Araştırmanın Örneklemi

Nitel araştırmaların amacı, elde edilen sonuçları daha geniş kitlelere genellemek değil, elde edilen sonuçlarından derinlemesine sonuçlar çıkarmak ve ayrıntılı olarak incelemektir (Robson, 1993). Bu nedenle nitel araştırmalarda araştırma bulgularından elde edilen sonuçların bir evrene genellenmesi gibi bir amaç belirlenmemiştir. Nitel araştırmaların amacı, daha küçük örneklemlerde daha ayrıntılı araştırma yapabilmektir. Bu çalışmada genelleme yapılabilecek büyüklükte bir örneklem belirlemek yerinesınırlı sayıda öğrenci ile daha ayrıntılı bir çalışma yapılması amaçlanmıştır.

Araştırmanın örneklemi seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden biri olan kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi, örneklem olarak araştırma anında ulaşılabilecek kişilerin seçilmesi temellidir (Gay & Airasion, 2000). Bu örnekleme yöntemi için uygun örnekleme yöntemi, kazara örneklemi yöntemi ve elverişlilik örnekleme yöntemi gibi isimler de kullanılmaktadır. Kolay ulaşılabilir örnekleme yönteminde örnekleme kolay ulaşılabildiği ve araştırmacı için elverişli olması nedenleri ile seçilir. Bu çalışmada örneklemde yer alan okul araştırmacının araştırmasını yürütebileceği en elverişli ortamı sunduğu için diğer okullar arasından seçilmiştir.

Örneklem Seçimi 3.2.1

Bu araştırma 2012-2013 öğretim yılında Balıkesir il merkezindeki Cumhuriyet Anadolu Lisesi’nde gerçekleştirilmiştir. Örnekleme dahil edilen okul Balıkesir il merkezinde yer alan onyedi adet düz lise, Anadolu lisesi, fen lisesi ve Anadolu öğretmen lisesi arasından kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Uygulamanın yapıldığı okul devlet okuludur ve okulun türü Anadolu lisesidir. Bu okula öğrenciler Seviye Belirleme Sınavı (SBS) puan türü ile yerleştirilmiştir ve okulun başarısı Balıkesir il merkezinde yer alan liseler arasında orta düzeydedir. Bu okulun seçilme nedenleri,

 Sınıfların çok kalabalık olmayışı; bu okulda fen sınıfları ortalama yirmibeş kişi ile sınırlı tutulmuştur ve bu çalışmanın amacına göre uygulama yapılan sınıfta yeterli sayıda öğrenci mevcuttur.

 Okul yönetimi ve fizik dersine giren öğretmen uygulamaya sıcak bakmış ve fizik öğretmeni ile birlikte uyumlu bir şekilde çalışılmış; fizik öğretmeni uygulama sırasında sınıfın düzenlemesi konusunda oldukça istekli davranmıştır. Ayrıca öğretmen araştırmacıya öğrenciler ve sınıf hakkında araştırmacının çalışmasında kullanacağı konularda (öğrencilerin fizik başarısı, sınıfın genel başarısı, laboratuar ortamı vb.) gerekli bilgileri vermiştir.

 Okulda fizik derslerinin işlendiği ayrı bir fizik laboratuarı mevcuttur. Fizik laboratuarı öğretimin uygulanabileceği şekilde düzenlenebilir özelliktedir. Araştırmanın sınıf ortamında gerçekleştirilmesi uygun olmadığı için fizik laboratuarı olan bir okul seçilmiştir.

 Okulun başarısı il düzeyinde orta sıralarda yer almaktadır. Böylece bu çalışma orta düzeyde bir ortaöğretimde yürütülerek ortaya çıkan sonuçlar çok başarılı ya da başarısı düşük olan öğrencileri temsil etmemektedir.

Örneklemin Özellikleri ve Grupların Oluşturulması 3.2.2

Bu araştırma yirmibeşonbirinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Araştırma yapılacak okul belirlendikten sonra bu okuldaki fen alanındaki beşonbirincisınıftan biri seçilerek çalışma yürütülmüştür. Araştırmaya dahil edilen sınıfın seçilme nedenleri, çalışmaya katılan fizik öğretmeninin bu beş sınıf arasından iki sınıfa derse girmesi ve seçilen sınıfın bu iki sınıf arasından fizik dersindeki sınav başarısının orta düzeyde olmasıdır. Böylece örnekleme fizik başarısı orta düzeyde olan öğrenciler dahil edilmiştir. Çizelge 3.2’de örneklemdeki öğrencilerin özelliklerine değinilmiştir. Çizelge 3.2:Örneklemde yer alan sınıftaki öğrencilerin özellikleri

Öğrenci Sayısı Grup sayısı Kız Öğrenci Sayısı Erkek Öğrenci Sayısı

Öğretim süresince öğrencilerin kendi aralarında fikirlerini tartışmaları için sınıf ortalama iki-üç kişiden oluşan sekiz çalışma grubuna ayrılmıştır. Bu gruplar öğretim süresince işbirlikli çalışmalar yürütmüştür. İşbirlikli çalışma gruplarının oluşturulma nedeni öğrencilerin birlikte etkileşime geçerek anlam oluşturmalarının sağlanmasıdır. Öğretmenler işbirlikli grup yapılarını kullanarak grup elemanları arasındaki dayanışmayı desteklemekte, öğrencilerin küçük gruplar halinde çalışmasına yardım etmekte böylece bütün öğrenciler grup içerisindeki bilgi paylaşımına ve grup raporlarının geliştirilmesine katılmaktadır (NSES, 1996). Bu durumda bütün öğrencilerin birlikte çalışarak anlam oluşturmalarını kolaylaştırmaktadır. Öğrenme çalışma gruplarında gerçekleşecek ise öğrenciler arasındaki etkileşimde anlamlı iletişim oldukça önemlidir (Atwater, 1996). Öğretim sırasında gruplar arasındaki iletişim süreçleri bu çalışmada ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İşbirlikli aktivitelere ve etkileşime katılmak öğrencilere gelecekte benzer problem ile karşılaştıklarında çözüm üretmeleri için mevcut kaynakları içselleştirmelerini sağlamaktadır (Wells, 1999). Grup çalışmaları yapmak öğrencilerin motivasyonlarını arttırmakta, bu sayede bireysel öğrenme daha kolay gerçekleşmektedir (Ersoy & Başer, 2010). Bu çalışmada öğrenciler öğretim süresince işbirlikli gruplar içerisinde kendi ve arkadaşlarının fikirleri üzerinde tartışmış ve bu fikirleri sınıf ortamında açıklamıştır. Öğrencilerin birbirileri ile etkileşimde olduğu sınıf ortamlarında anlam oluşturmaya yönelik öğretim daha etkili olduğu yapılan çalışmalar sonucu bulunmuştur (Sickel, Witzig, Vanmali & Abell, 2013).

Çalışma gruplarını belirlemeden önce derse giren fizik öğretmeni ile sınıfın genel fizik başarısı ve öğrencilerin bireysel fizik başarısı hakkında görüşme yapılmıştır. Öğrencilerin fizik başarısı öğretimin uygulandığı dönem başında yapılan fizik yazılısından öğrencilerin aldığı not ile ölçülmüştür. Öğrencilerin fizik yazılısınailişkin veriler öğretmenden alındıktan sonra bu notlara göre heterojen öğrenci grupları oluşturulmuştur. Çalışma grupları kendi içinde heterojen iken, gruplar birbirleri ile homojendir. Çalışma gruplarında yer alan öğrencilerin fizik başarıları birbirinden farklı olacak şekilde gruplar ayarlanmıştır. Aynı gruba fizik başarısı yüksek öğrenciler, fizik başarısı orta öğrenciler ve fizik başarısı düşük öğrenciler yerleştirilmiştir. Bu şekilde çalışma gruplarının oluşturulmasının nedeni farklı başarı düzeyindeki öğrencilerin grup içerisinde diyaloglar ile aktif bir öğrenmenin gerçekleşebilmesini sağlanmasıdır (Aksoy & Gürbüz, 2012). Bu sayede

öğrenciler sahip oldukları fikirleri tartışabilmiş ve her düzeydeki öğrencilerinbirbirleri ileetkileşime girmiştir.

Öğretim sürecinde etkileşim süreçlerini ayrıntılı bir biçimde incelemek için çalışma grupları arasından bir grup belirlenmiştir. Durum çalışması için bu grubun belirlenme nedeni, bu grupta yer alan iki öğrencinin fikirlerini rahat ifade etmesidir. Çizelge 3.3’de çalışmalarına odaklanılan bu gruptaki öğrencilerin özelliklerine yer verilmiştir.

Çizelge 3.3: Durum çalışmasına dahil edilen örneklem grubunun özellikleri

Grup No Öğrenci _Sayısı Öğrenci no

Kız

Öğrenci Öğrenci Erkek

Fizik Başarısı

(%)

1. grup 2 Öğrenci 18 √ 47

Öğrenci 21 √ 60

Durum çalışması için seçileniki öğrenci öğretim süresince rahatça birbirleri ile fikirlerini paylaşabilecek yapıdadır. Bu sayede grup çalışmaları sırasında rahatça grup içi tartışmalarını yürütebilmişlerdir. Öğrencilerin fizik başarısı hesaplanırken okuldaki fizik yazılısından aldıkları puanlar göz önüne alınmıştır. Fizik yazılısından aldıkları puan yüzde başarı olarak hesaplanmıştır. Fizik yazılısından aldıkları puanlar öğrencilerin fizik dersindeki genel başarıları konusunda az da olsa bir fikir vermeye yardımcı olmuştur. Durum çalışmasında yer alan öğrencilerin fizik başarıları çok yüksek değildir ve fizik başarısı düşük ve orta olan öğrencilerbu grupta yer almıştır. Ayrıca öğretmeninde bu konudaki fikirleri dikkate alınmıştır.