Arkas Sanat Merkezi

Konum olarak İzmir‟de yer alan ve alan çalışmasının yapıldığı ikinci örneklem olan Arkas Sanat Merkezi, geçmişte rezidans, konsolosluk ve dönemin büyük resepsiyonlarının kabul salonu olarak kullanılan Fransa Başkonsolosluk binasının denize bakan bölümünde yer almaktadır. Tipik yapay aydınlatma biçiminin kullanıldığı Arkas Sanat Merkezi, 7 Eylül 1875 yılında Fransız Hükümeti‟nin hizmetine verilmiştir. 11 Ağustos 1904 yılında meydana gelen depremde zarar görüp 1905-1906 yıllarında yeniden inşa edilmiştir (Şekil 4.17). 1924 yılındaki büyük İzmir yangından zarar görmeden kurtulan yapılardan biri olmaktadır.

Şekil 4.17 Arkas Sanat Merkezi 1900‟lü yıllardaki eski hali ve yeni hali (Orcan Gündüz ders notları; http://www.arkassanatmerkezi.com).

Arkas Sanat Merkezi, Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas‟ın kişisel ilgisi ve profesyonel yaklaşımı ile oluşan Arkas Koleksiyonu‟nu sanatseverler ile paylaşmak isteği doğrultusunda, Fransız Hükümeti‟nden 20 yıllığına, restorasyon ve bakımının yapılması koşulu ile kültür ve sanat amaçlı kullanım için kiralanmıştır. Gereken izinlerin alınmasından sonra 2011 Şubatta çalışmalara başlanarak Yüksek Mimar Niko Filidis danışmanlığında, Altera Mimarlık tarafından çağdaş donanımlı bir sanat merkezine dönüştürülen iki katlı tarihi bina, Kasım 2011 tarihinde sanatseverlerin hizmetine açılmıştır. “Arkas Koleksiyonu‟nda Post-Empresyonizm” isimli ilk sergide Arkas Holding yönetim kurulu başkanı Lucien Arkas‟ın kendi koleksiyonundan öne çıkan Post-Empresyonist dönem sanatçılarına ait 78 adet eser sergilenmiştir. Arkas Sanat Merkezi, İzmir‟e kazandırılmış tarihi bir bina olmasının yanında, birçok uluslararası ressamın eserlerinin sergilendiği ilk sanat merkezi olma özelliğine de sahiptir.

Fransız Hükümeti ile yapılan sözleşmenin yapının özgün tasarımını bozacak herhangi bir müdahaleye izin vermemesi, iç mekanda yeni bir düzenleme yapılamaması ve aydınlatma elemanlarının sergi düzeninde kurulamamasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra, binanın sadece kültür ve sanat amaçlı kullanımına izin verilmesi nedeni ile kafeterya ya da hediyelik eşya dükkanı gibi ticari fonksiyona sahip hiçbir mekan sanat merkezi bünyesinde yer alamamaktadır. Ancak girişte yer alan resepsiyonda ASM‟de yer alan sergiler ile ilgili kitap ve bülten satışı yapılmaktadır. Resepsiyon ile aynı kotta ıslak hacimler, vestiyer bölümü ve depo bulunmaktadır.

Yapının ikinci katında yer alan sanat merkezinin ana sergi salonu, sergi fonksiyonunun yanı sıra belirli zamanlarda o sırada yer alan sergi ile paralel içerikli sanatsal etkinlikler ve bilimsel konuşmalar yapılmaktadır. Bu gibi etkinliklerin yapılacağı zamanlarda sergi mekanı konferans düzeni alacak şekilde yeniden düzenlenmektedir (Şekil 4.18).

Şekil 4.18 ASM‟de düzenlenen bir konferans (http://www.arkassanatmerkezi.com).

Şekil 4.19 ASM‟de düzenlenen 23 Nisan etkinliği (http://www.arkassanatmerkezi.com).

Şekil 4.20. Doğal aydınlatma kullanılan yatay ve dikey dolaşım alanı (http://www.arkassanatmerkezi.com).

Aynı katta yer alan ve yapının konsolosluk binası ile ortak kullandığı iç avlusunda özel günlerde atölye çalışmaları düzenlenmektedir (Şekil 4.19). Bunun yanı sıra aynı katta ıslak hacimler ve idari personele ait mutfak yer almaktadır. Yapının üst katında ise aynı şekilde sergi salonları ve ıslak hacimler bulunmaktadır. Yapı içerisine doğal ışığın alındığı mekanlar sadece dolaşım alanları ve üst kotlarda yer alan ıslak hacim ve idare birimleri olmaktadır (Şekil 4.20). Bunun dışında yapı sadece yapay yolla aydınlatılmaktadır. Yapının kullanım alanlarının halkın kullanımına açık, yarı açık ve kapalı olarak gösterildiği kroki şekil 4.21‟de yer almaktadır.

Şekil 4.21. ASM kullanım şeması ve dikey sirkülasyon aksları.

Alan çalışmasının ikinci bölümünün uygulandığı, 16 Nisan 2012 ve 30 Haziran 2012 tarihleri arasında ASM‟de yer alan ve birkaç sanatçının yaşamı boyunca ürettiği yapıtların yer aldığı retrospektif bir sergi olan “Batılının Fırçasından Ege‟nin Bu Yakası” isimli sergisi bugüne kadar İzmir‟de düzenlenmiş en kapsamlı oryantalist eserler sergilerinden biri olmuştur. Koleksiyon, sadece çizimler ve tabloları kapsayan durağan sergi tekniklerini içerse de ASM‟nin sunduğu rehberli turlar eşliğinde sanatseverler farklı bir sergi deneyimi yaşayabilmektedir (Şekil 4.22).

Şekil 4.22 ASM‟de yer alan rehberli turlar ve durağan sergileme tekniği.

Yapının birinci ve ikinci katında yer alan toplam 10 adet sergi mekanlarında yer alan pencereler kapatılarak içeriye doğal ışığın girmesi engellenmektedir. Sanat merkezinin birinci katında yer alan sergi mekanlarında Cer Modern‟de fazladan teşhir alanı yaratmak için kullanılan panolardan farklı olarak “ışıklı panolar” kullanılmaktadır (Şekil 4.23). Bölücü panolarla benzer amaçlar dahilinde kullanılmalarının yanı sıra sahip oldukları aydınlatma aparatlarına sayesinde yapının duvarlarına herhangi bir zarar vermeden sanat eserlerinin istenilen kalite ve yoğunlukta aydınlatılmasını sağlamaktadırlar.

Şekil 4.23 ASM‟de kullanılan ışıklı panolar.

Sanat merkezinin üst katında yer alan sergi mekanlarında ise 8 cm kalınlığında duvarın ön tarafına yerleştirilen siyah renkli ışıklı panolar kullanılmaktadır. Işıklı panoların sağladığı aydınlatmaya ek olarak tavandan sarkıtılan aydınlatma elemanları ile serginin amacına uygun olarak istenildiğinde daha homojen bir aydınlatma sağlanmaktadır. Sanat merkezinde yer alan sergi mekanlarının her iki katta da yer alması nedeni ile yapının ıslak mekanları da aynı şekilde her kata yerleştirilmiştir.

Ayrıca izleyicilerin dinlenmelerine ve sanat eserini uzun süre inceleyebilmelerine olanak sağlama amacıyla sanat merkezinin çeşitli yerlerinde oturma alanları yer almaktadır (Şekil 4.24).

Şekil 4.24 ASM içerisinde yer alan oturma alanları.

Cer Modern ve ASM‟nin künyesi, programlarının fiziksel özellikleri, sergi ve sunum teknikleri ve bünyelerinde yer alan aktivitelerin karşılaştırmalı olarak yer aldığı tablo Tablo 4.1‟de detaylı olarak yer almaktadır.

T ab lo 4 .1 Alan ça lış m ası ö rn ek lem tab lo su