bildirgesi sonrasında yayılmaya başlamıştır. Bu dönemden sonra Hıristiyanlığın yayılmasına katkı sağlayacak eğitim çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Bu yıllarda şartlar okul açmaya uygun olmadığından dolayı eğitim çalışmaları evlerde yürütülmüştür. Eğitim çalışmalarında papazların kaleme aldığı eserler okutulmuştur. M.S. ikinci yüzyılda ilk defa dini dersler veren ‘’Kateşet Okullar’’ Hıristiyanlığı yaymak ve savunmak maksadıyla açılmıştır.167 Daha sonraki dönemlerde Katolik eğitim kurumları eğitimin her alanında faaliyette bulunmaya başlamış, bu manada en köklü üniversite çalışmalarının yapılmasına da öncülük etmiştir. 1426 yılında Leuven Katolik Üniversitesi açılmıştır.
Şimdi Avrupa’daki eğitim çalışmaları 1974 yılında kurulan Uluslararası Katolik Eğitim Bürosu tarafından yürütülmektedir. Bu kurum sadece Avrupa topraklarındaki eğitim çalışmalarını takip etmekte olup kar amacı gütmeyen vakıf statüsündedir. Bu kurum 25 federasyonun bir araya gelmesinden oluşmuştur. Her ülkede bir federasyon bulunmaktadır. Bu kurum bir konfederasyon konumundadır. Böyle bir organize ile 30500 okul idare edilmekte ve yaklaşık olarak 7.5 milyon öğrenciye eğitim verilmektedir.
Kurumun başkanlığının merkezi Fransa’da başkan yardımcılığı Hollanda’dadır. Sekreterlik merkezi Brüksel’de, Hazine işleri İspanya’da yardımcılığı Macaristan’da, Okul-Aile Birliği Merkezi Avusturya’da bulunmaktadır. Kurumun çalışmaları, Almanya, İngiltere ve Galler, Avusturya, Belçika, Bosna-Hersek Hırvatistan, Danimarka, İskoçya, İspanya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İrlanda ( İrlanda
167
Cumhuriyeti), İtalya, Litvanya, Norveç, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya, İsviçre ve Ukrayna’yı kapsamaktadır.
Amaçları aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:
Eğitim ve öğretim alanında etkin olmak,
Gençlerin eğitimlerini sağlıklı bir şekilde almalarına hizmet etmek, Avrupa’da eğitim hizmetlerini en bir şekilde vermek,
Katolik eğitiminin gelişmesi daha iyi bir noktaya gelebilmesi için üyeleri ile işbirliği yapmak.
Çeşitli şekillerde eğitim girişimlerini teşvik etmek,
Ulusal ve uluslararası alanda alınan yasal düzenleyici önlemleri takip etmek,
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve İnsan Hakları Protokolü Avrupa Sözleşmesine ek protokol uyarınca demokratik bir toplumun oluşmasına ve işleyişine katkıda bulunmak. Akademik çalışmaların özgürce yürütülmesi için ortam hazırlamak,
Eğitimde hak ve görevleri yerine getirmede katkı sağlamak, Eğitim projelerinin hayata geçirilmesinde özel katkı sağlamak,
Avrupa ve uluslararası düzeyde Katolik eğitim ile ilgili diğer kurumlarla işbirliği yapmak,168
Küçük bir Avrupa ülkesi olan Belçika’da eğitim-öğretim çalışmaları başarılı bir şekilde devam etmektedir. Bu başarıda Katoliklerin büyük rolü vardır. Din özgürlüğünün büyük önem taşıdığı Belçika’da şu anda resmen tanınan dinlerden Katoliklik 1802 yılında tanınmıştır. Katoliklerin dini ve eğitim işlerini kendilerini resmen temsil eden ‘’Katolik Toplumu’’ kurumu yürütmektedir. Ülkedeki okullarda,
168
kimin sözünün geçeceği konusundaki Laiklerle Katolikler arasındaki çatışmalar tarihe “okul savaşları” adıyla geçmiştir. Bu tartışmalar 29 Mayıs 1959 yılındaki “Eğitim Sözleşmesi” ile belli bir çerceveye oturtulmuştur. 1982 yılında Bangkok’da yapılan “Uluslararası Katolik Öğretimi Kongresi”nde Hıristiyan okulları için belirlenen değerler şunlardır:
1. İnsanlara saygı ve hizmet etme. 2. Tanrı bilinci oluşturma.
3. İncil, insancıllık ve eğitim bilimi arasındaki tutarlılık. 4. Sorumlu ve samimi dayanışma.
Ülkede eğitim faaliyetleri devlet, belediyeler ve özel kuruluşlar tarafından yürütülmektedir. Bu okul sistemi sayesinde herkes istediği inanç ve düşüncedeki bir öğretim kurumunda öğrenim yapma imkanına sahip olmaktadır. Anayasa’nın 17 maddesi 1. bendi şöyle demektedir: “ Topluluklar velilerin özgür seçimlerini garanti etmektedir. Topluluklar tarafsız bir öğretim düzenler. Tarafsızlık, öğrencilerin ve velilerin felsefi, ideolojik ya da dini anlayışlarına saygılı olmak demektir. Resmi güçler tarafından düzenlenen okullar, zorunlu öğretimin sonuna kadar, tanınmış dinlerden birisine ait din ya da dini olmayan ahlak (derslerinin) öğretimi arasında seçme imkanını sunmak zorundadır.” Katolikler eğitim faaliyetlerinin yarısının organizesini yürütmektedir. Genel olarak ülkenin katolik dinine mensup olması ve yıllardır okullarında belli bir öğretim kalitesini yakalamış olmaları onları eğitim çalışmalarında söz sahibi konumuna getirmiştir. Ülkede Katoliklere ait 1164 okul, 47 yurt, 84 adet sorunlu kişilerin problemlerine çözüm üreten merkez bulunmaktadır. Katolikler anaokulu ve ilkokulun %40’ına, ortaöğretimin %60’ına, yüksekokul ve üniversite eğitiminin %46’sına, akşam okullarının %13’üne sahiptir. Özellikle eğitim kurumlarının yarısından fazlasını elinde bulunduran Katolik Kilisesi kendi okullarında daima dini havayı yaşatmaya çalışmaktadır.
Zorunlu öğretim 6 ile 18 yaşlarını kapsamaktadır. Eğitim özel ve devlet okullarında parasız olarak verilmektedir. 2,5-6 yaş arasındaki okulöncesi eğitim programı zorunlu değildir. Zorunlu eğitim ilkokulla başlamaktadır. İlkokula başlama
yaşı altıdır. İlkokulun ve ortaöğretimin eğitim süresi 6 yıldır. Ortaöğretimde, genel, teknik ve mesleki eğitim olmak üzere üç tür okul bulunmaktadır. 1983 yılından sonra sınıflarda karma eğitim başlanmıştır. Sadece erkek ve kız okulu açılabilmektedir. Bu şekilde eğitim hizmeti veren katolik okulları bulunmaktadır.
Devlet okullarının anaokulu bölümünde din eğitimi verilmemesine karşın Katolikler din eğitimine anaokulunda başlamaktadır. İlkokullarda ve ortaöğretimde haftada en az iki saat, üniversitelerin birinci sınıfında iki sömestri olarak 30 saat Katolik din eğitimi verilmektedir. Yasanın 8. Maddesinde bu durum belirtilmiştir. Resmi kurumlara ait ilk ve orta öğretimdeki haftalık ders programlarında, en az iki ders saati din ve ahlak dersine yer verilmek zorundadır. Aile reisi, vasi ya da çocuğu korumakla görevli kişi, kayıt sırasında din ya da ahlak dersinden hangisini seçtiğini resmen imza ile bildirmek zorundadır. Şayet din dersi seçilmişse bunda hangi dinin seçildiği belirtilmelidir. 18 yaşına gelen öğrenciler seçimlerini kendileri yapmaktadır. Bu din ve ahlak derslerini seçme imkanı, ancak resmi okullarda vardır. Doğal olarak Katolik okulunda okuyanlar bu okulu tercih etmekle baştan Katolik din dersini seçmiş olmaktadırlar. Katolik okullarında Katolik din dersinin dışında din ve ahlak dersi verilmemektedir.
Örgün eğitim faaliyetlerinde belli bir ders kitabı bulunmamaktadır. Katolik din derslerinde öğretmenlerin dersleri işlemesine yardımcı olacak kitaplar hazırlanmıştır. Bu kitaplar fasikül şeklinde hazırlanmış olup dini metinler, dini hikâyeler, ilahiler ve resimli anlatımlarla zenginleştirilmiştir. Avrupa ülkeleri arasında Belçika’nın din eğitimi açısından özel bir konumu vardır. Ülkede Katolik eğitiminin etkiliğinin yanında, örgün eğitim ders programlarında zorunlu din ve ahlak dersine yer verilmektedir.
Belçika’da din ya da ahlak dersi öğretim programları ve öğrenci karnelerinde not verilen ve başarılı olunması gereken bir ders olarak yer almaktadır. Katolik okullarında her sınıfta haç işareti asılmakta ve bazı sınıflarda dini köşe bulunmaktadır. Okulların bir çoğunun adı, din büyüklerinin adını taşımaktadır.
Belçika’da 2,5 ile 6 yaşındaki çocukların devam ettiği anaokullarında din eğitimi sınıf öğretmenleri tarafından verilmektedir. İlkokul, ortaöğretim ve üniversitelerde branş öğretmenleri derse girmektedir.