Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Teşkilat Yapıları

Kalkınma ajanslarının teşkilat yapısı, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun ve Kalkınma Ajanslarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Bu iki yasal düzenlemeye ek olarak, 5523 Sayılı Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Kurulması Hakkında Kanunu ve Devlet Planlama Teşkilâtı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname de kalkınma ajansları ile ilgili hükümler bulundurmaktadır (Cilavdaroğlu, 2008: 115). Kalkınma ajansları, istatistiki bölge sınıflaması esas alınarak, DPT Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nun kararı ile kurulmaktadır. Ajansın merkezinin hangi ilde bulunacağı, kuruluş kararnamesinde belirtilmektedir. Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonu DPT’nin sorumluluğunda bulunmaktadır. Türkiye’deki kalkınma ajanslarının “kalkınma kurulu, yönetim kurulu, genel sekreterlik, yatırım destek ofisleri” olmak üzere dörtlü bir yapıdan oluştuğu söylenebilir (Tunca, 2011: 63).

Şekil 1.2. Türkiye’deki Kalkınma Ajanslarının Yapısı

1.5.3.1. Kalkınma Kurulu

Kalkınma kurulu, kalkınma ajansına çeşitli konularda danışma ve yönlendirme işlevini yerine getirip, ajansın bulunduğu bölgedeki kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticileri üniversiteler ve yerel yönetim temsilcilerden oluşmaktadır. Kalkınma kurulunun üye sayısın yüz kişiyi aşmamalıdır (Dinler, 2010: 63).

Kalkınma kurulu son yıllarda ülkemizde kamu yönetimi yazınına girmiş yönetişim kavramının en iyi örneklerinden biri olarak kabul edilebilir. Kalkınma kurullarında, bölgede bulunan devlet kurumları ve kuruluşları, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında koordinasyonun geliştirilmesi ve ajansın yönlendirilmesi için kamu kesimi ve sivil toplum kuruluşlarını temsil edecek şekilde yüz üye bulunmaktadır (Ağralı, 2014: 78-79).

Kalkınma ajansları kimi zaman birden fazla ili kapsamaktadır. Birden fazla ili kapsayan kalkınma ajansların, kalkınma kurulunun oluşumunda illerin dengeli şekilde temsil edilmesi esastır.

1.5.3.2. Yönetim Kurulu

Yönetim kurulları, kalkınma ajansının karar organı niteliğindedir. Bu nedenle, kalkınma ajanslarında yönetim kurulunun geniş çapta görev ve yetkilere sahip olduğu söylenebilir. Kalkınma ajanslarında yönetim kurullarının görevleri arasında; ajansın yıllık çalışma programının kabul edilmesi ve Kalkınma Bakanlığı’nın onayına sunulması, bütçeyi güncellemek, yıllık konuları içeren raporu ve kesinleşmiş bütçe sonuçlarının onaylanması, taşınır veya taşınmaz varlıkların satın alınması, satılması, kiralanması ve ihtiyaç duyulan hizmet alımlarına karar verilmesi, altı aylık ara rapor ile yıllık faaliyet raporunu Kalkınma Bakanlığı’na sunulması, ajansa yapılan bağış ve hibeleri kabul edilmesi, personelin işe alınması veya işine son verilmesine karar verilmesi, çalışma birimleri arasında işbölümünün yapılması, ajansa genel sekreterin atanması ve bu atamanın Kalkınma Bakanlığı’nın onayına sunulması şeklindeki birçok görev sıralanabilir (Ağralı, 2014:78).

Örneğin, Ankara Kalkınma Ajansı’nın yönetim kurulu, Ankara Valisi, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı, İl Genel Meclisi Başkanı, ilin Sanayi Odası Başkanı, Ticaret Odası Başkanı ve Ajansın Kalkınma Kurulu tarafından özel sektör veya sivil toplum kuruluşlarından seçilen üç temsilciden oluşur (ANKARAKA, 2016).

1.5.3.3. Genel Sekreterlik

Ajansın genel sekreterliği, kalkınma ajansında icradan sorumlu organdır. Merkezi hükümetçe hazırlanan kalkınma planı çerçevesinde belirlenen hedeflere ulaşılması için çalışmaktadırlar. Genel sekreterlik; genel sekreter başta olmak, birimlerin koordinatörleri, uzmanlar ve destek personelinden oluşmaktadır (ANKARAKA, 2016b). Kalkınma ajansı genel sekreterinin bazı görev ve yetkileri bulunmaktadır. Kalkınma Ajansı genel sekreterin görev ve yetkileri aşağıdaki sıralanmıştır (Özer, 2012: 57):

-Yönetim kurulunun kararlarının hayata geçirilmesi,

-Yıllık çalışma programlarını oluşturmak, ajansın bütçesinin hazırlanması ve yönetim kuruluna sunulması,

-Ajansın gelirlerini toplanması ve mevzuata uygun harcamaların yapılması, -Ajans için taşınır alım-satımı ve hizmet alımına ilişkin kararları vermek,

-Başvuruculardan gelen proje ve destek tekliflerinin değerlendirilmesi, mali destek sağlanması için yönetim kuruluna teklif edilmesi,

-Desteklenmesine karar verilen proje ve faaliyetleri izlenmesi, değerlendirilmesi, denetlemesi ve raporlanması,

-Bölgesel kalkınma konusunda yurt içinde ve dışında çalışan kalkınma ajansları ve kuruluşlarla işbirliğine gidilmesi ve ortak projelerin geliştirilmesi,

-Yerel yönetimlerce yapılan planlama faaliyetlerine teknik destek sağlanması, -Ajans personeli için performans ölçütlerinin belirlenmesi ve performanslarının değerlendirilmesi,

-İnsan kaynaklarına ilişkin uygulamaları yönetim kuruluna teklif edilmesi, -Ajans Genel Sekreterliğini temsil edecek şekilde, bölgesel gelişme konusunda ulusal ve uluslararası toplantılara iştirak edilmesi ve yurtdışı temaslarda bulunulması

-Ajansın sekretaryası ve onun görev alanına giren başka bir takım hizmetlerin yürütülmesi,

-Yönetim kurulunca devredilen yetkilerin kullanması şeklinde sıralanabilir.

1.5.3.4. Yatırım Destek Ofisleri

Kalkınma ajanslarının bir diğer organı ise, yatırım destek ofisleridir. Yatırım destek ofisleri, ajansın faaliyet alanına giren illerindeki özel yatırımcıların kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetkileri kapsamında bulunan izin ve ruhsat işlemleri ve diğer idari iş ve işlemlerini ilgili yasalarda belirtilen süre içinde bir sonuca bağlanmasını sağlamaktadırlar (Özmen, 2004: 240). Yatırım destek ofisinde kuruluşların başvuruları tek elden takip ve koordine edilerek, yatırımcılara yol gösterilmektedir. Bir yatırımcının yatırım destek ofisine başvurması kendi isteklerine bağlıdır. Bu birimin çalışanları genel sektere karşı sorumludur (Ağralı, 2014: 79). Görevleri arasında, yatırım destek ofisine başvuran yatırımcıların, başvurularının ön incelemeden geçirilmesi ve iş ve işlemler hakkında, ilin valiliğine ve ajansın genel sekreterliğine bilgi verilmesi yer almaktadır (Ağralı, 2014: 80).