Bölgenin İhracatta Rekabet Üstünlüğü Bulunan Sektörleri; Açıklanmış Karşılaştırmalı

İhracat; tüm dönemlerde ülkelerin ekonomik büyümesinin vazgeçilmez bir parçası ve sürükleyicisi olmuştur. İçinde bulunduğumuz dönemde ise, ticaretin küreselleşmesi ile birlikte ekonomik aktörler değişmekte, yeni ekonomik sistemde ulus ekonomilerinin yerine bölge ve şehir ekonomileri öne çıkmaktadır. Bu yeni sistemde bölgeler, ulus ötesi ağlara entegre olarak ekonomik büyümeyi hızlandırmakta ve refahlarını arttırmaktadır. Yeni ekonomik coğrafya ve bölgesel gelişme yazınında, gelişmede geride kalan bölgelerin rekabetçiliğini ve ticaret bağlantılarını güçlendirmesi ile gelişme potansiyeli kazanacakları vurgulanmakta ve ihracat odaklı büyüme stratejileri ağırlık kazanmaktadır.

Sınır bölgesi olarak Türkiye’nin dışa açılan önemli kapılarından biri olan TRC2 Bölgesi;

Ortadoğu, Avrupa ve Asya pazarları için stratejik bir konuma sahiptir. Bu nedenle bölgesel büyüme odağı olması hedeflenen Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinin dışa açılması ve rekabetçiliği kilit önem taşımaktadır.

TRC2 Bölgesi son yıllarda hem sınaî üretimini hem de ihracat miktarını artırmaktadır.

Bölge illerinde ihracatçı sektörlerin performansı TÜİK tarafından yayınlanan ISIC revize 3, 2 digitli sektörlerin 2012 yılı ihracat verileri kullanılarak Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Analizi yöntemi ile incelenmiş, RCA katsayısı 1’den büyük olan sektörler ihracatta üstünlük sağlayan sektörler olarak kabul edilmiştir. 2012 yılı itibarıyla Diyarbakır’da ihracat yapan tüm (2

52

dijitli) sektörlerin performanslarını gösteren analiz tablosu Ek-2’de bulunmaktadır. Analiz sonucuna göre rekabetçi üstünlüğe sahip sektörler aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:

Tablo 3-21: Diyarbakır İlinde Rekabetçi Üstünlüğe Sahip İhracatçı Sektörler

ISIC

Kodu ISIC sektör adı Diyarbakır

İhracatı ($) Türkiye

İhracatı ($) RCA 2 Ormancılık ve tomrukçuluk 265.932 21.713.412 9,39

5 Balıkçılık 573.404 190.335.478 2,31

10 Maden kömürü, linyit ve turb 27.300 6.660.347 3,14

13 Metal cevherleri 7.953.450 1.338.680.418 4,55

14 Taşocakçılığı ve diğer madencilik 54.368.985 1.585.460.490 26,28 15 Gıda ürünleri ve içecek 65.145.993 9.515.231.443 5,25 20

Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç);

hasır vb. örülerek yapılan maddeler 1.689.319 658.838.024 1,97 26 Metalik olmayan diğer mineral ürünler 24.241.924 4.083.899.027 4,55 31

Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli

makine ve cihazlar 15.506.760 5.860.196.394 2,03 Kaynak: TÜİK, 2012b verileri kullanılarak üretilmiştir.

Diyarbakır’da faaliyet gösteren ihracatçı sektörlerin 2008 ve 2012 yılları arasındaki değişimi ve ihracat performansları en büyük ihracata sahip olan ilk 12 sektör; açıklanmış rekabet üstünlüğü indeksi değeri, ihracat payı ve büyüme durumlarına göre aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Buna göre dikey eksen rekabet üstünlüğünü, yatay eksen sektörün ihracatındaki yüzdelik artışı, balon büyüklükleri de sektörün ihracat payını göstermektedir.

53

Grafik 3-19: Diyarbakır İlinde Rekabetçi Üstünlüğe sahip, Yükselen ve Gelişen İhracatçı Sektörler

Kaynak: TÜİK, 2012b verileri kullanılarak üretilmiştir.

Grafikte; Diyarbakır’da rekabetçi üstünlüğe sahip ve en çok ihracatı yapılan ürünler sırasıyla gıda ürünleri ve içecek, taşocakçılığı ve diğer madencilik, metalik olmayan diğer mineral ürünleri, başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazlar ile metal cevherleri olarak görülmekte ve yükselme eğilimi göstermektedir. Bunun yanında, sağ eksen doğrultusunda ilerleyen sırasıyla tarım ve hayvancılık, ana metal sanayi, kimyasal madde ve ürünler, tekstil, mobilya, elektrikli makine ve cihazlar, metal eşya sanayi sektörleri ihracatta rekabet gücü artan sektörler olarak görülmektedir. Plastik ve kauçuk ürünleri ile motorlu kara taşıtları ve römorklar ihracatı rekabet gücü azalan sektörler olarak göze çarpmaktadır.

Şanlıurfa’nın 2012 yılındaki ihracat rakamları ile yapılan açıklanmış rekabetçi üstünlükler analizi kullanılarak ildeki ihracatçı sektörlerin performanslarını gösteren analiz tablosu Ek-2’de bulunmaktadır. Analiz sonucunda rekabetçi üstünlüğe sahip sektörler aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:

Gıda ürünleri ve içecek Taşocakçılığı ve diğer madencilik Metalik olmayan diğer mineral ürünler Bşk.yerde sınıf.elek. makina ve cihazlar Kimyasal madde ve ürünler Metal eşya sanayi (mak.- teçh. hariç) Plastik ve kauçuk ürünleri Ana metal sanayi

Bşk. yerde sınıf. makine ve teçhizat Kağıt ve kağıt ürünleri Ağaç ve mantar ürünleri Tekstil ürünleri

Motorlu kara taşıtı ve römorklar Mobilya ve diğer ürünler

Tarım ve hayvancılık Giyim eşyası

Metal cevherleri

54

Tablo 3-22: Şanlıurfa İlinde Rekabetçi Üstünlüğe Sahip İhracatçı Sektörler

ISIC

Kodu ISIC sektör adı Şanlıurfa

İhracatı ($) Türkiye

İhracatı ($) RCA 1 Tarım ve hayvancılık 23.647.963 5.167.291.594 6,35 15 Gıda ürünleri ve içecek 9.445.963 9.515.231.443 1,38 21 Kâğıt ve kâğıt ürünleri 1.738.654 1.646.956.568 1,46 25 Plastik ve kauçuk ürünleri 10.979.650 6.431.039.324 2,37 26 Metalik olmayan diğer mineral ürünler 4.024.974 4.083.899.027 1,37 31 Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli

makine ve cihazlar 26.558.935 5.860.196.394 6,28 Kaynak: TÜİK, 2012b verileri kullanılarak üretilmiştir.

Şanlıurfa’da faaliyet gösteren en büyük ihracata sahip olan ilk 15 sektörün 2008 ve 2012 yılları arasındaki ihracat performansları aşağıdaki grafikte ele alınmıştır.

55

Grafik 3-20: Şanlıurfa İlinde Rekabetçi Üstünlüğe sahip, Yükselen ve Gelişen İhracatçı Sektörler

Kaynak: TÜİK, 2012b verileri kullanılarak üretilmiştir.

Grafikte; Şanlıurfa’da rekabetçi üstünlüğe sahip sektörler sırasıyla elektrikli makine ve cihazlar, tarım ve hayvancılık, gıda ürünleri ve içecek sektörleri ile ihracat payları düşük olan kâğıt ve kâğıt ürünleri, plastik ve kauçuk ürünleri sektörleridir. Bunun yanında, sağ eksende görülen sırasıyla mobilya ürünleri, ağaç ve mantar ürünleri, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat, motorlu kara taşıtları ve römorklar ihracatı rekabet gücü artan sektörler olarak görülmektedir. İhracat performansına göre durgunlaşan sektörler ana metal sanayi, metalik olmayan diğer mineral ürünleri, tekstil ürünleri sektörleri olarak görülmektedir.

-2,00 -1,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00

-200 -100 0 100 200 300 400 500 600

Elektrikli makina ve cihazlar Tarım ve hayvancılık Ana metal sanayi Plastik ve kauçuk ürünleri Gıda ürünleri ve içecek Bşk.yerde sını.makine ve teçhizat Metalik olmayan diğer mineral ürünler Motorlu kara taşıtı ve römorklar

Giyim eşyası Tekstil ürünleri

Mobilya ürünleri Kağıt ve kağıt ürünleri

Metal eşya sanayi (mak.teçh. har.) Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) Kimyasal madde ve ürünler

56