1. Araştırma için öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Eğitsel oyunların farklı branşlarda kullanımına ilişkin çeşitli çalışmalar bulunmuş; fakat Türkiye’de lise Biyoloji dersinde kullanımına ilişkin bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle araştırma konusu olarak seçilen eğitsel oyun yönteminin uygulanacağı “Canlı Alemleri” ünitesinin farklı alt konuları için 5 eğitsel oyun hazırlanmıştır. Eğitsel oyunlar, güncel kart oyunlarından, eğitsel web sitelerinden yararlanılarak ve araştırmacının hayal gücü ile oluşturulmuştur. Oyunlar tasarlanırken 9. sınıf biyoloji dersi kazanımlarına, öğrencilerin yaş gruplarına ve seviyelerine uygun olmasına dikkat edilmiştir. Öğrencilerin dikkatlerinin çekilmesi ve kalıcılığının artırılması için renkli canlı görselleri, zarlar, piyonlar, karton ve mukavvalar, kullanılmıştır. Öğrencilerin belirlenen ünite ile ilgili kazanımları daha iyi kavrayabilmeleri için eğitsel oyunlarda farklı soru tipleri (çoktan seçmeli, doğru-yanlış, boşluk doldurma, eşleştirme) kullanılmıştır.
2. Uygulama için Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğünden 24.02.2017 tarih ve 508 sayılı yazısı ile araştırmacının çalıştığı belirtilen okulda araştırma ve uygulama izni alınmıştır.
3. Uygulama 2016–2017 eğitim-öğretim yılı 2. döneminde Ankara ili Sincan ilçesinde bulunan bir Anadolu lisesinde 9. sınıfa devam eden 68 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Öncelikle uygulamanın yapılacağı sınıflar belirlenmiştir.
4. Geleneksel öğretim ile geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilere uygulama başlamadan bir ders önce Çevremizdeki Canlıları Tanıyor muyuz? eşleştirme testi uygulanmıştır. Bu etkinlikten sonra başarı testi ön test olarak her iki öğrenci grubuna da aynı gün uygulanmıştır. Yapılan ön test ile ilgili öğrencilere sınav stresi yaşamamaları ve rahat olmaları için gerekli açıklamalar araştırmacı tarafından yapılmıştır. Testin güvenilirliğini sağlamak için araştırmacı tarafından gerekli tüm tedbirler alınmıştır. 5. Ön test uygulamasından sonra geleneksel öğretim ile geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilere araştırmacı konu anlatımını aynı şekilde yapmıştır. Etkileşimli tahta ve ders kitabı kullanılmış ve önemli kısımlarla ilgili not tutturulmuştur. Soru-cevap yöntemiyle ve ders kitabındaki etkinliklerin ödev olarak verilmesiyle konuların tekrar edilmesi sağlanmıştır. Eğitsel oyunlar bazen dersin başında, bazen de dersin bitiminde kullanılabilir. Bu nedenle oyunlar amaçlarına göre, öğrencinin derse ilgi ve motivasyonun artırılmasında ya da konuların tekrar edilip pekiştirilmesine ve değerlendirmesine yardımcı olmaktadır. Böylece ders ortamında öğrencilerin aktif olarak katılması sağlanarak öğrenmeye yardımcı olmaktadır (Ülküdür, 2016). Bu çalışmada eğitsel oyunlar; geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanımı ile derslerin işlendiği gruptaki öğrencilerin konuları tekrar edip pekiştirilmesine ve değerlendirmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılmış, her konu bitiminde ilgili oyun oynatılarak, daha sonra öğrencilerin oyunla ilgili görüşlerini almak üzere oyun değerlendirme formu uygulanmıştır. Geleneksel öğretim yapılan öğrencilere ise soru- cevap yöntemiyle değerlendirme yapılmıştır.
6. Oyun grupları oluşturulurken öğrenci seviyeleri ve davranışları dikkate alınarak homojen bir dağılım olmasına dikkat edilmiştir. Oyunların oynama sürelerinin ders saati içerisinde olmasına özen gösterilmiştir.
7. Hazırlanan eğitsel oyunlar konu bitiminde ve işlenen önceki konuları da kapsayacak şekilde hazırlanmıştır. Böylece öğrenilen konuların da tekrar edilerek pekiştirilmesi hedeflenmiştir.
8. Eğitsel oyunlar tasarlandıktan sonra 1 öğretim üyesi (biyoloji eğitimi), 3 biyoloji öğretmeni ve 2 sınıf öğretmeni tarafından incelenmiştir. Ayrıca daha önce canlı âlemleri konusunu işleyen uygulamanın yapıldığı okuldaki yüz iki 10.sınıf öğrencisiyle pilot uygulama yapılmıştır. Oyunlar araştırmacının hazırlamış olduğu şekliyle oynatılmıştır. Eğitsel oyunların süreleri, kuralları, şekli- içeriği ve oyuncu sayıları uzmanlar ve uygulama yapılan öğrencilerin görüşleri doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılarak son şekli verilmiştir. Oyunlardaki oyuncu sayısına uygun olarak oyunlar çoğaltılmıştır.
9. Araştırmada kullanılan eğitsel oyunlar uygulama sırasıyla “Biyo-Bil-Kazan”, “Biyo-Bul- Eleştir”, “Biyo-Tabu”, “Biyo-Risk” ve “Canlı Âlemleri” şeklinde isimlendirilmiştir.
10. Geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilerde yapılan uygulama ortaöğretim 9. sınıf biyoloji dersi programında belirtilen sürelere uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Uygulama 7 hafta boyunca 21 ders saatinde devam etmiştir. Eğitsel oyunların uygulanmasında öğretmenlerin rolleri ve eğitsel oyunların uygulama basamakları dikkate alınmıştır. Bu amaçla sınıftaki masalar kümeler şeklinde düzenlenerek grup oyunu için hazır hale getirilmiştir. Oyunun özelliğine uygun olarak gruplar oluşturulmuş ve oyun materyalleri tüm gruplar için ayrı ayrı hazırlanmıştır. Öğrencilerin oyunu anlamaları için gerekli tüm açıklamalar ve örnek uygulamalar araştırmacı tarafından yapılmıştır. Ayrıca oyun yönergeleri yazılı olarak grup masalarına konulmuştur. Oyun sırasında süreyi tutmak için kum saati kullanılmıştır. Oyunlar sırasında öğrencilerin davranışları araştırmacı tarafından gözlemlenerek gözlem günlüğüne kaydedilmiştir. Ayrıca her oyunun sonunda öğrencilerin görüşlerini almak üzere Oyun Değerlendirme Formu uygulanmıştır.
11. Ünite sonunda tüm oyunlar oynandıktan sonra geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilere Eğitsel Oyunların Kullanımına Yönelik Görüş Formu uygulanmıştır.
12. Uygulama bitiminde geleneksel öğretim ile geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilere aynı gün önce Çevremizdeki Canlıları Tanıyor muyuz? Eşleştirme Testi ve daha sonra aynı gün Canlı Âlemleri Başarı Testi son test olarak uygulanmıştır.
13. Son test uygulamasından 6 ay sonra geleneksel öğretim ile geleneksel öğretim ve eğitsel oyunların kullanılarak derslerin işlendiği öğrencilere Canlı Âlemleri Başarı Testi bilgilerin kalıcılığını test etmek için tekrar uygulanmıştır.
3.5. Araştırmada Kullanılan Eğitsel Oyunlar