Araştırmanın Model

Araştırmanın modeli; amacına uygun ve ekonomik olarak, verilerin toplanması ve çözümlenebilmesi için gerekli koşulların düzenlenmesidir (Karasar, 2008: 76). Araştırma modeli araştırmanın tüm sürecini belirten ana özetidir. Araştırmaya ilişkin tüm değişkenlerin ve bu değişkenler arası etkileşimlerin ortaya konduğu araştırmaya yön veren fikri belirten gösterime araştırma modeli denir. Araştırmanın amacı esas alınarak araştırma modeli belirlenir. Bu araştırmanın modeli tanımlayıcı araştırma modelidir. Bu model; tanımlayıcı araştırma modellerinde temel amaç, inceleme konusu olan olayın, bu olayın değişkenlerini ve bu değişkenler arasındaki ilişkileri tanımlamak ve bu tanımlamalara dayanarak ileriye dönük tahminler yapabilmektir. Bu tür araştırmalarda amaç değişkenler arası ilişkileri saptamak ve tanımlamaları gerçekleştirebilmektir (Kurtuluş, 2010: 19-20).

Araştırmanın amacı, Trabzon’un ekoturizm potansiyelini tespit etmek ve Trabzon ve çevresinde ekoturizm faaliyetine katılan yerli turistlerin, Trabzon yöresinde ekoturizme yönelik algılamaları, memnuniyet düzeylerini tekrar bu yöreyi tercih etme eğilimlerini araştırıp, ortaya koymaktır. Böylelikle bölgenin sahip olduğu turistik potansiyelin ekoturizm adına değerlendirilmesi yapılarak, bu potansiyelin turizm sektörüne nasıl kazandırılabileceği ve buna yönelik çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Araştırma evreni ve örneklemi gerekli olan veriler araştırılıp incelenerek saptanmış ve anket yöntemi doğrultusunda veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS programıyla analiz edilip araştırmanın bulgularına ulaşılmıştır. Bu araştırma çerçevesinde ziyaretçilerin demografik özellikleri tespit edilerek tatil tercihlerinin ne yönde olduğu, ekoturizme yönelik seyahatleri neticesinde oluşan memnuniyet düzeyleri, seyahat amaçları ve sıklığı, bölgede kalış

114

süreleri ile birlikte, bölgede gelişebileceğini düşündükleri alternatif turizm çeşitlerinin neler olabileceği sorularına cevap aranmıştır.

Bu araştırmada, Trabzon yöresine ziyarette bulunan yerli turistlerin ekoturizme yönelik algılamaları, memnuniyetleri ve tekrar yöreye tercih etme eğilimleri ile ilgili hipotezlere yer verilmiştir.

Araştırmanın Hipotezleri

Hipotez 1: Yerli ziyaretçilerin sosyo-demoğrafik özellikleri (cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim) ile ekoturizme yönelik algılamaları ve tekrar yöreyi tercih etme eğilimleri arasında anlamlı bir farklılık vardır.

Hipotez 2: Yerli ziyaretçilerin sosyo-demoğrafik özellikleri (yaş, eğitim) ile ekoturizme yönelik memnuniyetleri arasında anlamlı bir farklılık vardır.

Hipotez 3: Yerli ziyaretçilerin sosyo-demoğrafik özellikleri (yaş, meslek, eğitim) ile ekoturizme yönelik algılamaları, ekoturizme yönelik memnuniyetleri ve tekrar yöreyi tercih etme eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Hipotez 4: Yerli ziyaretçilerin tatil tercihleri (seyahate çıkma sıklığı ve seyahata kiminle gidildiği değişkenleri) ile ekoturizme yönelik memnuniyetleri ve tekrar yöreyi tercih etme eğilimleri arasında anlamlı bir farklılık vardır.

Hipotez 5: Yerli ziyaretçilerin tatil tercihleri (seyahate çıkma sıklığı ve Trabzon’da kalış süreleri değişkenleri) ile ekoturizme yönelik algılamaları, ekoturizme yönelik memnuniyetleri ve tekrar yöreyi tercih etme eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki vardır.

Hipotez 6: Yerli ziyaretçilerin ekoturizmden duydukları memnuniyetleri ile ekoturizme yönelik algılamaları ve gelecekte tekrar yöreyi tercih etme eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

115 3.2 Evren ve Örneklem

Evren, araştırma sonuçlarının genellemek istendiği birimler bütünüdür. Herhangi bir araştırma kapsamına giren obje, olgu, olay ve bireylerin tümüne evren denilmektedir (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004: 53). Bu araştırma, Trabzon yöresinde Maçka/ Sümela (Meryemana) Manastırı, Çaykara/ Uzungöl ve Düzköy/Sera Gölü çevresinde eko-tur programı kapsamında rehber eşliğinde turda olan ziyaretçilerden, hazırlanan anketi yanıtlamayı kabul edenlere yapılmıştır.

Örneklem; belli bir evrenden, belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Araştırmalar çoğunlukla örneklem kümeler üzerinde yapılır ve elde edilen sonuçlar ilgili evrenlere genellenir (Karasar, 2005: 110). Örnek bir kütleden elde edilen verilerden yola çıkarak evren hakkında genellemeler yapmak olasılığa dayanır. Bu sebeple, örnek kütle büyüdükçe evren hakkında yapılan genellemelerde yanılma olasılığı azalır. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda araştırmacının uygun örnek kütle için hem temsil yeteneği sağlayan bir örnek büyüklüğünü hem de maliyet zaman ve veri analizi şartlarını dikkate alarak bir dengeye ulaşması gerekir ( Altunışık ve diğerleri, 2004: 124).

Örneklem büyüklüğünün belirlenmesi konusunda araştırmacılara yardımcı olmak amacıyla bazı formüller geliştirilmiştir. Ancak bu formüllerin uygulanabilmesi için bazı bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır. Oysa söz konusu bu bilgiler çoğu zaman elde bulunmaz. Var olanlar ise büyük bir olasılıkla kesin, net değerler değildir. Formüller yardımı ile bu kesin olmayan rakamlara dayalı olarak örneklem büyüklüğü hesaplama yoluna gidildiğinden bulunan örneklem büyüklüğü için birebir uygunluktan söz etmek zordur. Ama özellikle genç araştırmacılar başta olmak üzere bu formüller herkes için iyi bir rehberdir (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004: 47).

116

Çizelge 13. Belli Evrenler İçin Kabuledilebilir Örnek Büyüklükleri N: Evren Büyüklüğü S: Gerekli Örnek Büyüklüğü

N S N S N S N S 10 10 190 127 110 285 5000 357 20 19 200 132 1200 291 6000 361 30 28 250 152 1300 297 7000 364 40 36 300 169 1400 302 8000 367 50 44 350 185 1500 306 9000 368 60 52 400 196 1600 310 10000 370 70 59 450 212 1700 313 15000 375 80 66 500 217 1800 317 20000 377 90 73 550 226 1900 320 30000 379 100 80 600 234 2000 322 40000 380 110 86 650 242 2200 327 50000 381 120 92 700 248 2400 331 75000 382 130 97 750 254 2600 335 100000 384 140 103 800 260 2800 338 1000000 384 150 108 850 265 3000 341 10000000 384 160 113 900 269 3500 346 170 118 950 274 4000 351 180 123 1000 278 4500 354

Kaynak: Altunışık, Remzi, Recai Coşkun, Serkan Bayraktaroğlu ve Engin Yıldırım.(2004). Sosyal Bilimlere Araştırma Yöntemleri, 3.b, Sakarya: Sakarya Kitapevi. s.125.

10.000-99.999 kişi arasındaki evren için kabul edilebilir örneklem büyüklüğü, 370-382 kişi aralığında olup, 100.000 kişiden sonrası için ise 384 olarak ifade edilmektedir (Altunışık ve diğerleri, 2004: 125). Örneklem sayısını belirlemek amacıyla bölgeyi ziyaret eden yerli turist sayısı araştırılmış ve Grafik 1’de bu bilgilere yer verilmiştir. Çizelge 13 ve Grafik 1 incelendiğinde araştırmanın örneklem sayısının (Trabzon iline gelen yerli turistlerin sayısı) 2009 yılı sonu verilerine göre, N: 1.576.093, S: 384 olmak üzere yukarıda belirtilen örnek büyüklükleri tablosu doğrultusunda belirlenmiştir ( Altunışık ve diğerleri, 2004: 125). Bu nedenle basit tesadüfi örnekleme ile örneklem belirlenmiştir.

117

Grafik 1. Doğu Karadeniz Bölgesine Gelen Turistlerin İllere Göre Dağılımı (2009 Yılı Sonu, Trabzon İli)

Kaynak:http://www.doka.org.tr/files/yayin/BolgePlan/BolgePlani/index.html#/1/ Erişim Tarihi:

23.01.2012)

Araştırmada, hatalı ya da geri dönmeyen anket sayısı da göz önüne alınarak ziyaretçilere araştırmanın amacı açıklanarak elden 500 anket formu dağıtılmış olup, bu 500 anket formunun 461’i geri dönmüştür. Geri dönen 461 anket formundan kullanılabilir 409 anket kalmıştır. Geri dönüş alınan anketlerden 52’si değişik sebeplerden dolayı değerlendirilmeye alınamamış (23 ankette her soruya aynı cevaplar verildiği için verdiği için, 29 anket %50’sinden fazlası boş bırakıldığı için), toplam 409 anket değerlendirilmiş ve böylelikle anketin geri dönüş oranı %82 olarak gerçekleşmiştir.