ARAŞTIRMA DESENİ

Video portfolyo destekli yabancı dil eğitiminin üniversite öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma araştırma yaklaşımına uygun olarak yürütülmüştür. Bir veya birbirini takip eden birden fazla çalışmada nicel ve nitel yöntem ve yaklaşımların birlikte kullanılması ve elde edilen verilerin birleştirilmesi süreci olarak tanımlanan karma araştırma yöntemi (Creswell, 2013), iki ayrı yöntemin güçlü yanlarını alıp birbirlerinin zayıf yanlarını tamamlamakta ve daha etkili ve kapsamlı araştırma yapılmasına olanak sağlamaktadır (Creswell ve Plano Clark, 2007). Alanyazında, nicel ve nitel yöntemlerin tek/ayrı kullanılması sonucunda hissedilen zayıf yanlar, nicel bağlamın anlaşılamaması ve nitel yöntem-önyargı şeklinde örneklendirilebilir (Fırat, Yurdakul ve Ersoy, 2014). Dolayısıyla sonuçların genellenebilirliğini artırmak, daha açık, net ve güçlü deliller elde etmek amacıyla kullanılan karma yöntem, tek bir yaklaşımın eksikliklerinden kaynaklanan sorunları önlemekte ve araştırmaya çoğulculuk, çok yönlülük ve dengeleyici özellikler kazandırmaktadır (Johnson ve Onwuegbuzie, 2004; Fırat vd., 2014). Ancak bir araştırma için en uygun yaklaşımın karma araştırma yaklaşımı olduğuna karar verebilmek şu üç öncül sorunun kabul edilebilir bir biçimde yanıtlanmasına bağlıdır (Dörnyei, 2007):

 Bu yaklaşımın kullanılma nedeni/gerekçesi nedir?

 Nicel ve nitel yöntemlerin paradigmatik çatışmasının olumlu/olumsuz etkileri nelerdir?

 Nicel ve nitel yöntemleri işe koşmanın en etkili yolu nedir?

Bu sorulara verilen yanıtlar, karma araştırma yaklaşımın tercih edilmesinin araştırma problemi açısından uygunluğuna karar verilmesini ve bu yaklaşımın nasıl yürütüleceğinin belirlenmesini sağlamaktadır (Johnson ve Onwuegbuzie, 2004). Bu araştırmada ele alınan bağımlı değişken olan üstbilişin ölçümü yaşanan güçlüklerden

79 dolayı ayrı bir çalışma alanı olarak ele alınmaktadır. Bu durumun nedeni olarak üstbilişin gözlenebilir bir davranış olmaktan ziyade bireylerin içsel farkındalıklarına dayalı olması gösterilmektedir. Dolayısıyla çok boyutlu ve kapsamlı bir yapıda olan üstbilişin paradigma kaynaklı sınırlılıklardan kurtulması için çoklu ölçme yapılması önerilmektedir (Garner, 1987). Bu doğrultuda, çalışmanın karma araştırma yaklaşımına uygun olarak yürütülmesine karar verilmiştir. Alanyazın incelendiğinde, karma araştırma yaklaşımı verilerin toplanması ve kullanılmasına ilişkin biçim ve sıra gibi durumlarına göre birçok araştırmacı tarafından farklı desen tipleri altında ele alınmaktadır (Creswell, 2013; Morse, 2003; Johnson ve Onwuegbuzie, 2004; Leech ve Onwuegbuzie, 2009). Ancak tüm sınıflandırmaların dayandığı temellerin birbirinin aynı olduğu görülmektedir. Örneğin, araştırma sürecinde nicel ve nitel verilerin birbirinden bağımsız ve eşit öneme sahip olarak toplanması, Morse (2003) tarafından

“NİTEL + NİCEL”, Johnson ve Onwuegbuzie (2004) tarafından “Eş Zamanlı, Eşit Statülü NİTEL + NİCEL”, Leech ve Onwuegbuzie (2009) tarafından “Tamamen Karma Eşzamanlı Eşit Statülü Tasarım” olarak adlandırılırken, Creswell ve Plano Clark (2014) tarafından ise “Yakınsayan Paralel Desen” olarak adlandırılmaktadır. Bu araştırmada yararlanılan tipolojinin sahibi olan Creswell ve Plano Clark (2014, s. 77, 78), karma araştırma desenlerini yakınsayan paralel desenin de yer aldığı şu başlıklar altında sınıflandırmaktadır:

 Yakınsayan paralel desen,

 Açımlayıcı sıralı desen,

 Keşfedici sıralı desen,

 İç içe karma desen,

 Dönüştürücü desen,

 Çok aşamalı karma desen.

Bu araştırma, yanıtlanmaya çalışılan araştırma problemi için gerekli bilgileri neden-sonuç bağlamında üretebilmek amacıyla post-pozitivist bir anlayıştan yararlanılan nicel boyutu, elde edilen verilerin daha iyi açıklanması ve sağlam temellere oturtulması amacıyla gerçekleştirilen ve yapılandırmacı anlayış kaynaklı nitel boyutun izlediği bir süreç olan “Açımlayıcı Sıralı Desen”e uygun olarak planlanıp,

80 gerçekleştirilmiştir (Creswell, 2013). Nicel verilerin nitel veriler yoluyla daha detaylı açıklanmasını amaçladığından dolayı “Açımlayıcı”, nicel ve nitel aşamanın ardışık aşamalı olarak yürütülmesinden dolayı “Sıralı” olarak adlandırılan bu desenin (Creswell, 2013) karakteristik özellikleri Tablo 4’de görülmektedir.

Tablo 4. Açımlayıcı Sıralı Desene İlişkin Karakteristik Özellikler

Karakteristik Özellik Açımlayıcı Sıralı Desendeki Durum Paradigma Temeli 1. aşama olan nicel boyut – Post-Pozitivist

2. aşama olan nitel boyut – Yapılandırmacı

Amaç Nicel bulguların daha iyi açıklanması

Uygulama/Gerçekleştirme Sıralı

İşlem sırası Nicel - Nitel

Öncelik Nicel

Sonuçlara Yönelik Bakış Açısı Etkileşimli, Bütüncül

Tablo 4’den de anlaşılacağı gibi ayrı ayrı incelenen verilerden nicel olanlar yoluyla araştırma problemine ilişkin genel çerçevenin oluşturulduğu ve bu çerçevenin nitel veriler yoluyla ve bütüncül bir bakış açısıyla temellendirildiği, ilişkilendirildiği ya da detaylandırıldığı bir süreçtir (Creswell ve Plano Clark, 2014). Bu bağlamda araştırmanın iki boyutundan biri olan nicel boyutta veriler, ön-test son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen ile elde edilmiş olup, araştırma süreci Şekil 5’de görülmektedir.

Şekil 5. Kontrol Gruplu Yarı Deneysel Desen – Araştırma Süreci

Tüm değişkenlerin kontrol altına alınmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılan yarı deneysel desen, eğitim araştırmalarında farklı öğretim yöntemi ya da öğretim öğelerinin etkisi incelenirken yaygın olarak tercih edilmektedir (Cohen, Manion ve Morrison, 2013; McMillan ve Schumacher, 2014).

81 Nitel verilerin toplanmasında ise, temel yorumlayıcı nitel araştırma deseninden yararlanılmıştır. Bir problem ya da durumun benzerlik ve farklılıklar açısında kapsamlı ve derinlemesine araştırılmasını sağlayan bir yöntem olan (Creswell, 2013; Patton, 2014) nitel araştırma kapsamında yer alan bu desen, bireylerin yaşadığı deneyimleri nasıl kavradığı ve anlamlandırdıklarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır (Merriam, 2013). Diğer bir ifade ile bu desen, katılımcıların araştırma konusu ile ilgili deneyimlerini değerlendirmesi, kendi yorumlarıyla derinlemesine yansıtması ve bağlama uygun öneriler ortaya koyması temeline dayanmaktadır. Bu bağlamda, deney grubundan iki ve kontrol grubundan bir adet odak grup oluşturulmuş ve geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla görüşmeler gerçekleştirilmiştir.

Ayrıca, eğitmenler ve katılımcıların kendilerine yöneltilen görüş formu soruları doğrultusunda video portfolyo sistemi üzerinden yaptıkları video kayıtlarına yönelik yorumlar da nitel veri analizinde detaylı bir biçimde ele alınmıştır.