Araştırmanın bu bölümünde kullanılan ölçek, örneklem, model ve hipotezlere yer verilmektedir.
5.2.1. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini İç Anadolu Bölgesinde faaliyet gösteren imalat sanayii işletmeleri teknik çalışanları oluşturmaktadır. Ancak bütçe ve zaman kısıtı nedeniyle evrenin tümüne ulaşma imkanı bulunmadığından araştırmada örneklem seçimi yoluna gidilmiştir. Araştırmanın örneklemini Kırıkkale ilinde faaliyet gösteren büyük, orta ve küçük ölçekli imalat sanayi işletmelerinde çalışmakta olan teknik işgörenler oluşturmaktadır. Kırıkkale ili imalat sektöründe faaliyette bulunan işletmeler organize sanayi ve eski sanayi bölgelerine ilave olarak mobilya ve MKE Kurumlarını kapsar. Araştırmanın konusu olan Kırıkkale İli İmalat Sanayisi bünyesinde bulunmakta olan işletmelerin çalışanlarının sayısına ilişkin net bir istatiksel ifade bulunmadığı için Chi ve Qu (2007)’nun geliştirdiği n= z2
(pq) / e2
formülü dikkate alınarak örneklem hacmi 385 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmacının kendisi tarafından gerçekleştirilen ve basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile işletmelere dağıtılan 385 anketlerden 337 tanesi geri dönmüştür. Ancak bu anketlerden 19 tanesinde bazı araştırma değişkenlere ilişkin ölçekler
96 işaretlenmediğinden veya demografik faktörler işaretlenmediğinden değerlendirmeye alınmamıştır. Sonuçta bilimsel analize tabi tutulabilir toplam 318 anket (analiz birimi) elde edilmiştir. Yani anketlerin geri dönüş oranı %82.5 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran bilimsel olarak kabul edilebilir yeterliliğe sahiptir (Sürgevil, Tolay ve Topayan, 2013: 5378).
5.2.2. Ölçekler
Bu çalışma da imalat sanayii işletmeleri açısından psikolojik personel güçlendirme ve işe gömülmüşlük halinin yeni ürün geliştirme performansı üzerindeki etkilerini ve bu ilişkide örgütsel adaletin ılımlaştırıcı rolü analiz edilmektedir. Bu çalışmada temel araştırma değişkenleri psikolojik personel güçlendirme, işe gömülmüşlük hali ve yeni ürün geliştirme performansı iken, örgütsel adalet ise ılımlaştırıcı değişkendir. Ayrıca bu araştırmada psikolojik personel güçlendirme düzeylerini belirlemek için Spreitzer (1995) tarafından geliştirilen psikolojik personel güçlendirme ölçeği kullanılmıştır. Anket formunun bu bölümünde beşli likert ölçeği kullanılmıştır (1=Kesinlikle Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum, 3=Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum, 4= Katılıyorum, 5= Kesinlikle Katılıyorum). Ayrıca ölçeğin güvenilirliği ise (Cronbach’s Alpha) 0,87 olarak tespit edilmiştir. Nunnally (1978)’e göre bir ölçeğin bilimsel açıdan güvenilir olarak kabul edilmesi için Cronbach’s Alpha katsayısının 0.70’in üzerinde olması gerekmektedir. Dolayısyla bu ölçeğin güvenilir olduğu söylenebilir.
İşgörenlerin işe gömülmüşlük hali düzeylerini ölçmek için Mitchell ve diğerleri (2001) tarafından geliştirilen işe gömülmüşlük ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçekteki ilk dört soru işe gömülmüşlüğün boyutlarından örgüte uyma, sonraki dokuz soru örgüte bağlı fedakarlık, sonraki üç soru örgüt bağlantıları, diğer üç soru topluluğa uyma, diğer üç soru ise sırasıyla topluluğa bağlı fedakarlık ve topluluk fedakarlıklarıdır. Anketin bu bölümünde yine 5’li Likert Ölçeği kullanılmıştır (1=Kesinlikle Katılmıyorum; 5=Kesinlikle Katılıyorum). Ancak yirmi sekiz sorunun son üç sorusunda iki ve üç seçenekli sorulara yer verilmiştir. Ölçeğin güvenilirliği ise 0,91 olarak tespit edilmiştir.
97 Bu araştırma da işgörenlerin yeni ürün geliştirme performanslarını ölçmeye yönelik Narver ve diğerleri (1990), Griffin ve diğerleri (1993), Olson ve diğerleri (1995) ve Tatikonda ve diğerleri (2001)’nin araştırmalarında tasarladıkları yeni ürün geliştirme performansı ölçeği kullanılmıştır. Bu bölümde 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır (1=Beklentilerin Çok Altında; 2=En Kötü Tahmini Karşılamakta; 3=Hedefi Tam Olarak Karşılamakta; 4= İyimser Tahminleri Karşılamakta; 5= Beklentilerin Çok Üstünde). Ölçeğin güvenilirliği 0,96 olarak elde edilmiştir.
İşgörenlerin örgütsel adalete yönelik algılarını ölçmeye yönelik Niehoff ve Moorman (1993) tarafından araştırmalarında tasarlayıp geliştirdikleri örgütsel adalet ölçeği kullanılmış olup, bu ölçekte örgütsel adalet üç boyut olarak ele alınmış ve toplam 20 ifade bu ölçeği oluşturmuştur. Yine anketin bu bölümünde 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır (1= Kesinlikle Katılmıyorum; 5=Kesinlikle Katılıyorum). Son olarak bu ölçeğin de güvenilirlik katsayısı (Cronbach’s Alpha) 0,95 olarak hesaplanmıştır. Bu oran ise bir ölçeğin güvenilir olması için yeterlidir.
Son olarak anketi cevaplayanlara dair bilgi elde etmek adına demografik nitelikle bir takım sorulara yer verilmiştir.
Geçmişte yapılmış olan çalışmalara bakıldığında psikolojik personel güçlendirme (Liden, Wayne ve Sparrowe, 2000: 413; Doğan ve Demiral, 2009: 65; Çavuş ve Akgemci, 2008: 236; Hemedoğlu ve diğerleri, 2012: 95) ve yine işe gömülmüşlük hali (Lee vd., 2004: 717; Birsel vd., 2012: 54; Dedeoğlu, Özdevecioğlu ve Oflazer, 2016: 140) ölçeklerinin güvenilirlik ve geçerliliklerinin test edildiği görülmektedir. Örgütsel adalet ölçeği ise Özdevecioğlu (2003: 85) ve Hopkins ve Weathington (2006: 487) tarafından yapılan çalışmalarda geçerliliği ve güvenilirliği test edilmiştir. Son olarak yönetim liteartüründe yeni ürün geliştirme performansı ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği bazı çalışmalarla test edilmiştir (Narver vd., 1990; Griffin vd., 1993; Olson vd, 1995; Tatikonda vd, 2001). Fakat bu çalışmada sözü edilen bu dört ölçeğin imalat sanayi sektöründe tekrardan geçerliliği ve güvenilirliği test edilmiştir. Bu nedenle ölçekteki “Yeni ürünler geliştirme konusundaki Araştırma ve
Geliştirme bütçesi hedefleri karşıladı mı?” ifadesi çıkarılarak analize tabi
98
5.2.3. Model ve Hipotezler
Bu çalışmada farklı adalet düzeylerinde psikolojik personel güçlendirme ve işe gömülmüşlük düzeyinin yeni ürün performansı üzerindeki etkileri incelenmektedir. Araştırmanın amacı ve yönetim literatüründeki çalışmalar dikkate alınarak, bu çalışmanın kavramsal araştırma modeli aşağıdaki gibi geliştirilmiştir.
Şekil 5.1. Kavramsal Araştırma Modeli
Hipotez 1: Psikolojik personel güçlendirme yeni ürün performansı üzerinde pozitif
etkiye sahiptir.
Hipotez 2: Örgütsel adalet, psikolojik personel güçlendirme ile yeni ürün
performansı arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır.
Hipotez 3: İşe gömülmüşlük hali yeni ürün performansı üzerinde pozitif etkiye
sahiptir.
Hipotez 4: Örgütsel adalet, işe gömülmüşlük hali ile yeni ürün performansı
arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır. Psikolojik Personel Güçlendirme Örgütsel Adalet Yeni Ürün Performansı İşe Gömülmüşlük Hali
99
5.2.4. Veri Analiz Yöntemleri
Çalışmanın verileri, Kırıkkale ilinde faaliyette bulunan imalat sanayi işletmelerindeki teknik yöneticiler, ustalar ve teknik personelden elden edilmiştir. Bilimsel olarak kullanılabilir düzeyde olan anketlerden elde edilen veriler dikkate alındığında tüm değişkenlere ilişkin veri setlerinin Tek yönlü Kolmogorov Smirnov testine göre normal dağıldığı saptanmıştır (p > 0.05). Araştırmada verilerin kullanıldığı ölçeklerin güvenilirlikleri test edilmiştir. Bu aşamadan sonra çalışma kapsamına dahil olmuş işgörenlerin demografik özelliklerine dair tanımlayıcı istatistiklere yer verilmiştir. Son olarak Pearson korelasyon analizi ve düzenleyici değişkenli regresyon analizi kullanılarak araştırmanın modeli ve hipotezleri test edilmiştir. Bu analizde Andrew F. Hayes’in PROCESS Prosedüründen yararlanılmıştır.