bölgesi Küçükbaş Hayvancılık Kümelenme Modeli Önerisi Tablo 35’te DOKAP Bölgesi’nde küçükbaş hayvancılık kümelenmesine temel oluşturacak öncelikli strateji konuları;
Finansal Kuruluşlar, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, KOSGEB
vb. Kurumlar İhtiyaç
Tablo 35. DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarımsal Sanayi Yatırım Potansiyeli Araştırma Projesi Küçükbaş Hayvancılık Kümelenme Stratejileri
Konu Strateji
S1 Küçükbaş hayvan işletmelerinin beşeri sermayesinin güçlendirilmesi Eylem 1 Sürü yöneticisi ve hayvan bakıcılarının sosyal olanaklarının iyileştirilmesi Eylem 2 Sürü yöneticisi ve hayvan bakıcıları için mesleki gelişim sağlayacak eğitimlerin
planlanması ve uygulanması
Eylem 3 Modern bakım ve beslenme ile ilgili bilgi ve farkındalık yaratmak amacıyla eğitimlerin planlanması ve uygulanması
Eylem 4 Küçükbaş hayvan işletmelerine ve çalışanlarına özgü sosyal güvence yöntemlerinin geliştirilmesi
Eylem 5 Gençlerin küçükbaş hayvancılıkta devamlılığını sağlayacak teşvik ve destek sistemlerinin kurulması ve uygulanması
Eylem 6 Üniversitelerin, Araştırma Enstitülerinin, İl Tarım ve Orman Müdürlüklerinin ve Üretici Örgütlerinin işbirliği ve koordinasyonu ile küçükbaş hayvancılık konusunda yayım ve danışmanlık faaliyetlerinin etkinleştirilmesi
Eylem 7 Yabancı uyruklu işçilere verilen (Ör: Afganistan) muafiyetlerin yaygınlaştırılması S2 Üretici örgütlerinin kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesi
Eylem 8 Birliklerin mevzuatla tanımlanan görevlerini icra edebilmeleri için yetkin insan kaynağı istihdam etmeleri veya mevcut insan kaynağının yetkinliğinin artırılması için
faaliyetler gerçekleştirmesi
Eylem 9 Üniversitelerin ve araştırma enstitülerinin üretici örgütleriyle bilgi, tecrübe, danışmanlık vb. konularda daha sık iletişim sağlayabileceği toplantı, çalıştay vb.
çalışmaların gerçekleştirilmesi
Eylem 10 Üretici örgütlerinin iş süreçlerinde teknoloji (yazılım, online platformlar vb.) kullanımının yaygınlaştırılması
S3 Küçükbaş hayvancılık işletmelerinin altyapılarının geliştirilmesi Eylem 11 Barınak koşullarının iyileştirilmesi
Eylem 12 Küçükbaş kırkım, süt sağma makinası gibi alet ve ekipmanların desteklenmesi Eylem 13 Kesimhanelerin yaygınlaştırılması
Eylem 14 Ağıl, yem deposu, süt sağım ve soğutma sistemleri vb. altyapıların desteklenmesi Eylem 15 Küçükbaş yıkama ünitelerinin yaygınlaştırılması
Eylem 16 "Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinde Yaşam Standartlarının Geliştirilmesi Projesi"nin bölge genelinde küçükbaş hayvancılık konusunda öne çıkan illerde yaygınlaştırılması S4 Bölgedeki paydaşların işbirliğini artıracak ve birlikte hareket edilmesine imkan
verecek örgüt yapısının oluşturulması
Eylem 17 Birliklerin ortak bir stratejiyle hareket etmesini sağlamak amacıyla Üniversite, Araştırma Enstitüleri, DOKAP, İl Tarım ve Orman Müdürlükleri ve üretici örgütleri temsilcilerinden oluşan bir Bölgesel Üst Kurulun oluşturulması
Eylem 18 Bölgesel Üst Kurulun küçükbaş hayvancılık stratejileri, bilgi ve profesyonel
yönlendirme, Ar-Ge ürünleri, bölgesel teşvik ve destek sistemlerinin yapılandırılması, kapasite geliştirme vb. konularda üretici örgütlerini desteklemesi
Eylem 19 Üretici örgütlerinin ortak satınalma ve pazarlama, altyapı, eğitim, bilgi ve profesyonel yönlendirme vb. konularda sektörel paydaşlarla çiftçi ve işletmeler arasındaki koordinasyonu sağlaması
Eylem 20 Küçükbaş hayvancılık birliklerine üyeliğin teşvik edilmesi
Eylem 21 İşletmeler arası işbirliğinin ve düzenli bilgi paylaşımının üretici örgütleri
Yatırım Sanayi Potansiyeli Araştırma Projesi Kümelenme Raporu
Tablo 35. DOKAP Bölgesi Tarımsal Üretim ve Tarımsal Sanayi Yatırım Potansiyeli Araştırma Projesi Küçükbaş Hayvancılık Kümelenme Stratejileri (Devam)
Konu Strateji
S5 Ar-Ge çalışmalarının sektör ile işbirliği içerisinde paydaş ihtiyaçları gözetilerek gerçekleştirilmesi
Eylem 22 Bölgeye özgü hayvan ıslahı çalışmalarının gerçekleştirilmesi
Eylem 23 Yem bitkileri ekim alanlarının verimliliğini artırmaya yönelik fizibilite çalışmalarının gerçekleştirilmesi
Eylem 24 Karkas ağırlığı ortalamasının artırılmasına yönelik Ar-Ge faaliyetlerine öncelik verilmesi
S6 Küçükbaş hayvancılık girdi maliyetlerinin ortak satınalma yaklaşımıyla ve bölgeye özgü desteklerle azaltılması
Eylem 25 Birliklerin ortak satınalma yapabilme kabiliyetlerinin eğitim, insan kaynağı ve yazılımlar ile güçlendirilmesi
Eylem 26 Birliklerin ortak satınalınan hammaddelerin depolamasını ve lojistiğini sağlayabilmesi için teşvik ve destek sistemlerinin uygulanması
Eylem 27 Üreticilerin işletmelerinde kullandıkları elektrik ve suyun sanayi tarifesi üzerinden ücretlendirilmesi
S7 Bölgedeki çayır ve meraların doğru ve etkin kullanımının sağlanması Eylem 28 Çayır ve meraların amenajmanın, ıslah edilmesine ve sürdürülebilir yönetiminin
sağlanmasına yönelik çalışmaların yaygınlaştırılması
Eylem 29 Çayır ve meraların doğru ve etkin kullanımı için bölge halkının bilinçlendirilmesine yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
S8 Bölgedeki küçükbaş hayvan ürünlerinin pazarlama gücünün artırılması için ortak pazarlama modelinin geliştirilmesi
Eylem 30 Üretici kooperatifleri ve birlikleri aracılığı ile ürünlerin ortak pazarlama, satış ve lojistik altyapısının kurulması (E-ticaret) ve yaygınlaştırılması
Eylem 31 Üretici kooperatiflerinin ve birliklerin öncülüğünde hayvan borsalarının ve pazarlarının kurulması
Eylem 32 Birliklerin üyeleri adına kesimhane ve et işleme tesisleri ile yapacakları sözleşmeli tedarik ve yetiştiricilik uygulamalarının yaygınlaştırılması
Eylem 33 Yan ürünlerin (yün, deri vb.) değerlendirilmesine yönelik fizibilite çalışmalarının gerçekleştirilmesi
Eylem 34 Bölgeye özgü Hemşin, Karayaka vb. ırkların coğrafi işaretlemelerinin sağlanarak kamuoyunda bilinirliklerinin artırılması