Araştırmanın Modeli

Bu araştırma, Serbest Etkinlikler dersini öğretmen görüşleri doğrultusunda incelemek amacıyla yapılan tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Tarama modelleri geçmişte ya da halen var olan bir durumu olduğu şekliyle açıklamayı amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesnenin, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi açıklanması söz konusudur (Karasar, 2005, s.77). Yani doğada var olan değişkenleri olduğu gibi betimlemek, neden-sonuç aramak yerine bir durumu olduğu şekliyle ortaya çıkarmak hedeflenmektedir. Amaç; değişiklik yapmadan ve sonuçları etkilemeye çalışmadan gözleyip belirlemektir. Yapılan araştırmanın amacı, SED ile ilgili öğretmen görüşlerini olduğu gibi açıklayarak, herhangi bir değişiklik yapmadan var olan şekliyle betimlemek olduğu için araştırmada tarama modeli seçimine gidilmiştir. Araştırmanın amacına ulaşabilmek ve araştırma sorularını cevaplayabilmek amacıyla tarama modelinin bir türü olan genel tarama modeli tercih edilmiştir. Tarama türü çalışmalarda amaç; hedef kitlenin niteliklerini, araştırma sorularını, örneklem seçimini ve çalışmanın yapılabilmesi için gerekli araçların neler olacağını belirlemektedir (Büyüköztürk vd, 2010, s.234). Bu bağlamda SED’in uygulanmasıyla birlikte, ortaya çıkacak sonuçları, yani var olan durumu, en iyi onu bilenlerden ve yaşayanlardan toplanacak verilerle açıklamak mümkün olacaktır. Öğretmenler; eğitim programlarının hedeflerini, içeriğini, öğrenme-öğretme sürecinde ne yapılacağını ve programın gerçekçi bir değerlendirilmesini bilmektedirler. Bu nedenle sınıf öğretmenleri, programın uygulayıcıları olarak büyük öneme sahiptir. Bilimsel araştırma sürecinde nitel ve nicel olmak üzere iki önemli veri toplama biçimi bulunmaktadır. Nitel ve nicel veri toplama biçimleri, veri toplama kaynakları

bakımından farklılık gösterse de her iki yöntemin kullanım amacı, var olan durumu en doğru biçimde ortaya koymaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 65). Yürütülen araştırmaların inandırıcılığını arttırmak için farklı veri kaynakları, farklı veri toplama ve analiz yöntemlerinin bir arada kullanılmaktadır. Bu durum aynı zamanda araştırma sonuçlarının genellenebilirliğini sağlamada da sürece önemli katkılar sağlamaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 49). Bu araştırmada karma model yaklaşımı belirlenmiştir. Karma yöntem, nitel ve nicel verilerin birlikte ya da ardışık olarak toplanması, analiz edilmesi ve toplanan bilgilerin birleştirilmesi temeline dayanmaktadır (Creswell, Plano-Clark, Gutmann ve Hanson, 2003, s. 212; Akt: Kan, 2012). Bu bağlamda; veri kaynakları, veri toplama ve analiz yöntemleri bakımından doğru sonuçlara ulaşmak amaçlanmıştır.

Yıldırım ve Şimşek tarafından (2011, s. 39); “gözlem, görüşme, doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamlarında gerçekçi bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin uygulandığı araştırma”, nitel araştırma olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, nitel araştırmada, incelenen problemin miktarı, sayısı, sıklığı ve yoğunluğundan çok problemin ölçülemeyen ya da ölçülmesi kolay olmayan yönleri yani problemin süreci ve anlamı dikkate alınır. Araştırmacı, araştırmanın olağan ortamında çalışmakta ve araştırdığı olayı, olayın içindeki insanların yorumlarını dikkate alarak açıklamaktadır (Denzin ve Lincoln, 2012). Bu araştırmada da, öğretmenlerin görüşleri yazılı olarak alınıp yorumları ortaya çıkarılmaya çalışıldığı için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır.

Araştırmanın nitel bölümünde; nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim

deseni kullanılmıştır. Katılımcıların bir olguya yönelik deneyimlerini, algılarını ve

bunlara yüklediği anlamları belirleyebilmek amacıyla olgubilim deseni tercih edilmiştir (Johnson ve Christensen, 2004). Olaylar, deneyimler, algılar, yönelimler, kavramlar ve durumlar olgubilim deseni içinde yer almaktadır. Bu araştırmada, sınıf öğretmenlerinin Serbest Etkinlikler dersine ilişkin tecrübelerinden yola çıkılarak görüşleri incelendiği için olgubilim deseni tercih edilmiştir. Katılımcıların deneyimlerini ve yorumlarındaki anlamları açıklayabilmek amacıyla veri analizi yapılmaktadır. Sonuçlarda ise doğrudan alıntılara yer verilerek, kavramlar betimsel bir anlatım yoluyla açıklanır. Bunun yanı sıra ortaya çıkan bulguların, temalar ve örüntüler çerçevesinde açıklanıp yorumlanması

esastır (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 75). Bu araştırmada ele alınan olgu, ilkokullarda uygulanan Serbest Etkinlikler dersine yönelik öğretmenlerin uygulamaları, algıları ve yönelimleridir. Patton (2002) da farklı bireylerin görüşlerinin detaylı bir şekilde incelen- mesiyle araştırılan olgunun ayrıntılı bir şekilde açıklanabileceğini ifade etmiştir. Bu doğrultuda, yapılan bu araştırmada da, araştırılan olgunun ayrıntılı olarak sunulabilmesi için farklı okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin Serbest Etkinlikler dersi ile ilgili görüşlerinin detaylı bir şekilde ele alınıp yorumlanması sağlanmıştır.

Şekil 1’de araştırma amacının gerçekleştirilmesi doğrultusunda izlenen araştırma süreci ana hatlarıyla gösterilmiştir.

Şekil 1. Araştırma Amacının Gerçekleştirilmesi Doğrultusunda İzlenen Araştırma Süreci

Şekil 1’de görüldüğü gibi araştırmanın amacına yönelik olarak alan yazın taraması yapılmış, uzman görüşleri de dikkate alınarak ölçek ve yarı yapılandırılmış görüşme formu geliştirilmiştir. Daha sonra ölçme araçlarına son şekilleri verilerek, belirlenen örneklem grupları doğrultusunda veriler toplanmaya çalışılmıştır. Elde edilen nicel veriler tek yönlü MANOVA, nitel veriler ise betimsel analiz yapılarak çözümlenmiştir. Verilerin analiz edilmesiyle ulaşılan bulgular ve bu bulguların ne anlama geldiği ise alan yazın ve ilgili araştırmalar doğrultusunda yorumlanmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma ve ulaşılan sonuçların da tamamlanmasıyla bu sonuçlara yönelik öneriler geliştirilerek araştırma süreci tamamlanmıştır.