Attaattüürrkk''üünn A Asskkeerrii G Göörreevvlleerrii

◆9 Ekim 1917/Becayiﬂen 2. Ordu Komutan›,

◆7 Kas›m 1917/Genel Karargah emrine,

◆20 Aral›k 1917/Veliahtla birlikte Almanya gezisine gitti.

◆7 A¤ustos 1918/7. Ordu Komutan›,

◆31 Ekim 1918/7. Ordu Komutanl›¤› ile birlikte Y›ld›r›m Ordu-lar› Grup Komutanl›¤›'na,

◆ 7 Kas›m 1918/Y›ld›r›m Ordular›

Grubu'nun la¤vedilmesi üzerine Harbiye Nezareti emrine,

◆ 30 Nisan 1919/Askeri ve Mülki yetkilerle, 9. Ordu K›taat› Müfettiﬂli¤i'ne (15 Haziran 1919'dan sonraki ad› 3.)

◆ 8 Temmuz 1919/Er-zurum Kongresi öncesi ordu müfettiﬂli¤inden ve askerlik mesle¤inden istifa etti.

◆ 5 A¤ustos 1921/TBMM Or-dular› Baﬂkomutan› (Bu görevi üçer ayl›k sürelerle uzat›larak 29 EK‹M 1923'e kadar sürdür-müﬂtür.)

◆ 30 Haziran 1927/Asker-likten emekliye ayr›ld›.⁵¹

ustafa Kemal Atatürk'ün askeri dehas›n›n ya-n›nda bir di¤er önemli vasf›, dünya siyasetine vak›f bir lider olmas›yd›. Dünya üzerindeki po-litik geliﬂmeleri çok yak›ndan takip ediyor ve her konuda son derece isabetli tahliller yap›yor-du. Siyasi konulardaki öngörüleri, onun bu ileri görüﬂlülü¤ünü tüm aç›kl›¤›yla ortaya koymaktad›r. Vefat›n›n üzerinden 60 y›l-dan fazla bir zaman geçmesine ra¤men, onun söylediklerinin bi-rer bibi-rer gerçekleﬂiyor olmas›, bu aç›dan son derece önemlidir.

Bu konuyla ilgili bir örnek Atatürk ile Amerikan generali MacArthur aras›nda geçen bir görüﬂmedir:

Son harbin kahraman› ve Japonya fatihi General MacArthur 1932 y›l›nda Türkiye'yi ziyaret etmiﬂti. Bu vesile ile, Türkiye'nin lideri ve reformcusu Atatürk ile tan›ﬂma f›rsat› da kendisine verilmiﬂ ol-du. Her iki büyük asker karﬂ›laﬂt›klar› anda birbirlerine karﬂ› bü-yük yak›nl›k duydular. S›cak bir atmosfer ve samimiyet içinde de-vam eden bu uyumlu görüﬂme esnas›nda; dünya konular›na te-masla; hem ümit, hem korku dolu olarak gelecek hakk›ndaki dü-ﬂüncelerini ifade ettiler.

M

Atatürk, Avrupa'n›n durumu konusunda MacArthur'un sorusu-nu ﬂöyle yan›tlam›ﬂt›:

Versailles Anlaﬂmas›, 1. Dünya Savaﬂ› nedenlerinden hiçbirini kald›rmam›ﬂt›r. Tersine, dünün baﬂl›ca düﬂmanlar› aras›ndaki uçurumu büsbütün derinleﬂtirmiﬂtir. Galipler, yenilenlere bar›ﬂ koﬂullar›n› zorla onaylat›rken bu ülkelerin etnik, jeopolitik ve ekonomik özelliklerini görmemiﬂ, yaln›zca düﬂmanl›k duygula-r›yla giriﬂimlerde bulunmuﬂlard›r. Böylece bugün içinde bulun-du¤umuz bar›ﬂ dönemi sadece "silahlar› b›rakma" olmuﬂtur. E¤er siz Amerikal›lar, Avrupa iﬂleriyle u¤raﬂmaktan caymasayd›n›z, bu

"silahlar› b›rakma" dönemi uzar ve bir gün bar›ﬂa var›labilirdi.

Bence, dün oldu¤u gibi, yar›n da Avrupa'n›n gelece¤i, Alman-ya'n›n davran›ﬂlar›na ba¤l› görünüyor. Büyük bir dinamizme sa-hip olan 70 milyonluk çal›ﬂkan ve disiplinli bir millet, ulusal tut-kular›n› kamç›layacak bir siyasal ak›ma kendilerini kapt›racak olursa, Versay Sözleﬂmesi'ni ortadan kald›racakt›r."

Atatürk, "Almanya'n›n çok k›sa sürede, ‹ngiltere ve Rusya d›ﬂ›n-da bütün Avrupa'y› egemenli¤i alt›na alacak güçte ordu kurabilece¤i-ni, savaﬂ›n en geç 1940-45 y›llar›nda patlayaca¤›n›, Fransa'n›n güçlü bir ordu kurma yetene¤ini yitirdi¤ini ve ‹ngiltere'nin adalar›n› koru-mak için Fransa'ya güvenemeyece¤ini"⁵² söylemiﬂ, bu tahminler ilerleyen y›llarda aynen gerçekleﬂmiﬂtir.

Atatürk'ün ‹talya konusundaki görüﬂü ise ﬂöyledir :

‹talya, Mussolini'nin yönetiminde unutulmayacak aﬂamalar yap-m›ﬂt›r. E¤er Mussolini, gelecekteki savaﬂ›n d›ﬂ›nda kalabilmek ba-ﬂar›s›n› gösterebilirse, bar›ﬂ masas›na güçlü bir devlet olarak otu-rabilir. Ama korkar›m ki, ‹talya'n›n bugünkü lideri Sezar rolünü oynamaktan kendini alamayacakt›r. Bu da ‹talya'n›n askeri bir gücü olmad›¤›n› hemen ortaya ç›karacakt›r.

‹talya hakk›ndaki bu tahmin de do¤ru ç›km›ﬂ, Mussoli-ni'nin ordular›n›n hiç de güçlü olmad›¤› II. Dünya Savaﬂ›'n›n ilk

y›llar›nda aç›kça ortaya ç›km›ﬂt›r.

Atatürk, General MacArthur ile yapt›¤› konuﬂmada, Ame-rika'n›n geçen savaﬂta oldu¤u gibi tarafs›z kalamayaca¤›n› ve sa-vaﬂa kat›lmas›yla Almanya'n›n yenilece¤ini de belirterek, sözle-rini Sovyet ve Japon tehlikelerine dikkat çekerek ﬂöyle sürdür-müﬂtür :

Avrupa'da ç›kacak savaﬂ› kazanan ne ‹ngiltere, ne Fransa, ne de Almanya olacakt›r. Savaﬂ› Bolﬂevik Rusya kazanacakt›r. Rusya'n›n yak›n komﬂusu ve onlarla en çok savaﬂm›ﬂ bir ulus olarak biz Türkler, oradaki olaylar› yak›ndan izliyoruz. Tehlikeyi bütün ç›p-lakl›¤›yla görüyoruz. Uyanan do¤u halklar›n›n duygular›n› pek güzel kullanan, onlar› okﬂayan ve kinlerini dile getirmesini bilen Bolﬂevikler, yaln›z Avrupa'ya de¤il, Asya'ya da gözda¤› veren bir güç haline gelmektedir.

Avrupa devlet adamlar› baﬂl›ca anlaﬂmazl›k konular›n› her türlü bencillikten uzak, yaln›zca genel ç›karlar yönünden ele almazlsa, korkar›m ki, felaket önlenemeyecektir. Avrupa'n›n sorunu ar-t›k ‹ngiltere, Fransa ve Almanya aras›ndaki anlaﬂmazl›k de¤ildir.

Bugün Avrupa'n›n do¤usunda bütün uygarl›¤›, üstelik insanl›¤›

tehdit eden yeni bir güç belirmiﬂtir. Bütün maddi ve manevi ola-naklar›n› topluca, bir dünya devrimi için seferber eden bu kor-kunç güç, üstelik Avrupa ve Amerikal›lar›n bilmedikleri yepyeni politika yöntemleri uygulamakta ve karﬂ›tlar›n›n en küçük hatala-r›ndan bile yararlanmaktad›r. Kanaatime göre Avrupa'da ç›kacak bir harp, hemen Asya'ya s›çrayacak ve Japonya, Asya üzerinde-ki arzular› için lüzumsuz kahramanl›klara kalk›ﬂacakt›r.⁵³ II. Dünya Savaﬂ›, tam da Atatürk'ün 1932 y›l›ndaki bu ana-lizine göre geliﬂmiﬂ, Avrupa'daki savaﬂ›n en büyük galibi, Al-manya'n›n yenilgisinde en büyük pay sahibi olan Sovyet Rusya olmuﬂtur. Bunun ard›ndan Sovyet Rusya tüm Do¤u Avrupa ve Orta Asya üzerinde hakimiyet kurmuﬂtur. Japonya ise tam

Ata-türk'ün öngördü¤ü gibi "Asya üzerindeki arzular› için lüzumsuz kahramanl›klara kalk›ﬂm›ﬂ", Çin'i iﬂgal etmiﬂ, ard›ndan Pasifik'te yay›lmaya çal›ﬂm›ﬂt›r.

Yukar›da al›nt› olarak aktard›¤›m›z bu sözleri, Türk Mille-ti'ne modern Türkiye Cumhuriyeti'ni hediye eden Mustafa Ke-mal Atatürk'ün dünya politikas›n› ve dünya üzerindeki siyasi geliﬂmeleri çok yak›ndan takip eden ve son derece isabetli tahlil-ler yap›p de¤erlendirebilen büyük bir devlet adam› oldu¤unu da ortaya koymaktad›r. Atatürk Almanya'n›n ve ‹talya'n›n 2.

Dünya Savaﬂlar›'ndaki rolünü, Rusya'n›n kazanaca¤› gücü yüz-de yüz isabetle tahmin etmiﬂ, önlem al›nmazsa savaﬂ›n kaç›n›l-maz olaca¤›n› ortaya koymuﬂtur.

Atatürk'ün gerek Türkiye, gerekse dünyaya iliﬂkin yarg›la-r› hep do¤ru ç›km›ﬂt›r. Devrim Tarihi ve Toplumbilim Aç›s›ndan

Atatürk adl› eserde Atatürk'ün bu yönü ﬂu ﬂekilde anlat›l›r:

... Birinci Dünya Savaﬂ›'n› kaybedece¤imiz, ‹kinci Dünya Sava-ﬂ›'n›n ç›kaca¤›, Kral Edward'›n Madam Simpson için taht›ndan ayr›laca¤›, Mussolini'nin halk› taraf›ndan linç edilece¤i, ‹kinci Dünya Savaﬂ›'nda Romanya'n›n kaderi, Hatay konusunda Fran-sa'n›n tutumu hep do¤ru tahmin etti¤i olaylard›r... Özellikle ulus-lararas› iliﬂkilerde belirginleﬂen bu ileri görüﬂlülük 1935 y›l›nda Gladys Baker'›n a¤z›ndan aktar›lan ﬂu öyküde iyice vurgulan›r:

"Savaﬂ ç›kt›¤› takdirde Amerika tarafs›zl›k siyasetini koruyabile-cek mi?" "Olanak yok" dedi. "Olanak yok. E¤er savaﬂ ç›karsa, Amerika'n›n milletler toplulu¤unda iﬂgal etti¤i yüksek durumu herhalde etkili olacakt›r. Co¤rafi durumlar› ne olursa olsun, mil-letler birbirlerine birçok ba¤larla ba¤l›d›rlar."⁵⁴

Atatürk Kurtuluﬂ Savaﬂ› s›ras›nda yapt›¤› tahminlerle de çok iyi bir komutan oldu¤unu, ileri görüﬂlülü¤ünü ve üstün as-keri bilgisini ortaya koyuyordu. Yunus Nadi'nin aktard›¤› aﬂa¤›-daki olay onun, düﬂman›n› ne kadar iyi tan›d›¤›n› da ortaya koy-maktad›r:

Sakarya Muharebesi'nden sonrayd›. Erkan-› harp zabiti cepheden al›nan malumat› Baﬂkumandan Müﬂir Gaze Mustafa Kemal'e okuyordu. Malumat meyan›nda cephe kumandanlar›ndan birinin Seyit Gaze veya Döker'in bilmem ne kadar ﬂark veya ﬂimalinde bir düﬂman f›rkas› görüldü¤ünden bahsediyordu. Paﬂa kaﬂlar›n›

çatarak, "Hay›r, orada düﬂman f›rkas› olamaz ve yoktur. Yaz›n›z, iyi baks›nlar!" dedi. Erkan-› harp zabiti gittikten sonra orada iki saat daha kald›. Biz ö¤le yeme¤i yerken, zabit tekrar geldi. "Haber ald›m, filhakika (gerçekten) orada düﬂman f›rkas› yokmuﬂ efen-dim" dedi. Cephedeki kumandan gözle görülen bir düﬂman f›rka-s›ndan bahsederken, Gazi Paﬂa, alt› yüz kilometre uzaktan orada düﬂman f›rkas› olmad›¤›n› görüyor ve ihtar ediyordu.⁵⁵

tatürk bir asker olarak, amans›z ve hatta baz› anlar›nda ümitsiz gözüken bir mücadeleden muzaffer ç›km›ﬂ ve sonra da devlet sorumlulu¤unu üzerine alm›ﬂt›r. 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin ilân›, onun dip-lomatik dehâs›n›n bir eseridir. Türk Devleti'nin demok-ratik geliﬂmesini engelleyen, mâziden kalma baz› gelenek, örf ve âdetlerin de¤iﬂtirilmesi veya kald›r›lmas› gerekiyordu. O cesurâ-ne ve azimkâracesurâ-ne ideallere sahipti, y›lmak bilmeyen bir yarat›c›-l›kla eserlerini gerçekleﬂtirme¤e baﬂlad›... Atatürk, Almanlarla ge-leneksel, yürekten ve karﬂ›l›kl› güvene dayanan iliﬂkiler kurmuﬂ ve sürdürmüﬂtür.⁵⁶

Ludwig ERHARD

Bat› Alman Cumhurbaﬂkan›

Türk Ulusal Ordusu güçlü ve etkindir. ‹ngiltere Hükümeti bunu kavrayabilmiﬂ de¤ildir. Yepyeni bir Türkiye do¤muﬂtur. Bu da in-giltere'de henüz anlaﬂ›lm›ﬂ de¤ildir. Türk'ü Avrupa d›ﬂ›na, Ana-dolu'ya itmeye çal›ﬂmak, ç›lg›nl›kt›r!⁵⁷

‹ngiliz General Townshend 27 Temmuz 1922

A

Mustafa Kemal Bey, sorumluluk yüklenmekten korkmayan

do-¤uﬂtan bir ﬂef idi. 25 Nisan sabah› 19. Tümeniyle kendili¤inden düﬂmana sald›rmaya karar verdi. Onu k›y›ya sürdü ve üç ay bo-yunca kendisine yap›lan çetin sald›r›lara inatç› ve sars›lmaz bir karﬂ› koymada bulundu. Onun azmine tam olarak güvenebilirim.

Liman Von SANDERS Alman Generali

Millî Kahraman Atatürk, memleketini kurtarmay› ve millî bir ge-lece¤in temellerini atmay› baﬂard›. Memleketini görüﬂmelerle ve Cenevre metodlar›yla kurtaramayaca¤›na inanarak mücadele yo-lunu seçti. Bunda yaln›z çelik bir irade ve kuvvet baﬂar›s› olabilir-di. Memleket içindeki eseri, daha az hayranl›¤a lây›k de¤ildir. Al-manya, ATATÜRK'ün eserine ve mücadelesine hayrand›r. Onda, tarihi eseri, özgürlü¤ü seven bütün milletler için bir sembol ola-rak kalacak kudretli bir kiﬂilik görmektedir.

Berlin, Alman Ajans›

Atatürk, yeni Türkiye'nin yarat›c›s› oldu¤u kadar, ulusunun e¤iti-cisi ve yetiﬂtirie¤iti-cisi olmuﬂtur. Atatürk, kiﬂili¤inin kuvvetiyle millet-leri içten ve d›ﬂtan de¤iﬂtiren savaﬂ ﬂefmillet-leri aras›nda özel bir yer tu-tacakt›r. O, yeni Türkiye'nin yarat›c›s› ve kurucusu olmuﬂtur. Ya-k›n do¤unun ﬂimdiki çehresini bu adam tespit etti.

Alman Germania Gazetesi

Kendisinin tarihi büyüklü¤ü, eseri olan yeni Türkiye'ye bak›larak bu günden ölçülebilir. Çelik gibi azim ve gayreti, uza¤› gören ak›l ve hikmetle birleﬂmiﬂ olan bu gerçek halk önderi ve devlet adam›;

Anadolu da¤lar›n›n en uzak ve ›ss›z köﬂesindeki köylere bile baﬂ-ka bir ruh aﬂ›lam›ﬂt›r.

Alman Illustrierte Dergisi

Atatürk'ün hayat› ve Türk Milleti'nin yeniden uyan›ﬂ ve kalk›n›ﬂ, Türk Milleti'nin ruhunun ilk evini henüz yirminci as›rda kurmuﬂ olmad›¤› kanaatini gösteriyor. Kemâl Atatürk ile yüzlerce asr›n derinli¤inden kahraman bir ruh ayd›nl›¤a yükseliyor ve bu ruh, dünyan›n esarete düﬂmüﬂ k›s›mlar›ndaki milletlere hürriyet ve kurtuluﬂ yolunu gösteriyor. Onun hüviyeti, Nil sahillerinden eski Çin denizlerine kadar uzanan bir efsane olmuﬂtur. Bununla bera-ber o gene milletinin ortas›ndad›r. Olgun ve kemâle ermiﬂ zekâ-s›yle, münevver ve ebedi gençli¤in yorulmak bilmez kudret ve ciddiyetine mazhar olan, o, kendi milleti ve beﬂeriyet âlemi için besledi¤i muhabbetle, bir dâhinin neler yaratt›¤›na dair, cihana fevkâlâde heyecanl› bir sahne seyrettirmektedir.

Mustafa Kemâl, h›rpalanm›ﬂ, silah› elinden al›nm›ﬂ olan milletle elele vererek tarihe yeni bir devir açmak için mücadeleye at›ld› ve mücadelesinde, ruh kudretinin dünya yüzündeki bütün silahlar-dan üstün oldu¤unu ispat etti.

Mustafa Kemâl'i yüksek kumandanlar›n ço¤una üstün k›lan nite-lik, ölümü küçümsemek ve yi¤itlik göstermek bak›m›ndan asker-lerine en büyük örnek olmas›d›r.⁵⁸

Profesör Herbert MELZIG, Alman Tarihçisi

Atatürk bu yüzy›l›n büyük insanlar›ndan birinin tarihi baﬂar›lar›-n›, Türk halk›na ilham veren liderli¤ini, modern dünyan›n ileri görüﬂlü anlay›ﬂ›n› ve bir askeri lider olarak kudret ve yüksek ce-saretini hat›rlatmaktad›r.

Çöküntü halinde bulunan bir imparatorluktan özgür Türkiye'nin do¤mas›, yeni Türkiye'nin özgürlük ve ba¤›ms›zl›¤›n› ﬂerefli bir ﬂekilde ilân ve o zamandan beri korumas›, Atatürk'ün Türk halk›-n›n iﬂidir. ﬁüphesiz ki, Türkiye'de giriﬂti¤i derin ve geniﬂ

ink›lâp-lar kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha baﬂar› ile gös-teren bir örnek yoktur.⁵⁹

John F. KENNEDY,

ABD Baﬂkan›, 10 Kas›m 1963

Asker-devlet adam›, ça¤›m›z›n en büyük liderlerinden biri idi.

Kendisi, Türkiye'nin, dünyan›n en ileri memleketleri aras›nda hak etti¤i yeri almas›n› sa¤lam›ﬂt›r. Keza o, Türklere, bir milletin bü-yüklü¤ünün temel taﬂ›n› teﬂkil eden, kendine güvenme ve dayan-ma duygusunu vermiﬂtir. Ben, Atatürk'ün sad›k arkadaﬂlar›ndan biri olmakla büyük bir iftihar duyuyorum.

General MacARTHUR

Kemâl hakk›nda alm›ﬂ oldu¤um malûmat çok tazedir. Bu husus-taki bilgilerimi kendisini çok iyi tan›yan birisinden temin ettim.

5 ﬁubat 1923, Baﬂkumandan Gazi Mustafa Kemal Paﬂa ve eﬂi Latife Han›m ‹zmir'-den Akhisar'a do¤ru giderken u¤rad›klar› bir istasyonda halkla beraber...

Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri Birli¤i Hükümeti'nin tan›nmas›

hakk›nda Sovyet Rusya Hariciye Nâz›r› Litvinof ile görüﬂürken kendisine onun fikrince bütün Avrupa'n›n en k›ymetli ve en ziya-de dikkate ziya-de¤er ziya-devlet adam›n›n kim oldu¤unu sordum. Bana verdi¤i cevapta: Avrupa'n›n en k›ymetli devlet adam›n›n bugün Avrupa'da yaﬂamad›¤›n›, bunun Türkiye Cumhurreisi Mustafa Kemâl oldu¤unu söyledi.

Franklin D. Roosevelt'in bu sözlerine karﬂ›, Disraeli'nin ‹ngilte-re'yi idare etti¤i zamandan beri, Avrupa'da o ›rktan gelmiﬂ bütün devlet adamlar› içinde en maharetlisi olan Litvinof taraf›ndan söylenmiﬂ olan bu mütaleân›n çok k›ymetli oldu¤unu beyan et-tim.⁶⁰

Roosevelt, Franklin D.

ABD Baﬂkan›, 1928

Kemal Atatürk'ün ça¤›m›z›n yetiﬂtirdi¤i en büyük devlet adamla-r›ndan biri oldu¤u hakk›nda en ufak bir kuﬂkum yoktur. Benim ülkemin en büyük adamlar›ndan biri olan Winston Churchill,

"Atatürk"ü 1. Dünya Savaﬂ› ve sonras›n›n en büyük dört-beﬂ si-mas›ndan biri" olarak anlat›r. Churchill ondan "Türk Milleti'nin önderi, büyük bir asker olarak Savaﬂç› Prens" diye söz etmiﬂti.

Gerçek de budur. Atatürk herﬂeyden önce, büyük bir askerdi; fa-kat zamanla, büyük bir devlet adam› oldu. Tarihin bize anlatt›¤›

pek çok büyük askerler ve büyük devlet adamlar›n›n yan›nda, bu iki özellli¤i kendinde toplayan pek az kiﬂi vard›r ve Atatürk, bu seyrek görülür kiﬂilerdendir. O büyük bir asker-devlet adam›d›r.

Atatürk, bir taraftan savaﬂ adam›, öte yandan da bar›ﬂ adam›d›r.

‹çindeki büyük askeri deha, milletini çökmekten kurtarm›ﬂ ve yi-ne içindeki devlet adam› özelli¤i, hayat›na ›ﬂ›k saçt›¤› milletinin yeniden do¤uﬂunu sa¤lam›ﬂt›r. Bu büyük baﬂar›, insanlarda az rastlanan yetenek birleﬂimlerinin eseridir.⁶¹

Mustafa Kemal, sonraki ad›yla Kemal Atatürk, yirminci yüzy›l›n ilk yar›s›n› ola¤anüstü kiﬂili¤iyle etkilemiﬂ büyük bir asker ve devlet adam›yd›. Onu ça¤›n›n diktatörlerinden ay›ran iki önemli nokta vard›: D›ﬂ politikas›, s›n›rlar› geniﬂletmek yerine daraltmak esas›na; iç politikas› ise kendi ölümünden sonra da ayakta kalabi-lecek bir siyasal sistem kurmak düﬂüncesine dayan›yordu. Bu gerçekçi ruhlad›r ki, memleketini yeniden canland›rmay› ve y›-k›k, da¤›n›k Osmanl› ‹mparatorlu¤u'ndan yeni, kat›ks›z bir Türki-ye CumhuriTürki-yeti yaratmay› baﬂarabildi.⁶²

Lord Kinross, ‹ngiliz Yazar ve Gazateci

Mustafa Kemal'e asi demek kolay. Ama, Türkiye'nin yerinde ‹n-giltere'yi varsay›n, böyle bir adam asi de¤il, gerçek bir yurtsever olurdu: Vatan› için dövüﬂen, onun bölünmesini ve bir imparator-lu¤u ne kurmaya, ne de yönetmeye gücü yeten bu miskin Yunan-l›lara verilmesini kabul etmeyen bir yurtsever.⁶³

Lord Derby, ‹ngiliz Devlet adam›

Mustafa Kemal hazretleri herﬂeyden önce tam anlam›yla savaﬂç›

bir komutan, metin, geniﬂ simal›, derin ve mütekâﬂif düﬂünceli, sert ve canl› sözlü bir zatt›r...

General Charles Sherrill ABD Ankara eski Büyük elçisi

Unutmamal›d›r ki Kemâl, Dumlup›nar'da parlak bir strateji kabi-liyeti göstermiﬂ ve düﬂmandan çok az olan Türk kuvvetlerinden gere¤ince yararlanmay› bilmiﬂtir.

Dünya üzerinde istilâ ordular›, Yunanl›lar›n u¤rad›klar› büyük bozgun gibi bir yenilgiyle pek az karﬂ›laﬂm›ﬂlard›r.⁶⁴

General Charles Sherrill ABD Ankara eski Büyük elçisi

Ankara'da bulundu¤um zaman Güneﬂ'e bakar, fakat bu Güneﬂ'i ufukta de¤il, Çankaya'da görürdüm. Samimiyetle diyebilirdim ki, hakiki Güneﬂ, Çankaya'daki Güneﬂ'ti. Atatürk'ün ac› kayb› dünya için büyük bir kay›pt›r. Onun yüksek dehâ ve azimkâr karakteri-ne karﬂ› büyük bir hayranl›k besliyen Belçika Kral›, bu duygular›-n› eylemde de göstermek için beni, Büyük Ölü'nün cenaze töre-ninde bulunmaya memur etti.

1923 y›l›nda Mustafa Kemal, ‹zmit'te maiyeti erkan› ve ‹stanbul gazete-cileriyle birlikte.

Bütün Belçikal›lar, yas›n›za içtenlikte kat›l›yorlar. Mebusan Mecli-si'nde Atatürk'ün an›s›n› anmak için yap›lan gösteri bunun bir de-lilidir.⁶⁵

De RAYMOND

Belçika'n›n Eski Ankara Elçisi

Büyük Asker, cesaretli ›slahatç› ve müstesna devlet adam› "Ata-türk" ad›n› hakl› olarak taﬂ›m›ﬂ olan adam, art›k yaﬂayanlar ara-28 A¤ustos 1925, Cumhurbaﬂkan› Gazi Mustafa Kemal ‹nebolu'da askeri komu-tan ve sivil görevlilerle...

s›nda de¤ildir. Yeni Türkiye'nin tarihi son on beﬂ y›l içinde, onun ad›na ayr›lmaz bir surette ba¤l›d›r. O, Osmanl›

‹mparatorlu-¤u'nun en tehlikeli anlar›ndan birinde politik sahnede gözükerek memleketin enerjisini canland›rmay› ve millî gelecek için iman il-ham etmeyi baﬂarm›ﬂt›r. O anda devletin var olmas› söz konusuy-du ve Türk Milleti yenilmiﬂti, ümitsizlik içinde bulunuyorkonusuy-du. Gö-revi kolay de¤ildi. Uzun ve çetin bir savaﬂtan sonra, Türk toprak-lar›n›n üçte ikisi yabanc› askerler taraf›ndan iﬂgal edilmiﬂti ve kendisi iki cephede savunmaya mecbur bulunuyordu: D›ﬂta düﬂ-manla, içte Sultan'la...

Atatürk, verdi¤i örnekle hepsi kendi fikirlerine ba¤l› genç ve enerjik devlet adam›, asker, yönetici ve bilgin yaratm›ﬂt›r.

B. PAVLOF

Bulgaristan, Ankara Orta elçisi

Hiçbir memleket, Yeni Türkiye'nin Ata's› taraf›ndan baﬂar›lan ye-nilik kadar çabuk ve o kadar derin bir yenileﬂme görmemiﬂtir. O, her tarafta dâhi bir asker, müstesna bir ›slahatç› ve yurdun kurta-r›c›s› olarak bilinmektedir. Bu derecede insanlar, yüzy›llar içinde yaln›z bir defa görülür. ﬁimdiki Türkiye'nin tarihi bu müstesna devlet adam›n›n tarihidir.⁶⁶

Dness Gazetesi Bulgaristan

Eserini O, bir savaﬂç› ve bir de devlet adam› olarak meydana ge-tirmiﬂtir. Atatürk'ün askerlik eserini iyice anlayabilmek lâz›md›r:

Y›k›lm›ﬂ bir devlet, bozguna u¤ram›ﬂ bir ordu, bitkin ve umutsuz bir millet!

Buna ra¤men Atatürk, karﬂ›s›na ç›kar›lan bütün ordular› ezdikten sonra, Lozan'da 1923 Haziran›'nda yenilmiﬂlere millî Türkiye Devleti'ni dikte etmiﬂtir. Atatürk, hudutlar›n› çizmiﬂ oldu¤u

Tür-kiye'nin ona öncekinden daha büyük görevler yükleyece¤ini kav-ram›ﬂt›. O, arkas›nda modern bir devlet b›rakm›ﬂt›r.⁶⁷

Berlinske Tidence Gazetesi Danimarka

Atatürk, ﬂahsiyet ve yetene¤in dev gibi bir simgesi idi, O, yirmin-ci yüzy›l›n en muazzam olay›n› yaratan adamd›. Gerçekten mey-dana getirmiﬂ oldu¤u eser, yar› Do¤ulu olan ve halifenin ﬂahsiyle dini tek kuvvet olarak tan›yan bir milleti modern, lâik ve millî bir devlet haline getirmesidir. Hakikatte, Do¤unun ruhuna kök sal-m›ﬂ sembollerin at›lmas›n› yeni bir hayat için radikal bir de¤iﬂme-yi ifade ediyordu.

Atatürk'ün d›ﬂ politikas›, tarihte bir örnek olarak kalacakt›r. Dost-ça anlaﬂmalarla d›ﬂ borçlar sorununu düzeltmiﬂ, Bo¤azlar› tekrar sa¤lamlaﬂt›rm›ﬂ, kan dökmeden Hatay sorununu çözmüﬂtür.

Birçok islâhat aras›nda iﬂçiye yeni bir hayat standard› sa¤lam›ﬂ olan Atatürk, arkas›nda manen ve maddeten kendi izi üzerinde yürüyebilecek kudrette donat›lm›ﬂ bir Türkiye b›rakm›ﬂt›r.

National Tidence Gazetesi Danimarka

"Tarihte büyük bir diplomat›n veya ünlü bir kumandan›n hayat›-n› okudu¤umuz onun yüzünü, sözünü, bak›ﬂlar›hayat›-n› hayal

Belgede ASKER ATATÜRK. "Ordumuz, Türk birli inin, Türk kudret ve kabiliyetinin, Türk vatanseverli inin çelikleflmifl bir ifadesidir. (sayfa 54-91)