A. Artırmanın İlanı
4- Artırma İlanının Şekli
Artırma ilanın şekli ve ilanın gazete ile yapılıp yapılmayacağı, icra müdürlüğü tarafından ilgililerin menfaatlerine en uygun olan vasıta göz önünde bulundurularak belirlenir (m. 126/son, m. 114/2). İcra müdürünün bu konuda takdir hakkı mevcuttur. Takdir hakkı, taşınmazın paraya çevrilmesinde en yararlı sonucun elde edilmesi amacına uygun olarak kullanılmalıdır. Aksi halde ilanın düzeltilmesi veya bozulması için şikayet yoluna başvurulabilir212. Kanun koyucunun ilanın şekli ile ilgili taşınmazın özellikleri ve
ilgililerin menfaatleri açısından icra müdürlüğüne takdir hakkı vermesindeki amaç, yurdun her köşesinde farklılık gösterebilen iklim, ekonomik şartlar ve adetler göz önünde bulundurularak, artırmayı bağlayıcı şartlarla sınırlamak istememesidir.
İİK m. 114/2 uyarınca artırma ilanının gazete yoluyla yapılıp yapılmayacağı hususu, her ne kadar menfaat dengesi göz önünde bulundurularak icra müdürlüğünün takdirine bırakılmış ise de, uygulamada taşınmaz artırma ilanlarının hemen hemen hepsinin
212 Arslan, s. 88.
48
gazete vasıtasıyla yapıldığı görülmektedir213. Bazı durumlarda, haczedilmiş bulunan
taşınmaz malın mahiyeti ve nitelikleri, artırma ilanının gazeteyle ve hatta bu gazetenin de yerel bir gazete yerine, yurt çapında dağıtımı yapılan ve tirajı elli binin üzerinde olan bir gazete vasıtasıyla yapılması zorunluluk arz edebilir. Yargıtay bazı kararlarında, her ne kadar kanun icra müdürlüğüne, ilanın gazete ile yapılıp yapılmayacağı konusunda takdir hakkı vermiş olsa da, bazı durumlarda gazete ile ilanın zorunlu olduğunu içtihat etmiştir214.
Esasen kanun koyucu ilanın şekli konusunda icra müdürlüğüne takdir hakkı tanırken, beri yandan da tarafların menfaat dengesinin korunması zorunluluğundan bahsetmiştir. Dolayısıyla tarafların menfaati, ilanın yurt genelinde dağıtımı gerçekleştirilen ve tirajı elli binin üzerinde olan bir ulusal gazetede yapılmasını gerektiriyorsa, bu gereksinime uygun hareket edilmelidir. Aksi durum ihalenin feshi sebebidir215. Böylece kanunda belirtilmemiş olsa da, Yargıtay içtihatları çerçevesinde, haczedilmiş bulunan taşınmazın değerinin yüksek olması neticesinde, artırma ilanının gazete vasıtasıyla yapılması gerektiğini söyleyebiliriz. Belirtmekte fayda olduğu üzere, taşınmaz değerinin “yüksek” olması, somut bir ifade bulmaya muhtaçtır216. Zira Yargıtay bir kararında217
haczedilen taşınmazın artırma ilanının değerinin çok yüksek olmadığı gerekçesiyle yerel bir gazetede yayımlanmasını uygun görmüşken, bir başka kararında218 taşınmaz değerinin
yüksek olması sebebiyle ilanın yurt genelinde dağıtımı yapılan ve tirajı elli binin üzerinde olan bir gazetede yapılması gerektiğini belirtmiştir. Ancak bu değer sınırının neye göre belirlendiği ve taşınmazın değerinin hangi meblağı geçtikten sonra yüksek olarak nitelendirildiği hususu bilinmemektedir. Burada hem bir kanun boşluğu hem de içtihat eksikliği söz konusudur.
213 Gürdoğan, s. 107; Kuru, El Kitabı, s. 648; Arslan/ Yılmaz/ Taşpınar Ayvaz, s. 317.
214 Bkz.; 12. HD. 12.1.2010, 19110/168 (Karanfil, s. 276); aynı yönde bkz.; Aslan, s. 65, dn. 256.
215 Örn; “Satışa konu taşınmazın fabrika niteliğinde bulunmasına karşın, satış kararı içeriğine aykırı olarak
satış ilanının tirajı yüksek yurt çapında yayın yapan ilk sıralarda yer alan gazetelerden birinde yapılmayarak, yalnız İstanbul’da dağıtımı yapılan bir gazetede yapılmış olması, ihalenin feshi sebebidir.”, HGK 24.9.2008, 12/516-549 (Kuru, El Kitabı, s. 648, dn. 22).
216 Aslan, 65.
217 Bkz.; “Toplam 60.502.888.000 TL (şimdi: 60.502,88 TL) değerinde, arsa üzerinde ev ve eklentileri bulunan
taşınmazın… satış ilanının mahalli gazetede yapılması yeterlidir” 12. HD. 21.2.2006, 26510/3161 (Kuru, El Kitabı, s. 648, dn. 21).
218 Bkz.; “Muhammen bedeli 717.567 YTL olan… meskenin ilanının sadece yerel gazetede yapılmış olması,
taşınmazın özellikleri nazara alındığında yerli değildir. Taşınmaz, her yöreden alıcısı çıkabilecek nitelikte otel, fabrika, iş hanı vs. gibi nitelikleri taşıyan yüksek değerli bir taşınmaz olup, satış ilanının Türkiye genelinde yayımlanan, satış talebi tarihinde tirajı elibinin üzerinde olan bir gazetede yapılması zorunludur” 12. HD, 2.4.2009, 26674/7096 (Ruhi, s. 205); 12. HD. 27.3.2012, 2012/7052-9826 (Karanfil, s. 68).
49
Uygulamada artırmanın sadece gazete ile ilan edilmesi yeterli görülmemekte, bazı durumlarda belediyede ilanına, belediye hoparlörü219 ile duyurulmasına ve artırma ilanının mahkeme divanhanesine asılmasına da karar verilebilmektedir220. Ancak icra (mahkeme)
divanhanelerinde yapılan ilanın pek faydası görülmemektedir ve fazla dikkat çekmeyen bu yazılara insanlar ilgi göstermemektedirler. Ayrıca İİK m. 114/3 uyarınca artırma ilanı elektronik ortamda da yapılmaktadır.
Kanımızca içinde bulunduğumuz teknoloji çağının gerekleri yerine getirilmeli ve
https://esatis.uyap.gov.tr isimli icra mallarının elektronik ortamda satışının yapıldığı Adalet Bakanlığı‘na bağlı resmi internet sitesine ve buradaki ilanların kalitesine daha fazla özen gösterilmelidir. Zira adı geçen internet sitesinde yapılan artırma ilanları özensiz, açıklamalar yetersiz ve artırmaya konu olan taşınmazın fotoğraflarının kalitesiz olduğu görülmektedir. Mühim olan artırmaya birçok insanın katılmasını sağlamak ve rekabet ortamının yaratılarak taşınmazın değerinin altında satılmasını önlemektir. Dolayısıyla günümüz teknoloji nimetlerinin kullanılması gerekmektedir. Adı geçen internet sitesine girildiğinde, cebri artırmaya konu olan malın fotoğraflarının olmadığı, olsa bile özensiz ve kalitesiz şekilde çekildiği gözlemlenmektedir. Elbette icra hukukuna hakim olan ilkeler çerçevesinde hareket edilmeli ve borçlunun mülkiyet hakkına halel gelmemesi için de ne gerekiyorsa yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki günümüzde insanlar internet vasıtalarını, yazılı basın yayın organlarından daha fazla kullanmaktadırlar. Haczedilmiş bulunan taşınmazın değerine ve niteliğine göre gazete ilanının yapılması gerekli olabilir; ancak bunun yanı sıra elektronik ortamda teklif vermek için vatandaşların erişim sağladığı ve taşınmazın artırma ilanının da yapıldığı internet sitesinin daha özenli, açıklayıcı ve kolay anlaşılır bir şekilde hazırlanması, cebri artırmanın amacına ulaşması anlamında etkili olacaktır. Kaldı ki katılımcılar, gazete ilanı ile haczedilen malın kanunda belirtilen özelliklerine ve bilgilerine ulaşabilirken, internet sitesi vasıtasıyla malın fotoğraflarına da erişim sağlayabilmektedirler. Söz konusu teknolojik ortam, artırmaya katılmayı düşünen ilgililer nezdinde daha büyük bir talep uyandırma gücüne sahiptir. Bu konuda bize göre kurulması lazım gelen ‘İcra Satış Müdürlükleri’ tarafından da ayrıntılı ve özel çalışmalar yapılarak (örneğin, borçlunun temel haklarına halel getirmemek suretiyle, yeterli sayıda,
219 Örn; “İcra müdürlüğünce satış ilanının belediye hoparlöründen yayınlanmasına karar verdiği takdirde,
bunun yerine getirilmemesi ihalenin feshine neden olur.”, 12. HD. 16.3.2009, 08/25699-5456 (Özata/ Süphandağ, s. 212-213; Süphandağ, s. 462).
50
net ve profesyonel fotoğraflar çekilerek, taşınmazın bulunduğu muhitten ve merkezi yerlere, ulaşım vasıtalarına olan yakınlığından bahsedilerek) daha büyük bir etki yaratılacağına ve artırmaya olan katılımın oldukça artacağına inanmaktayız.
Gazete ile ilanın her koşulda gerekli katılımı sağlayacak tek yol olduğu ve mutlak olarak her kitleye ulaşabilecek bir ilan usulü olduğu da düşünülmemelidir. Durumun niteliğine göre haczedilmiş bulunan mal taşınmaz olsa dahi, gazete ilanı yapılmaksızın belediye hoparlöründen yapılacak bir duyuru veya muhtarlık aracılığıyla gerçekleştirilecek bir ilan daha etkili olabilecektir221. Zira gazete yolu ile yapılan ilan, özellikle parasal açıdan çok yüksek değerli olmayan taşınmazlar açısından masraflı bir ilan usulüdür. Bu durum icra müdürlüğü tarafından taşınmazın niteliğine ve menfaat dengesine göre değerlendirilmelidir. Artırmaya çıkarılacak taşınmaz bir köy sınırları içindeyse, köy halkının duymasını ve ihaleye katılımın sağlanması için gazete ilanının yanı sıra, artırma ilanının köy odasına ve köy halkının görebileceği başka yerlere de asılması gerekir222.
Ancak köy sınırları içinde bulunan her türlü taşınmaza ilişkin artırma ilanının (otel, fabrika vb. gibi) mutlak olarak köyde de ilan edilmesi zaruri değildir223.
İcra müdürü tarafından artırmanın gazete ile ilanına ve ilanın da yurt düzeyinde yayımlanan bir gazetede yapılmasına karar verilmesi halinde, bu gazetenin paraya çevirme talebi tarihinde tirajı elli binin üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri olması gerekmektedir (m. 114/2). Kanunun belirttiği özelliklere sahip gazeteleri belirleme görevi ve kararın icrası, Basın İlan Kurumu tarafından gerçekleştirilir. İcra müdürlüğü tarafından yapılması zaruri olan ilanlar dışında, taraflar şartnamenin tamamını, masrafı kendilerine ait olmak üzere, diledikleri vasıtalarla ilan edebilirler. Özel mahiyetteki bu ilan, resmi işlemi etkilemez (m. 114/3). Bu türde özel ilanın yapılma zamanının, içeriğinin ve şeklinin kanunun emrettiği niteliklere uymaması durumunda, bu neden veya nedenlerle ihalenin feshi istenememelidir224. Kanunun bu hükmü, özel surette
221 Dönmez, Taşınmaz, s. 97.
222 Berkin, s. 133; Örn; “…Köyde bulunan taşınmazlar için köyde, şehir merkezinde bulunan taşınmazlar için
ise belediyede de ilan yapılması gerekir.” HGK 3.7.2002, 12-544/573 (Kuru, El Kitabı, s. 649); aynı yönde bkz.; 12. HD. 4.3.2014, 3874/6125 (Ruhi, s. 204-205).
223 Örn; “…Somut olayda… fabrikanın 725.000.000.000 TL’ye satıldığı görülmektedir. Bu yer, Gaziantep
Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan bir fabrikadır. Bu anlamda, taşınmazın satış ilanının köyde yapılması zorunlu bir koşul olarak kabul edilemez. Köy ilanı alıcısı köyden çıkabilecek tarla, bağ, bahçe ev benzeri gibi yerler için düşünülmelidir. Belediye ve gazete ilanları yukarıdaki amacı gerçekleştirmeye yeterlidir.” 12. HD. 24.2.2005, 25989/3590 (Uyar, Şerh, C. 6, s. 9577-9578).
51
yapılan ilanlarla gerçek durum arasında bir fark bulunması halinde, söz konusu fark yüzünden bir takım iptal sebeplerinin mahfuz tutulmasına engel olmak niyetindedir225.