Armut Üretimi ve İhracatı

Yetişme şartları: Armut, ılıman iklim meyvesidir. Kış soğuklarına karşı elmaya nazaran daha az dayanıklıdır. Armut ağacı, bol güneşli ve yazları sıcak yerlerden hoşlanır.

Sıcaklık yükseltiye bağlı olarak azaldığından, armut ağacı elma ağacı gibi yüksek sahalarda yetişemez. Armut ağacı -25°C ile -30°C dereceye kadar dayansa da, uzun süren şiddetli soğuklarda, özellikle nemli topraklarda ağaçların sürgün uçları donar. Armut çiçekleri -2.2°C, ufak meyveler ise -1.1°C derecede dondan zarar görür. Armut ağacının çiçeklenmesi elmadan 7-10 gün erken olduğundan, ilkbahar donlarına daha çok maruz kalabilir. Bu sebeple armut bahçeleri, don tehlikesi olmayan yerlerde kurulmalıdır. Armut yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli faktörlerden birisi de kış soğuklama ihtiyacıdır.

Armutlara kış soğuklama ihtiyacı yani 7,2°C altında geçen süre yaklaşık 1200 saattir. Bu ihtiyaç giderilmezse çiçeklenme geç ve düzensiz olmaktadır. Armut, toprak bakımından fazla seçici değildir. Ancak toprağın derin, geçirgen, tınlı, iyi drene edilmiş ve besin maddelerince zengin olması, ağaçların gelişimleriyle verimlerinin yüksek olmasını sağlayacaktır. Çok kuru, az derin ve taşlı topraklarda yetişen armutların meyveleri biçimsiz ve fazla kumlu olmaktadır. Ağır ve nemli topraklarda yetiştirilen armutların etleri ise kaba ve tatları yavan olmaktadır. Bursa ilinde yetiştirilen armutların özellikleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir. (Anonim, 2009.)

76

Çizelge 4. 20. Bursa ilinde Yetiştirilen Armut Çeşitleri ve Özellikleri

Çeşit Adı Hasat dönemi Ağaç

büyümesi Meyve yapısı Olgunluk rengi

Akça Temmuz’un ilk

haftasında toplanır.

Kuvvetli

büyür Meyveleri küçük, sulu ve az kumludur Yeme olumunda sarımtırak açık yeşildir.

Mustafabey Temmuz’un ikinci haftasında toplanır

Kuvvetli

büyür Meyveleri küçük, sulu, az kumlu tatlıdır Güneş gören yüzü bazen kırmızıdır

Wilder Temmuz’un 2.-3.

haftasında toplanır Kuvvetli

büyür Meyvesi orta irilikte olup, tereyağı tipinde,

az sulu Güneş gören yüzü kırmızıdır

Beurre Precoce

Morettini Temmuz’un 3.

haftasında toplanır Orta kuvvette

büyür Meyveleri iri, ince kabuklu, tereyağı tipinde,

çok sulu, hafif ekşimsi Güneş gören yüzü kırmızıdır

Coscia Temmuz ayının

sonunda toplanır

Kuvvetli büyür

Meyveleri orta irilikte, kabuğu kalın, sulu,

tatlı, çok az kumludur Yeme olumunda açık sarıdır

Santa Maria

Meyveleri iri, sulu, tatlımsı, güneş gören

yüzü bazen açık kırmızıdır Yeme olumunda çok açık sarıdır Dr. Jules Guyot Ağustos’un 2.

haftasında toplanır

Orta kuvvette büyür

Meyveleri iri-çok iri, çok sulu, tatlı, tereyağı

tipinde Yeme olumunda sarı renklidir

Starkrimson Ağustos’un 2.

Haftasında toplanır Orta kuvvette

büyür Meyvesi iri tereyağı tipinde, sulu ve tatlıdır

Yeme olumu süresi kısa olup, olgunluk ilerledikçe çekirdek

Meyveleri orta iri, tereyağı tipinde, çok sulu,

tatlı ve güzel aromalıdır Yeme olumunda sarı renklidir Triumph De

Kısmen paslı olup Meyveleri iri-çok iri, tatlı

ve kendisine has aromalıdır Yeme olumunda koyu sarıdır

77

Çeşit Adı Hasat dönemi Ağaç

büyümesi Meyve yapısı Olgunluk rengi

Grand

Meyvesi iri, ince kabuklu, çok sulu ve hafif ekşimsidir

gelişir Meyveleri orta irilikte, çok sulu, tatlı, kumlu ve kısmen paslıdır

Abbe Fetel Eylül’ün ilk

haftasında toplanır Zayıf gelişir Meyvesi iri ve uzun boyunludur. Çok sulu,

tatlı, kısmen paslı Yeme olumunda sarıdır

Duchesse

Meyveleri iri-çok iri, orta derecede sulu, ince kumlu ve tatlıdır

Beurre Bosc Eylül’ün ilk haftasında toplanır

Meyvesi iri orta iri, çok sulu ve tamamen paslıdır

büyür Meyveleri iri-çok iri, tereyağı tipinde, çok

sulu ve güzel aromalıdır Yeme olumunda koyu sarıdır

Beurre

Clairgeau Eylül’ün ikinci

haftasında toplanır Kuvvetli

büyür Meyvesi iri, çok iri, mayhoşumsu tatlı,

aromalı, az kumlu, kısmen paslıdır Yeme olumunda koyu sarıdır

Ankara Eylül’ün 2.

haftasında toplanır

Kuvvetli büyür

Meyveleri orta irilikte, tereyağı tipinde, sulu, tatlı, güzel aromalı. En önemli kışlık yerli çeşidimizdir

Yeme olumunda sarımtırak açık yeşildir

Passa Crassane Eylül sonunda

toplanır Orta kuvvette

gelişir Meyveleri orta iri, iri, çok sulu, ekşimsi,

kumlu, kısmen paslı Yeme olumunda koyu sarıdır,

uzun süre saklamaya elverişlidir

Deveci Ekim’in 3.

haftasında toplanır

Orta kuvvette büyür

Meyvesi iri, çok iri, basık, alt kısmı geniş ve boyunsuzdur Meyve yüzeyi hafif girintili çıkıntılı olup, kabuğu ince. Meyve eti beyaz, gevrek, sulu ve az tatlıdır. Yeme olumunda fazla yumuşamaz.

Zemin rengi sarı, passız, bazen güneş gören yüzü pembe ve kırmızıdır

78

Yetiştirme: Armut bahçelerinde ağaçlar arasında bırakılacak aralık ve mesafeler, ekolojik şartlara ve kullanılacak anaca göre değişmektedir. Armut çeşitleri kısmen veya tamamen kendine kısırdırlar. Yani tek başına yeterli miktarda ürün vermezler. Bu sebeple kaliteli ve bol ürün almak için birbirini dölleyen ve aynı zamanda çiçek açan çeşitler bir arada dikilmelidir. Bahçe kurarken tozlayıcılar çeşitli şekilde yerleştirilebilir. Azami ve her yıl devamlı ürün alabilmek için tozlayıcı miktarı % 20-50 olmalıdır. Tozlama işleminin gerçekleştirilmesi için sadece tozlayıcı da yetmemektedir. İyi bir tozlanmanın yapılabilmesi için bahçede arı bulundurmak gerekir. Diğer meyve türlerinden farklı olarak armut çiçeklerinin şeker oranı düşüktür ve nektar miktarı da azdır. Bu sebeple armut bahçelerinde daha çok tozlayıcı çeşit ve arı bulundurulmalıdır. Genel olarak 4-5 dekara kuvvetli bir arı kolonisi uygundur. Kovanlar, çiçeklerin %15-20’sinin açtığı zaman bahçeye konulmalı, taç yapraklarının dökülmesinden sonra ve ilaçlama başlamadan önce kaldırılmalıdır (Anonim (d), 2016).

Hastalık ve zararlılar: Bursa ve çevresinde yaygın olarak yapılan armut yetiştiriciliğini tehdit eden hastalık ve zararlılar; ateş yanıklığı, kloroz, kara leke, monilya, kırmızı örümcek, dut kabuklu biti, yaprak bitleri, yaprak pireleri, akarlar, gövde kurdu, iç kurdu, güve, galeri güveleri, altın kelebek ve psylla’dır. Bu hastalıkların ve zararlıların önlenmesi, tedavi edilmesi tarımsal ilaçlar ile kültürel önlemlerin alınmasıyla mümkün olmaktadır. Bursa ve çevresindeki yerleşmelerin birçoğunda armut yetiştirilmektedir.

Araştırma sahasında toplam 48.8 hektarlık bir alanda armut yetiştirilmektedir. En çok yetiştirilen armut çeşitleri, Deveci ve Santa Maria çeşitleridir. Son yıllarda çiftçiler tarafından bodur armut yetiştiriciliğine geçiş yapılmaktadır (Şekil 4. 9.).

79

Şekil 4. 9. Bursa Ovasından Santa Maria ve Deveci armut bahçesi

İhracatı: Bursa ilinde armut ihracatı son dönemde çok dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. Armut üretim alanları aynı şeftalide olduğu gibi şehirleşmenin baskısı altında yer alan bir konumdadır. Kentin doğu kesimlerindeki tarım alanlarında yaygın olarak yapılan armut tarımı ihracat rakamları ülkemizin ihracatı ile paralellik arz etmektedir. Ayrıca armut ihracatı çalışma sahamızdaki ihracatçılar ile yapılan görüşmelerde, pazar sıkıntıları ve armutta oluşan hastalıkların ihracatta düşüşe neden olduğu belirtilmiştir. Bu durum aşağıdaki çizelgede de gözlemlenmiştir.

Çizelge 4. 21. Yıllara Göre Armut İhracat Miktarı ve Değeri

Yıllar KG Miktar FOB USD Birim Değer ($/kg)

2010 3946707,00 2849258,14 0,72

2011 1342370,00 898572,74 0,67

2012 1681301,00 1463171,22 0,87

2013 1771882,00 1617947,33 0,91

2014 2352981,00 1858460,91 0,79

2015 1612207,00 1028195,18 0,64

2016 774710,00 542667,82 0,70

Kaynak: Uludağ İhracatçı Birlikleri, Anonim (i), 2017.

80

Bursa ili armut ihracatı son yıllarda hastalık ve zararlılardan kaynaklanan verim ve kalite düşüklüğünden etkilendiği gibi, aynı zamanda yurt dışı pazar bağlantılarının süreklilik arz etmemesi de ihracatta düşüşe neden olmuştur. Bazı dönemlerde fazla ilaçlama yapılması katkı – kalıntı sorunlarını da beraberinde getirmektedir.