Askı Halinin Sona Ermesinde Tarafların Durumu

Mevsimlik işler ve kampanya işlerinde, işveren mevsim sonunda işçisine yeni mevsimde işe alınmayacağını ihbar ederse, iş sözleşmesi mevsim bitimiyle son bulacağından askı hali artık söz konusu olmayacaktır. İşveren, mevsimlik işçisine mevsim bitiminde herhangi bir ihbarda bulunmazsa, iş sözleşmesinin askıya alınması söz konusu olacaktır. Yargıtay verdiği kararlarda da aynı hususlara değinmiştir159. Askı halinin sona ermesinin işçi ve işveren açısından farklı sonuçları vardır. Aşağıda işçi ve işveren açısından ayrım yapılarak incelenecektir.

159 _{“…Mevsimlik işlerde mevsim sonunda, işveren işçiye yeni mevsimde işe alınmayacağını ihbar}

ettiği takdirde hizmet sözleşmesi mevsimin bitimiyle bu tarihte bozulmuş sayılır. İşveren böyle bir ihbarda bulunmazsa yeni mevsime kadar hizmet akdi askıya alınmış olur…” Yargıtay HGK. 12.03.1986 T. 1984/9-611 E. 1986/225 K. Mevdata Mevzuat ve İçtihat Programı www.mevdata.net Erişim Tarihi:16.06.2009. Aynı yönde kararlar için bkz. Yargıtay 9.HD.11.12.2006 T. 2006/25610 E. 2006/32373 K. Kazanci Mevzuat ve İçtihat Bankası www.kazanci.com Erişim Tarihi: 07.07.2009. Yargıtay 9. HD. 12.06.2007 T. 2007/8472 E. 2007/18732 K. Kazanci Mevzuat ve İçtihat Bankası www.kazanci.com Erişim Tarihi: 07.07.2009.

a) Mevsimlik İşçi ya da Kampanya İşçisi Açısından İş Sözleşmesinin Askı Halinin Sona Ermesi

Mevsimlik iş ya da kampanya işlerinde işçilerin iş sözleşmesi yeni mevsim dönemine kadar askıda kalır. İş sözleşmesi askıda olan mevsimlik işçinin yeni mevsim başında işe başlayabilmesi için işe çağrılmaları gerekmektedir. Ancak bu şekilde sözleşme eski haliyle yürürlük kazanacaktır.

aa) Mevsimlik İşçi ya da Kampanya İşçisi Açısından İş Sözleşmesinin Askı Halinin Sona Ermesi

İş sözleşmesinin askıda olan mevsimlik işçi ya da kampanya işçisinin yeni mevsim başında işe davet edilmeleri, askı halinin sona ermesi için gereklidir. Ancak, mevsimlik işçilerin işe başlaması için yapılacak olan davet, yeni bir sözleşme yapmak amacıyla yapılan bir çağrı olmayıp, esasen var olan bir iş sözleşmesine dayanılarak işçinin ifaya davet edilmesi anlamını taşır160.

İşverenin mevsim başında işe gelmeyen işçisinin iş sözleşmesini devamsızlık nedeniyle feshedebilmesi için, işin başlayacağını mevsimlik işçisine duyurmuş olması gerekmektedir161.

bb) İşveren Açısından Mevsimlik İş Sözleşmesinin Askı Halinin Sona Ermesi

İşveren mevsim sonunda işçisine ihbarda bulunarak gelecek mevsimde onu işe başlatmayacağını bildirmiş ise, bu bildirim İş Kanununun 17. maddesi anlamında fesih anlamı taşır ve burada artık iş sözleşmesinin askıya alındığından söz edilemeyecektir. İşveren yeni mevsim döneminde işçiyi işe davet etmek zorundadır.

160 _{AKI, s. 255; KAR, s. 74.} 161 _{KAR, s.74.}

Mevsimlik iş ya da kampanya işlerinin yapıldığı işyerlerinde her yıl mevsim koşulları aynı olmadığından yeni mevsimde işin başlangıç tarihini belirlemek önemlidir. Uygulamada, mevsimlik işlerde ve kampanya işlerinde çalışan işçiler her yıl iş sezonu başında gazete ilanı ile işe davet edilmektedir. Çalışmak üzere zamanında işyeri yetkililerine başvurarak kaydını yaptıran işçilere işbaşı verilmektedir162. Ancak Yargıtay kararlarından birinde işe başlama zamanının işçiye yazılı olarak bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir163.

İşveren ve mevsimlik işçi arasında yeni dönemin başlangıcı konusunda, ayrıca bir anlaşma yapılmışsa veya o yörenin ve o mevsimlik işin gereği olarak veya alışılmış ve taraflarca bilinen başka türlü bir davet usulü varsa, işverenin bu usule uyarak çağrı yapması yeterli olacaktır. Artık böyle bir durumda yazılı biçimde haberdar edilmediğini işçi ileri süremeyecektir164.

Toplu iş sözleşmesinde ya da taraflar arasındaki mevsimlik iş sözleşmesinde yeni mevsime çağrı hususunda belli bir usul öngörmüş olabilirler. Bu durumda gazete ilanı ya da tebligat yerine öngörülen çağrı usulü yeterli olacaktır. Ayrıca yazılı olarak tebligat yapılmasına gerek kalmayacaktır. Toplu iş sözleşmesinde belirtilen şekildeki radyo ve basın aracılığıyla işbaşı çağrısına icap etmeyerek, işbaşı yapmayan işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedemeyecektir. Nitekim bir Yargıtay kararında aynı hususlara değinilmiştir165.

162 _{AKI, s. 255. “İzmir’de günlük olarak yayınlanan Yeni Asır gazetesinin 07.05.1997 tarihli}

nüshasında yer alan mevsimlik işe davet ilanlarının biri şu şekildedir: Ege mıntıkası 1996 ürünü gayri mamul tütünlerin işlenmesine, 21.05.1997 gününden itibaren… Adresindeki işletmede başlanacaktır. Geçen yıl iş bitimine kadar çalışmış işçilerimizin kayıtlarını yaptırmak üzere Sosyal Sigorta Kartı ve Nüfus sureti ile birlikte 07.05.1997 gününden itibaren yukarıda belirtilen adrese müracaatları davetiye ve tebligat yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur.” AKI, s.255.

163 _{Yargıtay 9.HD. 11.01.1995 T. 1995/21424 E. 1995/35970 K. Kamu-İş, Çalışma Hayatı ile}

Yargıtay Kararları, 1990–1995, Ankara 1996, s.233–234.

164 _{BALKIR, s. 170.}

165 _{“... Davacı, mevsimlik işte çalışmıştır, 1981 yılı sezon çalışması 24.9.1981 tarihinde sona ermiş ve}

bu tarihte işçilerin iş akdi askıya alınmıştır. 1982 yılında işyerinin kirası yenilenmediği için o yıl sezon çalışması yapılmamıştır 26.7.1983 tarihinde ise işveren 1983 yılı sezon çalışmasının başlanacağını radyo ve basın aracılığı ile işçilere duyurmuştur. O tarihte yürürlükte bulunan toplu iş

Kanaatimizce, toplu iş sözleşmesinde ya da iş sözleşmesinde bir hüküm konmamışsa, sadece gazete ilanı değil, tebligatın da yapılması, hak kaybını önlemek açısından daha yerindedir. Çünkü belirtilen süre içinde işe başlamayan mevsimlik işçinin iş sözleşmesi feshedilmektedir.

sözleşmesinde de radyo ile duyuru yapılacağı öngörülmüştür. Buna rağmen davacı 15 gün içinde işyerine başvurmamıştır. Bu durumda anılan kanun hükmü uyarınca işe alınma hakkı düşmüştür. Böyle olunca iş akdinin haklı bir neden olmaksızın davacı tarafından bozulduğunun kabulü gerekir…”Yargıtay 9.HD. 27.5.1987 T. 1986/9–562 E. 1987/429 K. Kazanci Mevzuat ve İçtihat Bankası www.kazanci.com Erişim Tarihi: 13.06.2009.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MEVSİMLİK İŞ VE KAMPANYA SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ ve SONUÇLARI

I. MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ

Bir iş sözleşmesi hangi türde yapılmış olursa olsun, herhangi bir sözleşme gibi tarafların anlaşması(ikale), belirli bir sürenin sona ermesi ve ölüm ile sona erebilir. Belirtilen hususlar mevsim ve kampanya sözleşmeleri için de geçerlidir. Belirtilen durumlarda herhangi bir fesih bildirimine gerek yoktur. Ancak bir sözleşmenin işçi veya işverenin tek taraflı irade beyanı ile sona erdirilmesi mümkündür. 4857 sayılı İş Kanunu, iş sözleşmesinin feshi açısından iki farklı fesih türü öngörmüştür. İlki, iş güvencesi kısmında değineceğimiz süreli fesih (süreli fesih); diğeri ise askı halinin sona ermesi durumunda işçinin işe çağrılmaması veya işçinin çağrıldığı halde işe gitmemesi durumunda ele alacağımız haklı nedenle derhal fesih olarak adlandırılmaktadır. Kanunun her ikisine bağladığı sonuçlar farklıdır.

II. MEVSİMLİK İŞLER ve KAMPANYA İŞLERİNDE İŞ GÜVENCESİ