3.3. Azerbaycan’da 10 Sınıfta Okutulan Tarih Dersinin Muhtevası
3.4.2. Azerbaycan’da 11.Sınıfta Okutulan Tarih Dersi Konularının çeri i
Dünya Ülkeleri kinci Cihan Sava ı Sırasında, II bölüm kinci Dünya Sava ı, III bölüm Dünya Sava tan Sonra ba lıklarını ta ımakta. Bu ba lıklar altında ele alınan konular ve içeriklerini u ekilde sıralayabiliriz.
I. BÖLÜM:Dünya Ülkeleri II. Cihan Sava ı Esnasında 1. I. Dünya sava ının sonuçları
2. Milletler Cemiyetinin kurulması
3.Versal Washington’un sisteminin Dünya üzerindeki etkisi
4.I. Dünya sava ından sonra Batı Avrupa ve ABD devletlerindeki durumu kavrayabilme 5. I. Dünya sava ından sonra dünyadaki iktisadı- sosyal durumu kavrayabilme
6. Demokratik rejime alternatif totaliter rejimin içeri ini kavrayabilme 7.SSCB’de totaliter Sovyet cemiyetinin kurulma amacını kavrayabilme 8. I. Dünya sava ının Türkiye için sonuçları
9. Milli Azaldık harekatının ba laması
10.Türkiye Büyük Millet Meclisinin kurulması 11. Cumhuriyetin ilanı
12.SSCB terkibindeki Türk ve Kafkas halklarının durumunu kavrayabilme 13. 30. yıllarda Japonya’nın iç ve dı siyaseti
14. Çin’de 1927-1937 demokratik ve milli harekat 15. 20. 30 yıllarda Hindistan’da sosyal-iktisadi durum 16.30. yıllarda ran’ın dı siyaseti
17.Mısırın ve Ira ın ba ımsızlık elde etmesi
18. I. dünya sava ında istediklerini elde edemeyen devletler yeniden sava hazırlıklarına ba laması
19.Dünya medeniyetine etki eden faktörler
I I.BÖLÜM: II. Dünya Sava ının Ba laması, Gidi atı ve Sonucu 1. Sava ın ba laması ve içeri ini kavrayabilme
2.Almanya’nın Danimarka ve Norveç’i i gal etmesi
3. Almanya’nın SSCB kar ı sava hazırlıkları ve ba latması 4.1941–1942 yıllarında sava ın gidi atı
5.Sava ın gidi atında Esaslı Dönü ün ba laması, siyasi ve iktisadi artları 6. Türkiye’nin ngiltere ve Fransa devletleriyle ittifak kurması
7.Türkiye tarafsız oldu unu ilan etmesi
8. Sava yıllarında Türk diplomatlarının ba arıları
9.Sava yıllarında SSCB terkibindeki Türk ve Kafkas halklarının durumu 10.1944-1945 yıllarında sava ın gidi atı kavrayabilme
11. ABD Japonya’ya atom tatbik etmesi
12. II. Dünya sava ının sona ermesini kavrayabilme III. BÖLÜM: Dünyada Sava tan Sonraki Durum 1.II. Dünya sava ının ABD için sonuçları
2. II. Dünya sava ından sonra ABD iktisadi-sosyal durumu. Siyasi geli meler 3. II. Dünya sava ının SSCB için sonuçları
4. 60. yıllarda SSCB yapılan ıslahatlar 5.Sovyet sisteminin iflası.
6.Yeni ba ımsız Devletlerin meydana gelmesi. MDB kurulması 7. Sava ın Almanya için neticeleri
8. Almanya’nın parçalanması.
9. XXI. asırda Almanya’nın durumu. Geli en Teknoloji 10. Fransa’da 1968 olayları
12 talya’da Cumhuriyetin kurulması 13. talya’nın XXI. asırdaki siyasi durumu 14. ngiltere’de Olster problemi
15. ngiltere’de XXI. asırda yapılan geli meler
16. Merkezi ve Güney-Do u Avrupa’da Totaliter sosyalizmin çökü ü ve pazar iktisadiyatına geçme durumunu kavrayabilme
17.Sava tan sonra Türkiye’nin sosyal ktisadi durumu 18.1950–1960 yıllarındaki siyasi durum (Türkiye) 19. Türkiye Möcüzesi . Türkiye muasır devirde
20.SSCB içindeki Türk ve Kafkas halklarındaki milli uyanı 21.Çin’de Tibet ve Tayvan problemi
22. Do u Türkistan Çin esaretinde
23. Japonya’nın sava tan sonraki durumu ve yükseli i 24.Hindistan’ın muasır merhaledeki durumu
25. ran’da 1978–1979 inkılâbı. ran slam Cumhuriyetinin kurulması 26. II. Dünya sava ından sonra Arabistan’ın durumu
27. Latin Amerika’sının sosyal iktisadi durumu. Yapılan ıslahatların sebep ve sonuçları 28. Sava tan sonra uluslar arası münasebetler. So uk Sava dönemi
30. Dünya’da muasır merhaledeki yapılan de i iklikleri kavrayabilme 31.Bilim ve teknolojide yapılan inkılap anlayı ını kavrayabilme 32.Bilgisayar sistemine geçi
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK YE VE AZERBAYCAN TAR H KONULARININ
MUHTEVA YÖNÜNDEN KAR ILA TIRILMASI
4.1. 9. Sınıf Tarih Konularının Muhteva Yönüyle Kar ıla tırılması
L SE TAR H 1. SINIF KONULARI AZERBAYCAN 9. SINIF TAR H
DERS KONULARI ÜN TE 1: TAR H B L M NE G R
A. TAR H B L M
1. Tarih Biliminin Konusu 2. Tarih Biliminin Yöntemi a. Kaynak Arama (Belge Bulma) b. Verileri Tasnif, Tahlil ve Tenkit Etme c. Terkip (Sentez) Yapma
3. Tarihin Tasnifi (Sınıflandırılması) a. Zamana Göre Sınıflandırma b. Mekana Göre Sınıflandırma c. Konuya Göre Sınıflandırma 4. Tarihin Di er Bilimler ile ili kileri B. ZAMAN VE TAKV M
1. Takvimin Ortaya Çıkı ı ve Tanımı 2. Türklerin Kullandıkları Takvimler a. 12 Hayvanlı Türk Takvimi b. Hicri Takvim
c. Celan Takvim ç. Rumi Takvim d. Miladi Takvim .
ÜN TE 2:ESK ÇA LARDA TÜRK YE VE ÇEVRES
A.ESK ÇA LARDA TÜRK YE 1. Türkiye'nin Tarih Öncesi Dönemlerini Aydınlatan Merkezler .
2. M.Ö. 2. Binden M.Ö. 6. Yüzyıla Kadar
KAP TAL ZM S STEM N N
GEL MES
I. BÖLÜM: AVRUPA ÜLKELER VE RUSYA XVII. ASRIN K NC YARISI – XVIII. ASIRDA
I. fasıl: ngiltere Burjuva inkılâbı 1. ngiltere burjuva inkılâbı ve vatanda lık sava ı
2. Yeni zadegânlar ve burjuvaziye hâkimiyet ba ında. Parlamento
3. ngiltere’de senayı inkılâbı ve onun sonuçları
II. fasıl: Fransa burjuva inkılâbı 4. Milli e itim ve onun kurucuları hakkında
5. nkılâbın ba lanması. Monar inin devrilmesi
6. nkılâbın büyümesi Yakobinçi diktatörlü ü
Türkiye ,
3. M.Ö. 2. Binden M.Ö. 6. Yüzyıla Kadar Türkiye'de
Kültür ve Uygarlık a. Devlet Yönetimi b. Din ve inanı
c. Sosyal ve Ekonomik Ya am ç. Yazı, Dil ve Edebiyat d. Bilim ve Sanat
4. M.Ö. 6. Yüzyıldan M.S. 11. Yüzyıla Kadar Türkiye
B. ESK CA LARDA TÜRK YEN N ÇEVRES NDEK KÜLTÜR VE
UYGARLIKLAR (MEZOPOTAMYA, MISIR VE D ER DO U AKDEND Z
UYGARLIKLARI)
1. Devlet Yönetimi 2. Din ve inanı
3. Sosyal ve Ekonomik ya am 4. Yazı, Dil ve Edebiyat 5. Bilim ve Sanat
ÜN TE 3:TÜRKLER N TAR H SAHNES NE ÇIKI LARI VE LK TÜRK DEVLETLER (10. – 13. YÜZYIL)
A. TÜRKLER N TAR H SAHNES NE ÇIKI I
1. Türk Adının Anlamı 2. Türklerin ilk Ana Yurdu
3. Türklerin Tarih Boyunca Yayıldıkları Bölgeler
4. skitler (Sakalar)
B. LK TÜRK DEVLETLER 1. Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti)
2. Kavimler Göçü, Asya ve Avrupa'nın Yeni Çehresi, Avrupa Hun Devleti
devrinde
III. fasıl: Rusya
8. Rusya XVII. asrın ikinci yarısında 9. Rusya XVIII. asırda
10. XVIII. asrın ikinci yarısında Rusya’nın dı siyaseti
IV. fasıl: Medeniyet
11. Batı Avrupa ülkelerinin medeniyeti 12. Rusya medeniyeti V. fasıl: ABD 13. Kuzey Amerika’da ba ımsızlık sava ları 14. ABD ortaya çıkı ı II. BÖLÜM : TÜRK DÜNYASI VE KAFKAS HALKLARI XVII. ASRIN
K NC YARISI – XVIII. ASIR
VI. fasıl: Osmanlı mparatorlu u 15. Osmanlı mparatorlu u XVII. asrın ikinci yarısı XVIII. asrın birinci yarısında
16. Osmanlı devletinin Avusturya ile sava ları
17. Osmanlı-Rusya sava ları
18. Batı devletlerinin güçlenmesi ’’ ark meselesi’’ III. Sultan
3. Göktürk Devleti 4. Uygur Devleti C. D ER TÜRK DEVLETLER VE TOPLULUKLARI Ç. LK TÜRK DEVLETLER NDE KÜLTÜR VE UYGARLIK 1. Devlet Yönetimi 2. Din ve inanı 3. Sosyal ve Ekonomik Ya am 4. Yazı, Dil ve Edebiyat 5. Bilim ve Sanat
D. TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ÇEVRE KÜLTÜRLERLE L K LER
1. Türk-Çin ili kileri 2. Türk-Mo ol ili kileri 3. Türk-Arap ili kileri 4. Türk- ran ili kileri
ÜN TE 4: SLAM TAR H VE UYGARLIGI (13. Yüzyıla Kadar)
A. SLAM YET N DO U U
SIRASINDA DÜNYANIN GENEL DURUMU 1. Asya a. Siyası Durum b. Din ve inanı 2. Avrupa a. Siyası Durum b. Din ve inanı 3. Afrika B. SLAM YET N DO U U VE YAYILI I
1. slamiyetken Önce Arap Yarımadası a. Siyası Durum
b. Din ve inanı
c. Sosyal ve Ekonomik Ya am ç. Dil ve Edebiyat
2. Hz. Muhammed, Dört Halife,
VII. fasıl: Merkez Asya, Kazakistan, Kırım, Volga boyu ve Sibirya Türk halkları
19. Merkezi Asya ve Kazakistan sosyal – iktisadi ve siyasi durumu
20. Merkezi Asya Kazakistan’a dı müdahile
21. Volga boyu ve Ural Türkleri VIII. fasıl: Kafkas Halkları
22. Güney Kafkas Ermeni Rus ili kileri
23. Rusya’nın kuzey Kafkas’ı i gale ba laması
IX. fasıl: Türk Dünyası ve Kafkas Halklarının Medeniyeti
24. Osmanlı Medeniyeti
25. Merkezi Asya ,Kazakistan,Volga boyu ve Ural Türklerinin medeniyeti
26. Kafkas Halklarının Medeniyeti III. BÖLÜM: DO U HALKLARI XVII. ASRIN K NC YARISI – XVIII. ASIRDA
X. fasıl: Do u Ülkeleri
27. ran’da sosyal – iktisadi durum 28. Safavi devletinin sükûtu (sonu). Nadir ah devletinin ortaya çıkı ı
29. ran XVIII. asrın ikinci yarısında 30. Hindistan’da Feodal durum.
Emevller ve Abbasller Dönemlerinde slamiyetin Yayılı ı
3. slam Uygarlı ının Temelleri 4. slam Uygarlı ının Te ekkülünde Di er Uygarlıkların Etkisi
5. slam Uygarlı ı a. Devlet Yönetimi b. Din ve inanı
c. Sosyal ve Ekonomik Ya am ç. Yazı, Dil ve Edebiyat d. Bilim ve Sanat
6. slam Uygarlı ının Di er Uygarlıklara Etkisi
ÜN TE 5:TÜRK DÜNYASI- I (10. - 13. Yüzyıl)
A. TÜRKLER N SLAM YET KABULÜ VE SLAM DEVLETLER NDEK H ZMETLER B. TÜRK – SLAM DEVLETLER 1. Toluno ulları 2. Ih idller 3. Karahanlılar 4. Gazneliler
5. Büyük Selçuklular ve Onlara Ba lı Devletler
6. Harzem ahlar 7. Eyyubiler 8. Memluklar
C. TÜRK – SLAM DEVLETLER NDE KÜLTÜR VE UYGARLIKLAR 1. Devlet Yönetimi 2. Din ve inanı 3. Sosyal ve Ekonomik Ya am 4. Dil ve Edebiyat 5. Bilim ve Sanat ktisadi durum
31. Hindistan’da a alık u runa çeki meler
32. Çin Tsin sülalesinin hâkimiyet devrinde
XI. fasıl: Do u Halklarının Medeniyeti
ÜN TE 6:TÜRK DÜNYASI- II (13. - 19. Yüzyıl) A. MO OL ST LASI VE SONRASI 1. Cengiz ve Mo ol Devleti 2. Mo ol Devleti'nin Parçalanması ve Mo ol·Türk Devletleri a. Altın-Orda b. lhanlılar c. Ça ataylılar ç. Kubilay Hanlı ı B. T MURLULAR C. T MURLULARDAN SONRAK S YAS GEL MELER
1. Karadeniz'in Kuzeyindeki Siyası Geli meler a. Kırım Hanlı ı b. Ejderhan Hanlı ı c. Kazan Hanlı ı ç. Kasım Hanlı ı d. Küçüm (Sibir-Sibirya) Hanlı ı e. Nogay Hanlı ı
2. Türkistan, Hindistan ve ran'daki Geli meler
a. eybanller b. Safeviler
c. Hindistan Türk Sultanlıkları ve Babürlüler
ç. Özbekler ve Özbek (Hive, Buhara, Hakand) Hanlıkları
d. Kazak Hanlı ı ve ikizler (Cüzler) e. Sayan-Altay Türkleri ve Kırgızlar f. Yaka Türkmenleri (Türkmenistan) g. Do u Türkistan (Ka gar Hanlı ı) h. Azerbaycan Hanlıkları
Ç. KÜLTÜR VE UYGARLIK 1. Devlet Yönetimi
2. Din ve inanı 3. Sosyal ve Ekonomik Ya am 4. Dil ve Edebiyat 5. Bilim ve Sanat ÜN TE 7:TÜRK YE TAR H (11. - 14. Yüzyıl) A.ANADOLU’NUN FETH 1. Anadolu'ya ilk Türk Akınları 2. Malazgirt Sava ı ve Sonrası
B. ANADOLU’NUN TÜRKLE MES 1. Türkiye'de Kurulan ilk Türk Devletleri 2. Türkiye Selçukluları Devleti
C. UÇLARDA HAYAT VE BEYL KLER Ç. TÜRK YE’DE KURULAN D ER DEVLETLER D. KÜLTÜR VE UYGARLIK 1. Devlet Yönetimi 2. Din ve inanı 3. Sosyal ve Ekonomik Ya am 4. Dil ve Edebiyat 5. Bilim ve Sanat
Tablo 1: 9.Sınıf Ders Konuları
4.1.1. 9. Sınıf Ders Kitaplarındaki Tarih Konularının Kar ıla tırılması
Türkiye’de okutulan 9. sınıf Tarih Ders kitabı olarak “Tarih 1 ” adlı kitap yedi ünite halinde hazırlanmı tır. Kitap toplam 275 sayfadan olu maktadır
I. ünite “Tarih Bilimine Giri “ ba lı ı ile 1. ve 13. sayfalar arasında yer almaktadır. Bu ünitede tarihin tanımını, belge bulma, sentez yapma, tarihi sınıfa göre zamanlandırma, tarihin di er bilimlerle ili kileri ve Türklerin kullandı ı takvimler ele alınmı tır.
II. ünite “ Eski Ça larda Türkiye ve Çevresi “ ba lı ı ile 15.ve 43. sayfalar arasında yer almaktadır. Bu ünitede Türkiye’nin tarih öncesi dönemlerini aydınlatan merkezler, Hititler, Lidyalılar, Urartular, M.Ö.6. yüzyıla kadar Türkiye’de kültür ve uygarlık anlatılmakta. Daha sonra M.S.11. yüzyıla kadar Türkiye, Roma imparatorlu u, Bizans
mparatorlu u, Mezopotamya, Fenikeliler, braniler ve kurulan bu devletlerin yönetim ele alınmı tır.
III. ünite “Türklerin Tarih Sahnesine Çıkı ları ve lk Türk Devletleri” ba lı ı ile 47.ve 94. sayfalar arasında yer almaktadır. Bu ünitede Türk isminin anlamı, skitler, Hun devleti, Göktürk devleti, Türklerde devlet yönetimi ve Türklerin baka milletlerle ili kileri ele alınmı tır.
IV. ünite “ slam Tarihi ve Uygarlı ı” ba lı ı ile 97.ve 125. sayfalar arsında yer almaktadır. Ünitede slam’ın do u u sırasında Dünyadaki olayların genel durumu, slamiyet’ten önce Arapların genel durumu, slamiyet’in yayılı ı, slam uygarlı ı ve di er uygarlıkların slam uygarlı ına etkileri anlatılmakta.
V. ünite : “Türk Dünyası I” ba lı ı ile 128.ve 164. sayfalar arsında yer almaktadır. Ünitede Türkler slamiyet’ti kabul etikten sonra kurdukları devletler ve bu devletlerdeki kültür ele alınmı tır.
VI. ünite “Türk Dünyası II” ba lı ı ile 167.ve 203. sayfalar arasında yer almakta. Bu ünitede Mo ol istilası, Devletin parçalanmasında ortaya çıkan Türk devletleri, ran Hindistan civarındaki Türk devletler, hanlıklar ve bu devletlerin kültürü ele alınmı tır.
VII. ünite “Türkiye Tarihi” ba lı ı ile 206.ve 252. sayfalar arasında yer almaktadır. Ünitede Anadolu’ya yapılan akınlar, Anadolu’nun Türkle mesi süreci, Selçuklu devletinin kurulu u, di er kurulan beylikler ve bunların kültürü anlatılmakta.
Azerbaycan’da okutulan 9. sınıf tarih ders kitabı “Yeni Tarih 9” adlı kitap üç bölüm halinde hazırlanmı tır. Kitap toplam 127 sayfadan olu maktadır.
I.Bölüm “ Batı Avrupa, Rusya ve ABD XVII. asrın sonunda XVIII. asırda “ ba lı ı ile 6. ve 61. sayfalar arasında yer almaktadır. Bu bölümde ngiltere’de yapılan burjuva inkılabı, Fransa’da yapılan inkılap, Rusya’nın siyasi durumu, bu devletlerin medeniyeti ve son olarak da ABD kurulu u ele alınmı tır.
II. Bölüm 65.ve 102. sayfalar arasında yer almaktadır. Bu bölümde Osmanlının XVII. asırdaki durumu, Avusturya sava ları sonuçları, Rusya – Osmanlı sava ları, III. Sultan Selimin Islahatları anlatılmakta. Son olarak di er Türk devletlerinin siyasi durumu ve Türk Dünyasının medeniyeti ele alınmı tır.
III. Bölüm 104.ve 124. sayfalara arasında yer almaktadır. Bölümde Do u Ülkelerinin XVIII. asırdaki sosyal – iktisat durum, Sefevi devletinin çökü ü, Hindistan’da iktisadi devalüasyonlar ve Çin’de sülale çatı maları anlatılmı tır.