Araştırma kapsamında çalışma yaşam kalitesi, yönetici desteği ve iş performansı değişkenleri ile ilgili, Nevşehir’de faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı otellerde çalışanların görüşlerine ilişkin verilerin toplama yöntemi aracı, tekniği, araştırmanın evreni, örneklemi, tekniği ve verilerin analizine yönelik bilgiler verilecektir.
Çalışma Yaşam Kalitesi
Yönetici Desteği
51 3.4.1. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini Nevşehir’de faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldıza sahip otel işletmelerinin çalışanları oluşturmaktadır. Nevşehir İl Kültür ve Turizm müdürlüğünün 31.12.2018 verilerine göre Nevşehir’de faaliyet gösteren 5101 yatak kapasiteli 17 adet 4 yıldıza sahip, 2514 yatak kapasiteli 6 adet 5 yıldıza sahip otel işletmesi bulunmaktadır (www.ktb.gov.tr). Araştırma için Kapadokya bölgesinde turizm açısından önemli bir destinasyon olan Nevşehir ve burada faaliyet gösteren otel işletmeleri araştırmanın amacına uygun bir destinasyon olmasıdır. Maliyet, zaman ve çalışanların araştırmaya katılmak istememesi gibi kısıtlılıklardan dolayı tam sayım yapmak mümkün olmamaktadır. Evrenin tamamına ulaşılamayacağı varsayımı ile örnekleme seçimi yöntemine başvurulmuştur. Örneklemin evreni temsil ettiği kabul edilmektedir. Örneklemin belirlenmesi ise kabul görmüş örnekleme tekniklerine göre yapılması gerekmektedir (Gürbüz ve Şahin, 2017; Kozak, 2018). Araştırmanın amacına uygun örnekleme yöntemi olarak olasılığa dayalı olmayan (tesadüfi olmayan) örnekleme yöntemlerinden, araştırmanın amacına ulaştıracak bilgiyi en iyi sağlayanların seçildiği, yargısal/amaca göre/kasti örnekleme yöntemine başvurulmuştur (Gürbüz ve Şahin, 2017; Kozak, 2018).
Araştırmanın yoğun sezonda yapılmasına rağmen katılımcılardan araştırmaya katılmak istemeyen işletmeler ve çalışanlar nedeniyle örneklem belirlenirken evrenin yapısının heterojen kabul edildiği varsayılarak evren büyüklüğü ve varsayılan güvenilirlik düzeyi dikkate alınmıştır (Kozak, 2018). Bilimsel araştırmalarda, istatistiksel veri analizi yaparken örnek büyüklüğü belirlenmelidir (Gürbüz ve Şahin, 2017; Kozak, 2018; Büyüköztürk vd., 2019). Otel işletmelerinde çalışanların sayılarının belirlenmesinde otel işletmelerinin yatak kapasiteleri üzerinden hesaplama yapılmaktadır. Buna göre 5 yıldızlı otel işletmelerinde yatak başına 0,59 çalışan düşerken, 4 yıldızlı otel işletmelerinde ise yatak başına 0,38 çalışanın düştüğü ifade edilmektedir (Ağaoglu, 1992). Yapılan hesaplamar sonucunda 4 yıldızlı otel işletmelerinde çalışnaların sayısı 1938 kişi, 5 yıldızlı otel işletmelerinde çalışanların sayısı ise 2514 kişi olarak belirlenmiştir. Kabul edilebilir güvenilirlik düzeyi %95 olarak kabul edildiğinde örneklem büyüklüğü 345 olarak hesaplanmıştır (www.surveysystem.com). Araştırma Nevşehir’de bulunan 4 ve 5 yıldızlı otel çalışanlarına uygulanmış ve 390 çalışana ulaşılmıştır.
52 Evreni temsil edecek olan örneklem büyüklüğü örneklem hacminin 0.05 anlamlılık düzeyinde 0.05 hata payı göz önünde bulundurularak (Gürbüz ve Şahin, 2017; Alpar, 2018; Büyüköztürk vd., 2019) otel işletmelerine 440 anket formu bırakılmış ve 390 çalışana ulaşılmıştır. Bırakılan anket formundan 38 tanesi boş bırakılmış, 12 tane anket formu ise tam olarak cevaplanmadığı için araştırma kapsamından çıkarılmıştır.
3.4.2. Veri Toplama Aracı ve Tekniği
Nevşehir’de faaliyet gösteren otel işletmelerinde çalışanların çalışma yaşam kaliteleri, iş perfomansı ve yönetici desteğine ilişkin algılarını ölçmek için ölçme aracı olan ölçeklerden faydalanılmıştır. Ölçekte yer alan ifadeler anket tekniği kullanılarak çalışanlara sorulmuştur. Araştırma verilerinin toplanması ve elde edilen verilerin analiz edilmesinde ise istatistiksel programlardan yararlanılmıştır.
Araştırmanın amacına uygun olarak düzenlenen anket formunun ilk bölümünde çalışma yaşam kalitesine ilişkin ifadeler yer almaktadır. İkinci bölümde yönetici desteğine, üçüncü bölümde iş performansına ilişkin ifadeler yer alırken dördüncü bölümde ise demografik özelliklere ilişkin sorular yer almaktadır. Demografik sorular içerisinde yer alan gelir seviyesi belirlenirken 2018 yılına ait net asgari ücret baz alınmıştır. Araştırmaya ilişkin ifadelere yönelik ölçekler aşağıda verilmiştir. Ölçeklere ilişkin ifadeler ek 1’de yer almaktadır. İfadeleri ölçmek için “1= Kesinlikle katılmıyorum”, “2= Katılmıyorum”, “3= Ne katılıyorum Ne Katılmıyorum”, 4= Katılıyorum”, “5= Kesinlikle katılıyorum” cevap kategorisinden oluşan 5’li Likert tipi ölçek kullanılmıştır.
• Çalışma Yaşam Kalitesi Ölçeği: Araştırmada çalışanların çalışma yaşam kalitelerini ölçmek için Sirgy vd. (2001) tarafından geliştirilen “çalışma yaşam kalitesi ölçeği” (Quality of work life scale) kullanılmıştır. Sirgy vd. (2001) tarafından geliştirilen ölçek 16 ifadeden oluşmaktadır ve ölçek tek boyutludur (Turunç vd., 2010; Altay, 2018).
• Yönetici Desteği Ölçeği: Çalışanların yöneticileri tarafından aldıkları desteği ölçmek amacıyla Eisenberger vd., (1986) tarafından oluşturulan “Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği” (Percieved Organizational Scale)’nin “Algılanan
53 Yönetici Desteği” (Percieved Supervisor Support) versiyonununve 8 ifadeden oluşan kısa sürümü kullanılmıştır. Geçerlilik ve güvenilirliğinin ve faktör yüklerinin yüksek olduğunu ve orijinal ölçeğin tek boyutlu olmasından dolayı kısa versiyonunun kullanılmasında herhangi sorun olmayacağı belirtilmiştir (Rhoades ve Eisenberger, 2002). Ölçekte yer alan 2. İfade, 3. İfade, 5. ve 7. İfadelerde ters kodlama vardır. Ters kodlama olan ifadeler (R) ile işaretlenmiştir. Ölçekteki ters kodlama olan ifadeler Ek 1’deki anket formunda gösterilmektedir.
• İş Performansı Ölçeği: Çalışanların iş performansını ölçmek için önce Kirkman ve Rosen (1999) tarafından geliştirilen, daha sonra ise, Sigler ve Pearson (2000) tarafından yapılan araştırmalarda kullanılmış olan “iş Performansı ölçeği” (Job Performance scale) kullanılmıştır. Kullanılan ölçek 4 ifadeden oluşmaktadır.
3.4.3. Verilerin Analizi
Araştırmanın amacı doğrultusunda otel çalışanlarının demografik özelliklere göre yüzde ve frekanslarının belirlenmesi, katılımcılardan elde edilen verilerin analizi ve analizler sonucunda araştırma değişkenlerinin etkileri belirlenmeye çalışılmıştır.