Araştırmanın Deseni

Araştırma deneysel desen modelinde gerçekleştirilmiş ve öntest – sontest kontrol gruplu desen araştırmanın modelini oluşturmuştur.

Deneysel desende araştırmacı, araştırma ortamını kendisi oluşturur ve bu ortamda ilgilendiği olayın nedeni olduğunu düşündüğü değişkenleri veya etkenleri denetleyebilir. Yani etkenler değiştirilebilir, ayarlanabilir ya da istenen bir duruma getirilebilir. Ayrıca olayın içinde geçtiği fiziksel çevre de hazırlanarak planlanan deneyle ilgili durum ve araştırmalar yaratılabilir.

Deneysel desende amaç, incelenen olaydaki neden – sonuç ilişkilerinin ortaya çıkarılması olduğundan, bu ilişkilerin gerçek niteliğini bulabilmek için, neticeyi etkileyeceği düşünülen bütün etkenler birer birer ya da birlikte denenebilir (Seyidoğlu, 2003: 23 - 24).

Bir araştırmanın deneysel olmasının temel koşulu, deneklerin deneysel işlem koşullarına yansız (seçkisiz – random) olarak atanmış olmasıdır. Bir deneysel desende bağımlı değişkendeki değişkenlik (varyans), a) gruplara yansız atama varsa ve b) bağımlı değişkeni etkileyen, ancak bu çalışmada etkisi araştırılmayan diğer bağımsız değişkenlerin (dışsal değişkenler, kontrol bozucu değişkenler) olası etkileri kontrol altına alınmışsa, uygulanan deneysel işleme (bağımsız değişkene) bağlanabilir. Başka bir deyişle sonuçlar, iki koşul sağlandığında nedensellik bağlamında değerlendirilebilir (Hovardaoğlu, 2000, akt: Büyüköztürk, 2001: 4).

Deneysel desen araştırma bilimsel yöntemler içinde en kesin sonuçların elde edildiği araştırmadır. Çünkü araştırmacı karşılaştırılabilir işlemler uygular ve daha sonra onların etkilerini inceler, bu tür bir araştırmanın sonuçlarının araştırmacıyı en kesin yorumlara götürmesi beklenir (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2010: 13).

Çalışmada her iki gruptaki öğrencilerin öğrendikleri, bir test ya da başka bir ölçme aracı ile ölçülebilir. Grupların testteki ortalama puanları farklılık gösteriyorsa, bu durum yöntemlerin etkililiği konusunda bir fikir verebilir.

Şekil 22: Deneysel Araştırma Deseni

Kaynak: Büyüköztürk (Büyüköztürk ve diğerleri, 2010: 13) tarafından hazırlanan Deneysel Araştırma şekli temel alınarak hazırlanmıştır Öğrenciler A Grubu (Öğretim Yöntemi 1) B Grubu (Öğretim Yöntemi 2) Sontest Sontest Öntest Öntest Ortalamaları Karşılaştırma A Grubu (Öğretim Yöntemi 1)

Öntest – sontest kontrol gruplu desen (ÖSKD), sosyal bilimler araştırmalarında yaygın kullanılan karışık bir desendir. Katılımcılar, deneysel işlemden önce ve sonra bağımlı değişkenle ilgili olarak ölçülürler. ÖSKD, ilişkili bir desen olduğu için aynı kişiler bağımlı değişken üzerinde iki kez ölçülürler. Bununla birlikte, farklı deneklerden oluşan deney ve kontrol gruplarının ölçümlerinin karşılaştırılması nedeniyle de bu desen, ilişkisizdir. Bundan dolayı öntest – sontest kontrol gruplu desen bir karışık desendir.

Kerlinger (1973, Büyüköztürk, 2001: 22), ÖSKD’ni kısaca deney ve kontrol gruplarına yansız olarak atanan deneklerin deneysel manipülasyon (X) önce ve sonra ölçüldüğü desen olarak tanımlamaktadır.

Eckhardt ve Ermann (1977, Büyüköztürk, 2001: 22 – 23) ‘a göre, bir öntest- sontest kontrol gruplu desenin gerekleri şunlardır:

1. Desen, bir denekler havuzunu gerektirir ve denekler yansız atama ile iki gruba ayrılır. Daha sonra yansız olarak seçilecek bir gruba (deney grubuna) bağımsız değişken uygulanacak, diğerine (kontrol grubuna) uygulanmayacaktır.

2. Denekler bir deneyin katılımcıları olduklarını bilseler dahi, mümkünse deney ya da kontrol grubunda olduklarını bilmemelidirler.

3. Deneyin başlangıcında, bağımlı değişkenin bir öntest ölçümü, deney ve kontrol grubunda bulunan deneklerden elde edilmelidir.

4. Sadece deney grubundaki denekler, işlem ya da deneysel değişken olarak da isimlendirilen bağımsız değişkeni almalıdır.

5. Deneyin sonunda, bağımlı değişkenin bir sontest ölçümü, deney ve kontrol grubunda bulunan deneklerden elde edilmelidir.

6. Bağımlı değişken üzerinde herhangi bir fark olup olmadığını karşılaştırmak için deney ve kontrol grupları karşılaştırılmalıdır.

Tablo 3: Öntest - Sontest Kontrol Gruplu Desen

ÖNTEST SONTEST

GD R O1 X O3

GK R O2 O4

! GD deney grubunu, GK kontrol grubunu; R, deneklerin gruplara yansız atandığını; O1 ve O3, deney grubunun öntest ve sontest ölçümlerini; O2 ve O4, kontrol grubunun öntest ve sontest ölçümlerini; X deney grubundaki deneklere uygulanan bağımsız değişkeni (deneysel değişkeni) göstermektedir (Büyüköztürk, 2001: 23).

Desenin mantığı şu şekilde özetlenebilir (Eckhardt ve Ermann, 1977, akt: Büyüköztürk, 2001: 23):

1. R, ilgili değişkenler üzerinde sadece şansla oluşan farklara sahip grupları yaratır.

2. O1 – O3 öntest ve sontest gözlemleri arasında grubu etkileyen kontrol edilmemiş herhangi bir değişken nedeniyle kontrol grubunda oluşan farkı gösterir.

3. O2 – O4 öntest ve sontest gözlemleri arasında grubu etkileyen kontrol edilmemiş herhangi bir değişken nedeniyle kontrol grubunda oluşan farkı gösterir.

4. (O1 – O3) – (O2 – O4 ) deney değişkeninin etkisini gösterir.

Deneysel çalışmalarda önemli bir sorun deneklerin seçimidir. Bu sorun öntest- sontest kontrol gruplu desende çok daha önemlidir. Çünkü bağımlı değişkene ait deney ve kontrol gruplarının puanlarının deney sonrasındaki farklılıkları, deney öncesi farklılıklardan kaynaklanıyor olabilir. İki gruptaki deneklerin başlangıçtaki en aza indirgemenin yolu ise deneklerin uygun yöntemlerle gruplara atanmasından geçer. Deneklerin iki gruba ayrılmasında izlenen iki temel yöntemden biri eşleştirme, diğeri yansız atamadır. Sözü edilen yöntemlerle belirlenen iki gruptan hangisinin deney ve hangisinin de kontrol grubu olduğu da yansız atama ile saptanır (Büyüköztürk, 2001: 23 – 24).

! ! ! !

!

Tablo 4: Araştırmanın Deneysel Deseni!

Gruplar Öntestler Deneysel İşlem Sontestler Kalıcılık _Testleri

Deney Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği Geliştirilen Bilgisayar Yazılımı ile Desteklenen Yapılandırmacı Öğretim

Yöntemi ile Ders İşlenişi Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği Kontrol Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Setinin Kullanıldığı Yapılandırmacı Öğretim

Yöntemi ile Ders İşlenişi Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği Akademik Başarı Testi, Sosyal Bilgiler Tutum Ölçeği !

Araştırmanın deneysel deseni ile ilgili bilgilere Tablo 4’da yer verilmiştir. Buna göre araştırma öntest – sontest testi kontrol gruplu desende tasarlanmıştır. Araştırmada gruplar deney ve kontrol şeklinde oluşturulmuş, grupların ataması yansız olarak gerçekleştirilmiştir. Öntest aşamasında gruplara konuyla ilgili olarak araştırmacı geliştirilmiş olan akademik başarı testi ile Yanpar – Şahin ve arkadaşları (2000) tarafından geliştirilmiş olan Sosyal Bilgiler tutum ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın deneysel işlem bölümünde deney grubunda araştırmacı tarafından 7. Sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Ülkeler Arası Köprüler Ünitesi”’nin öğretimine yönelik geliştirilen bilgisayar yazılımı ile desteklenen yapılandırmacı öğretim yöntemi gerçekleştirilmiştir. Kontrol grubuna ise Sosyal Bilgiler ders kitabı setinin kullanıldığı yapılandırmacı öğretim yöntemi ile ders işlenmiştir. Sontest ve kalıcılık testi aşamasında ise öğrencilere öntestte kullanılan akademik başarı testi ile Sosyal Bilgiler tutum ölçeği uygulanarak süreç tamamlanmıştır.!

Şekil 23: Araştırmada Kullanılan Bağımsız ve Bağımlı Değişkenlerin Akış Şeması!

!