Arkadaşlık Becerisi Psiko-eğitim Programı (11 oturum)

9 ile 12 yaş arasındaki öğrencilerinin arkadaşlık niteliklerine etkisi olabileceği düşünülen arkadaşlık becerisi psiko-eğitim programın içeriği aşağıda sunulmaktadır.

Oturum I:

Bu oturumda bir grup olarak ilk kez bir araya gelindiği için araştırmacı kendisini tanıtmıştır. Grup çalışmasının amacı ve içeriği hakkında gerekli açıklamalarda bulunulmuştur. Öğrencilerle grupta uyulması gereken kurallar paylaşılmış ve eklemek istedikleri yeni kurallar daha önceden oluşturulmuş olan kurallar listesine eklenmiştir (Güner,2007; Steen, 2006; Morganett,2005). Öğrencilerin grup sürecine ilişkin

beklentilerini ifade etmeleri sağlanmış ve tanışma etkinliğinden sonra arkadaşlık kavramı tanımlanmıştır (Seen, 2006).

Oturum II:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde iletişim kurma teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlığın gelişmesi ve devam etmesinde iletişim becerilerinin önemini kavramaya yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır (Worsnoop, 2007). Yeni ortamlarda insanlarla tanışma becerisi üzerine etkinlikler düzenlenmiştir. Bunun için grup üyeleri eşleştirilerek kendini tanıtmaya yönelik canlandırma çalışmaları yapılmıştır (Cooper, Cappasola, Green, Baskette, 2003; Shapiro, 2004b).

Oturum III:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde iletişim kurma teması üzerinde çalışılmaya devam edilmiştir. İletişim kurmayı zorlaştıran ve kolaylaştıran faktörlere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Bu becerileri uygulamaya yönelik etkinlikler düzenlenmiştir. Bunun için grup üyeleri ile canlandırma çalışmaları yapılmıştır.

Oturum IV:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde beden dili teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlık becerilerini güçlendirme de olumlu ve olumsuz beden dilini tanımlamaya yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış ve arkadaşlık ilişkilerinde beden dilinin önemi vurgulanmıştır (Acar,2000;Kaya,2011). Beden dilini etkili şekilde göstermelerini sağlamak için beden dilinde yapılması gerekenler ve yapılmaması gerekenlerin kullanıldığı canlandırma çalışmaları yapılmıştır (Worsnoop,2007).

Oturum V:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde dinleme teması üzerinde çalışılmıştır. İyi bir arkadaşlık ilişkisi için dinlemenin ne kadar önemli olduğunu anlaşılmasına yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış ve dinlemenin niçin önemli olduğu paylaşılmıştır (Acar,2000; Akkök,1999; Balta,2006; Erkan ve Kaya,2005; Kaya,2011; Seen,2006; Shapiro, 2004b; Navaro,2001). Sosyal Etkileşimde Dinleme Aktivite Formundan yararlanarak dinleme becerilerinin pratik edilmesine yönelik çalışma yapılmıştır (Pettry,2006).

Oturum VI:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde olumlu duyguları ifade edebilme (iltifatta bulunma) teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlık becerilerinde iltifatta bulunma ve iltifatı kabul etmeye yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış ve olumlu duyguları paylaşmanın niçin önemli olduğu paylaşılmıştır (Shapiro, 2004b). Sosyal Etkileşim ve Övgü Formundan yararlanılarak iltifatta bulunma ve iltifatı kabul etmeye yönelik çalışma yapılmıştır (Pettry,2006).

Oturum VII:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde özür dileme teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlık ilişkilerinde özür dilemeye yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış ve özür dilemenin niçin önemli olduğu paylaşılmıştır (Shapiro, 2004b). Daha önceden oluşturulmuş olan Özür Dileme Canlandırma Kartlarına yönelik çalışmanın yapılabilmesi için grup üyeleri eşleştirilmiş canlandırma çalışmaları yapılmıştır (Shapiro, 2004b).

Oturum VIII:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde yardım teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlık ilişkilerinde yardım etmenin önemini çalışabilmek için bahçedeki midilli oyunu oynanmıştır (Perese-2,2003).Yardıma ihtiyacı olan arkadaşına yardım etmeyi önerebilmek ve yardım etmede izlenmesi gereken aşamalara yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış ve yardım etme ve ihtiyaç duyulduğunda yardım istemenin önemi üzerinde durulmuştur (Erkan ve Kaya,2005; Shapiro, 2004b). Diğerlerinden yardım isteme formu kullanılarak, farklı konularda yardıma ihtiyaç duyduğumuz zaman yardım isteyecek arkadaşlarımızın olduğunu bilmenin insanın kendisini iyi hissettirdiğine dikkat çekilmiştir.

Oturum IX:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde işbirliği yapma ve diğer canlılarda da arkadaşlık ve işbirliği yapma teması üzerinde çalışılmıştır. Arkadaşlık ve diğer kişilerarası ilişkilerde işbirliği yapmaya yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmış (Shapiro, 2004b) ve bunun için penguenler yarışıyor oyunu oynanmıştır (Prese-6,2005). Ayrıca diğer canlılarda da işbirliğinin ve arkadaşlığın olduğunu çalışabilmek için

Beydaba (1990) masallarından Sahin, Fare, Güvercin grupla paylaşılmıştır ve hikâye üzerinde değerlendirme yapılmıştır.

Oturum X:

Bu oturumda arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan çatışma teması üzerinde çalışılmıştır. Çatışmaya yönelik gerekli bilgilendirme çalışması yapılmış ve arkadaşların aralarında yaşanabilecek çatışma durumlarını çözmede izleyebilecekleri adımlar paylaşılmıştır (Shapiro, 2004b). Daha önceden oluşturulmuş olan Sosyal Etkileşim ve Uzlaşma Aktivite Formundaki çatışma durumlarını çözmeleri için grup üyeleri eşleştirilmiş ve birlikte bu çatışma durumlarını çözmek için düşünmeleri ve buldukları çözümleri yazmaları ve daha sonra grupla paylaşmalarına yönelik çalışma yapılmıştır (Pettry,2006).

Oturum XI:

Bu oturumda 11 hafta boyunca yapılan çalışmalar değerlendirilmiş ve üyelerin psiko-eğitim çalışmasıyla neler kazandıkları fark ettirilmeye çalışılmıştır. Gruptan olumlu duygularla ayrılmalarını sağlamak için Arkadaşlık Oyunu grup olarak oynanmış ve grup kucaklaşması ile hoşçakal denilmiştir (Acar, 2002; Türkbay, Tarihsiz; Worsnoop,2007).

3.7.4.Arkadaşlık Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Psiko-eğitim Programının Dayandığı Temel İlkeler

1- Bu program grup yaşantısı içinde psiko-eğitim grubu yaklaşımı ile uygulanmıştır. Uygulama eğitimci ve 9 ile 12 yaşındaki öğrencilerinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir.

2- Grup çalışmasının amaçlarına ulaşmak için düzenlenen oturumların belirlenen sürede tamamlanmasına özen gösterilmeye çalışılmış; ancak grup oturumlarında temel alınanın zaman değil oturumların içeriğini vermek olduğu görüşü dikkate alındığı için oturumların sürelerinde değişiklikler olmuştur.

3- Eğitimci, tüm üyelerin grup yaşantılarına katılmalarına özen göstererek cesaretlendirmiş ancak bunu yaparken de gönüllülüğü dikkate almıştır.

4- Grup üyelerinin birbirlerini cesaretlendirmelerine ve yardımlaşmalarına olanak sağlanmıştır.

3.7.5.Arkadaşlık Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Psiko-eğitim Programının Uygulanmasında Dikkate Alınması Gereken Noktalar

1- Eğitimci, her oturum için iyi bir hazırlık yapar ve her oturum için kullanılacak materyaller daha önceden hazırlanmış olarak gruba gelinir.

2- Uygulamalar sırasında bilgi aktarmak amacıyla formlar ve kartonlar hazırlanır. Bu formlar ve kartonlar öğrencilerinin hepsinin görmesi sağlamak için tahtaya asılır. Bilgilerin aktarılmasında ise çok fazla detaya girmeden önemli noktalar vurgulanır.

3- Grup oturumlarında başlangıçta mutlaka bir önceki oturumda paylaşılanlar özetlenir. Özetleme öncelikle grup üyeleri ile birlikte yapılmaya çalışılır ve daha sonra ev ödevi kayıt formuna yazılanlar paylaşılır. Paylaşımı kolaylaştırmak için eğitimci çeşitli sorular sorabilir.

4- Grup kurallarının yazılı olduğu karton 4 hafta boyunca sürekli tahtada asılı tutulur.