Araştırma yöntemi araştırmanın yaklaşım yöntemi, veri toplama yöntem, araştırmanın evren ve örneklemi, verilerin analizinde kullanılan istatistiki teknikleri konularından oluşmaktadır. Bu konular aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
3.8.1. Araştırma Yaklaşımı
Bu çalışmada araştırma türlerinden betimleyici araştırma ve araştırma modeli olarak da survey ve arşiv modeli (tasarımı) kullanılmıştır. Tezin teorik kısmını destekleyecek olan araştırma, bilgi yönetimi ve örgüt performansı arasındaki ilişkiyi
belirlemeye yönelik bir çalışma olduğu için, birlikte değişme ilişkisi üzerinde durulmuştur.
3.8.2. Veri Toplama Yöntemi
Araştırmada veri toplama yöntemi olarak hazır veriden yararlanma ve yazılı soru sorma (anket) yöntemleri kullanılmıştır. Tez çalışmasının teorik altyapısının oluşturulmasında kütüphanelerden, veri tabanlarından ve internetten tarama yapılarak gerekli kitap ve makaleler temin edilmiştir. Örgütlerde bilgi yönetimini etkileyen etmenlerin belirlenmesi amacı ile de anket uygulanmıştır. Gözlem yapma ve deney yöntemleri ise uygulamada ortaya çıkabilecek zorluklardan dolayı tercih edilmemiştir.
Anket formu yedi alt başlıktan oluşmaktadır. İlk altbaşlıkta, cevaplayıcıların cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi gibi demografik özelliklerine ilişkin sorular ve katılımcının yetkili olduğu Sivil Toplum Kuruluşu'nun kaç yıldan beri faaliyet gösterdiğine ilişkin bir soru bulunmaktadır.
İkinci altbaşlıkta, cevaplayıcılara 6 adet soru sorularak, bilgi yönetimine ilişkin genel algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bölümdeki sorular, Choi'nin (2000) bilgi yönetimini etkileyen etmenleri araştırdığı doktora tezinden alınmıştır. Araştırmacı bu ölçekle katılımcıların bilgi yönetimi hakkındaki genel düşüncelerini belirlemeye çalışmıştır.
Üçüncü altbaşlıkta ise, bilgi yönetimini etkileyen etmenlerden çevre etmenine ilişkin sorular yer almaktadır. Bu sorular, Duncan'ın (1972) çevre belirsizliğinin ölçülmesi ile ilgili yapmış olduğu çalışmadan uyarlanmıştır. Duncan bu ölçekte çevre belirsizliğini aşağıda verilen üç boyutta incelemiştir.
belirli bir karar konusunda ilgili çevresel etmenlerin neler olduğunun bilinememesi,
kararın yanlış olması halinde sonuçların bilinememesi
İlk boyutu belirlemek için 1-5 arası sorular, ikinci boyutu belirlemek için sorulan sorular, 6-10 arası sorular, üçüncü boyutu belirlemek için 11-13 arası sorular sorulmuştur.
Anket formunun dördüncü altbaşlığında, bilgi yönetimini etkileyen etmenlerden örgüt kültürü etmenine ilişkin sorular yer almaktadır. Bu altbaşlıkta yer alan sorular, Quinn ve Cameron (2005) tarafından geliştirilen OCAI (Örgütsel Kültür Değerlendirme Ölçeği) temel alınarak hazırlanmıştır. Quinn ve Cameron bu ölçekte, klan kültürü, hiyerarşi kültürü, pazar (piyasa) kültürü ve adhokrasi kültürü olmak üzere 4 boyut belirlemişlerdir. 24 maddelik ölçekte, yukarıda belirtilen boyutları belirlemek üzere, 6 soru grubu mevcuttur. Örgütteki temel özellikleri yansıtan sorular 1-4 arası sorulardır. Örgütsel liderlik özelliklerini yansıtan sorular 5-8 arası sorulardır. Çalışanların yönetilmesi ile ilgili sorular, 9-12 arası sorulardır. Örgütü birarada tutan değerler ile ilgili sorular 13-16 arası sorulardır. Stratejik önemi yansıtan sorular, 17-20 arası sorulardır. Son olarak, performans kriterleri ile ilgili sorulmuş olan sorular 21-24 arası sorulardır. Quinn ve Cameron'un hazırlamış olduğu ölçek, esasen sivil toplum kuruluşlarına yönelik olarak tasarlanmadığı için, sorular tek tek gözden geçirilerek, sivil toplum kuruluşlarına yönelik olarak revize edilmiştir.
Beşinci altbaşlıkta, bilgi yönetimini etkileyen etmenlerden örgüt yapısı etmenine ilişkin sorular yer almaktadır. Finlay ve Marin'in (1995) örgüt yapısı ve iş tatmini ilişkisini araştırmak üzere yapmış oldukları çalışmadan alınarak uyarlanan bu ölçek, 12 sorudan oluşmaktadır.
Altıncı altbaşlık, bilgi yönetimini etkileyen etmenlerden teknoloji kullanımı etmenine ilişkin soruları içermektedir. Bu sorular Perçin'e (2008) ait doktora tezinden alınarak uyarlanmıştır. 5 sorunun yer aldığı bu ölçekte, örgütte kullanılan teknolojiler hakkında bir değerlendirme yapılmasına yönelik sorular bulunmaktadır.
Anket formunun yedinci altbaşlığında, örgüt performansını ölçmeye yönelik olarak hazırlanan sorulardan oluşmaktadır. Bu altbaşlıkta 4 adet soru yer almaktadır. Araştırmanın kâr amacı gütmeyen örgütler olan sivil toplum kuruluşlarında gerçekleştirilmesi sebebiyle, performans ölçüsü olarak finansal ölçüler tercih edilmemiş, hedef kitlenin memnuniyetini, üyelerin memnuniyetini ve amaç doğrultusunda hareket
edilip edilmediğini ölçecek sorular sorulmuştur. Bunların yanı sıra, son 3 yılda üye sayısında meydana gelen değişme oranı da sorularak, örgütün başarısı belirlenmeye çalışılmıştır.
Anket kapsamında yukarıda ifade edilen sorular arasında, 5’li Likert Ölçekli katılım soruları, çoktan seçmeli sorular ve bir adet açık uçlu soru yer almaktadır.
3.8.3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini belirlemek üzere, Tarih Vakfı tarafından 2005 yılında yayınlanan Sivil Toplum Kuruluşları Rehberi’nden elde edilen liste baz alınmıştır. Bu rehberde listelenen ulusal sivil toplum kuruluşları arasından, üye sayısı 100'ün üzerinde olan sivil toplum kuruluşları listeden seçilerek örneklem oluşturulmuştur. Buna göre örneklem büyüklüğü 473'tür. Anket çalışmasının, bilgi yönetiminin teknoloji kullanımı boyutunu gözlemlemek için de bir veri oluşturabilsin diye, listede yer alan sivil toplum kuruluşlarına e-posta yoluyla gönderilmesi planlanmıştır. Listede yer alan sivil toplum kuruluşlarından 104 tanesinin geçerli ve güncel e-posta adresleri rehberde bulunmadığından ve internet ortamında yapılan araştırma sonucu da elde edilemediğinden dolayı örneklem büyüklüğü 369 olarak hesaplanmıştır.
%90 güven aralığında %5 hata payını kabul ettiğimizde, anketlerden elde etmemiz gereken geri dönüş sayısı 157'dir. Anket çalışmasının uygulanması sonucu 162 adet geri dönüş alınmıştır. Buna göre, anketlerden elde edilen geri dönüş oranı 162/369=0,439 olmaktadır.
3.8.4. Verilerin Analizinde Kullanılan İstatistiki Teknikler
Verilerin analizi için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır.
Anket çalışmasından elde edilen veriler değerlendirilmeden önce, verilerin normal dağılıp dağılmadığını belirlemek için, Kolmogorov-Simirnov testi yapılmış ve yapılan bu test sonucu, verilerin normal dağılıma uyduğu tespit edilmiştir. Veriler normal dağıldığında, istatistiksel analiz için parametrik testler kullanılır. Bu çalışmada
uygulanan istatistiksel analiz yöntemleri ise bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi ve redgresyon analizidir.
Çalışmadaki anket sorularının ölçek güvenilirliği, Cronbach alfa katsayısı ile kontrol edilmiştir. Cronbach alfa katsayısı, ölçek güvenilirliğinde en fazla kullanılan istatistiksel yöntemlerden biridir. Cronbach alfa katsayılarının 0,50 değerinden büyük çıkması ölçek güvenilirliğinin sağlandığını göstermektedir (Nunnaly, 1978). Yapılan analiz sonucu, ölçeklere ait Cronbach alfa değerlerinin 0,90'dan büyük çıktığı görülmüştür. Bu da soruların ölçek güvenilirliğinin sağlandığı anlamına gelmektedir. Cronbach alfa değerleri belirlenirken performans ölçeğinin son sorusu açık uçlu bir soru olduğu için dışarıda bırakılmıştır, bu nedenler 63 soru üzerinden güvenirlik analizi yapılmıştır. Çalışmada yer alan sorulara ilişkin güvenilirlik istatistikleri Çizelge 3.1'de gösterilmektedir.
Çizelge 3.1 : Güvenilirlik İstatistikleri Cronbach Alfa Soru sayısı
0,926 63