Araştırma Verilerin Değerlendirilmesi ve Analizi

Araştırmanın bu bölümünde araştırmaya dâhil edilen verilerin analiz programına kodlama biçimi (nasıl kodlandığı) ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Ayrıca araştırma verilerinin analizinde kullanılan yöntemler hakkında bilgilere yer verilmiştir.

3. 6. 1. Araştırma Verilerinin Değerlendirilmesi

Araştırmada kullanılan Yerleştirme ve Hizmet Anketi’nde altı senaryo ve on bölüm bulunulmaktadır. Yerleştirme ve Hizmet Anketi’nin senaryo (Akman’ın senaryosu) kısmı kayıt formuna senaryolar/durumlar “A”, “B”, “C”, “D”, “E” ve “F” olarak kodlanmıştır.

Araştırma formunun birinci bölümünde yer alan “Akmanın eğitsel yerleştirmesinin ne kadar uygun olduğu –uygunluk düzeyi-” kısmı maddelerine verilen yanıtlar, “Hiç Uygun Değil” (1), “Uygun Değil” (2), “Kısmen Uygun Değil” (3), “Kısmen Uygun” (4), “Uygun” (5) ve “Son Derece Uygun” (6) olarak puanlanarak SPSS-22 analiz programına kaydedilmiştir. Ayrıca “Akman için en uygun olan eğitsel yerleştirmenin (en fazla kısıtlayıcı ortamdan en az kısıtlayıcı ortama doğru) hangisi olacağını konusundaki görüşler” kısmına “Bakım evi” (1), “Özel Eğitim Okulu” (2), “Tüm gün ayrı sınıf (özel eğitim sınıfı)” (3), “Kısmen ayrı sınıf (özel eğitim sınıfı)” (4), “Genel eğitim (>%50)” (5), “Genel eğitim (>%80)” (6) ve “Tüm gün genel eğitim” (7) olarak puanlanarak analizleri yapılmak için kaydedilmiştir.

Ayrıca bu bölümde sınıf öğretmenlerine sunulan senaryoya göre Akman’a

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde belirlenmiş kategorilerinden hangisi kapsamında hizmet verilebilir? sorusu da yer almaktadır. Bu soruya verilen yanıtlar:

Hiçbiri. Akman’ın özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı yok. (1), Zihinsel Yetersizlik (2), Yaygın Gelişimsel Bozukluk (Otizm) (3), Görme Yetersizliği (4), İşitme Yetersizliği (5), Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (6), Serebral Palsi (7), Ortopedik Yetersizlik (8), Duygusal ve Davranış Bozukluğu (9), Özel Öğrenme Güçlüğü (10), Birden Fazla Yetersizlik (11), Üstün Zekalı/Özel Yetenekli (12), Dil ve Konuşma Güçlüğü (13) ve Süreğen Hastalık (14) şeklinde puanlanmıştır.

Araştırma formunun ikinci bölümünde öğretmenlere göre başarılı kaynaştırmayı kişisel olarak tanımlamaları ve başarılı kaynaştırmayı tanımlayan ifadelerin ne kadar önemli olduğunu değerlendirmelerini ölçmek amacıyla Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeği’ne yer verilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeği’nin maddelerine verilen yanıtlar, “Çok Önemsiz” (1), “Önemsiz” (2), “Kısmen Önemsiz” (3), “Kısmen Önemli” (4), “Önemli” (5) ve “Çok Önemli” (6) şeklinde puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için SPSS-22 analiz programına kaydedilmiştir.

Araştırma formunun üçüncü bölümünde Akmanın başarılı bir biçimde kaynaştırılmasını/bütünleştirilmesini etkileyen faktörlere ne kadar katıldığı ile ilgili görüşlerini ölçmek amacıyla Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeği’ne yer verilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeği’nin maddelerine verilen yanıtlar, “Kesinlikle Katılıyorum” (6), “Katılıyorum” (5), “Kısmen Katılıyorum” (4), “Kısmen Katılmıyorum” (3), “Katılmıyorum” (2) ve “Kesinlikle Katılmıyorum” (1) şeklinde puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için analiz programına kaydedilmiştir.

Araştırma formunun dördüncü bölümünde sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme öğrencisi olan Akman’a yönelik his, tutum ve görüşlerinin hangi düzeyde olduğuna (sınıf öğretmenlerin Akman hakkında ne hissettiği) his, tutum ve görüşlerini ölçmek amacıyla Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği’ne yer verilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği’nin maddelerine verilen yanıtlar, “Kesinlikle Katılıyorum” (6), “Katılıyorum” (5), “Kısmen Katılıyorum” (4), “Kısmen Katılmıyorum” (3), “Katılmıyorum” (2) ve “Kesinlikle Katılmıyorum” (1) şeklinde puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için analiz programına kaydedilmiştir.

Araştırma formunun beşinci bölümünde öğretmenlerin sınıf ortamında herhangi bir öğrenci tarafından sergilenen davranışın ne kadar rahatsız edici olduğunu ölçmek amacıyla Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği’ne yer verilmiştir. Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği’nin maddelerine verilen yanıtlar, “Oldukça Rahatsız Edici” (5), “Rahatsız Edici” (4), “Kısmen Rahatsız Edici” (3), “Biraz Rahatsız Edici” (2) ve “Hiç Rahatsız Edici Değil” (1) şeklinde puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için analiz programına kaydedilmiştir.

Araştırma formunun altıncı bölümünde sınıf öğretmenlerinin sınıf içerisinde OSB olan bireylerin eğitiminde kullanılan bazı strateji, teknik, yöntemler duyup duymadığına, bunların senaryoda yer alan Akman için faydalı olup olmadığı ve bu strateji, teknik, yöntemlerin ne kadar etkili olduğu ile ilgili bilgileri ölçmek amacıyla Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi’ne yer verilmiştir. Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi’nde (HUS) her bir madde 3 bölümden oluşmaktadır. “(A: Bunu

Duydunuz mu? 1=Evet, 0=Hayır. B: Akman İçin Faydalı mı? 1=Evet, 0=Hayır C: Etkili mi?4=Çok Etkili, 3=Etkili, 2=Kısmen Etkili, 1=Etkili Değil)” şeklinde

puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için analiz programına kaydedilmiştir.

Araştırma formunun sekizinci bölümünde öğretmenlerin otizm spektrum bozukluğu hakkındaki bilgi düzeylerini ölçmek amacıyla Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği’ne yer verilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeğinde her doğru

cevap için 1 (bir) puan, her yanlış cevap için 0 (sıfır) puan ve her bilmiyorum cevabı için “…” (boş)şeklinde puanlanarak kayıt formuna kodlanmış, istatistiksel analizlerini yapmak için analiz programına kaydedilmiştir. Ancak kayıt formundan analiz programına kodlaması yapılırken bilmiyorum seçeneği 3 olarak girilmiş. Daha sonra ölçekteki tüm bilmiyorum seçenekleri boş olarak düzeltilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği’nin 1-4-5-6-7-9 ve 10. maddeleri Yanlış, 2-3- ve 8. maddeler ise Doğru olarak kabul edilmiştir. Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği’nde toplam puanı belirlemek için Segall (2007) tarafından belirlenen formül doğru cevapların toplam soru sayısına göre yüzdeliği şeklinde hesaplanmıştır. Araştırmada katılımcılar tarafından Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği’nde boş bırakılan (kayıp veriler) maddeler “Bilmiyorum” koduna göre puanlanmıştır.

Ayrıca araştırma formunun yedinci bölümde öğretmenlerin OSB deneyimi ile ilgili bazı bilgilere, dokuzuncu bölümde öğretmenlerin demografik bilgilerine, onuncu bölümde ise öğretmenlerin gelecekte yapılacak araştırmalara katılma isteklerinin olup olmadığına yönelik bilgilere yer verilmektedir. Bu bölümlerde bulunan bilgiler sayılarla tanımlanarak istatistiksel analizlerini yapmak için SPSS-22 analiz programına kaydedilmiştir.

3. 6. 2. Araştırma Verilerinin Analizi

Araştırmada sınıf öğretmenlerinin OSB olan bir öğrenciye yönelik (belli bir senaryoya göre); uygun eğitim ortamına yerleştirilmesi hakkındaki görüşlerinin çeşitli değişkenlere göre belirlenmesi, sınıf öğretmenlerinin başarılı kaynaştırmayı kişisel olarak tanımlamaları ve başarılı kaynaştırmayı tanımlayan ifadelerin ne kadar önemli olduğunu değerlendirmeleri, başarılı bir kaynaştırmayı etkileyen faktörlerle ilgili görüşlerini, kaynaştırma öğrencisine yönelik his, tutum ve görüşlerini, öğretmene göre sınıf içi rahatsız edici davranışlardan rahatsız olma düzeyinin ne olduğu, sınıf içerisinde OSB olan bireylerin eğitiminde kullanılan bazı strateji, teknik ve yöntemler, verilecek hizmetler ve uygulamalar hakkındaki bilgi ve düşüncelerini, otizm spektrum bozuklukları ile ilgili deneyimlerini, otizm spektrum bozuklukları ile ilgili bilgi düzeyleri gibi değişkenler arası ilişkiyi tespit etmek ve bazı değişkenlere göre farklılık

gösterip göstermediği tespit etmek üzere SPSS-22 istatistik programında analizleri gerçekleştirilmiştir.

Araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin genel bilgileri yüzdelik ve frekans dağılımlarına göre değerlendirilmiştir.

Ayrıca araştırmaya dâhil edilen grupların normal dağılıp dağılmadığını tespit etmek amacıyla çarpıklık/kurtosis ve basıklık/skewness değerlerine bakılmıştır.

Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi, Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği ve Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği’nin geçerlik-güvenirlik çalışmalarının yapılması için madde analizleri SPSS yardımıyla ve doğrulayıcı faktör analizi de Mplus kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü, ve Normlaştırılmış Hataların Ortalama Karekökü model uyum indeksleri kullanılarak yapılmıştır

Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin senaryolara göre belirttikleri uygun eğitim ortamı ve eğitsel yerleştirme isteklerinin belirlenmesi amacıyla crostab, ki-kare/chi-squere testi kullanılarak hesaplanmıştır.

Araştırmada kullanılan ölçekler “Otizm Spektrum Bozukluğu Olan

Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeği toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeği toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği (Öznel Yargı alt boyutu, Duygusal Tutum alt boyutu, Öngörü alt boyutu ve Öz Yeterlik alt boyutu) puanları, Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği toplam puanı, Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği toplam puanı” arasında anlamlı düzeyde ilişki olup olmadığı ve ilişki varsa

hangi düzeyde olduğunu tespit etmek için Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır.

Sınıf öğretmenlerinin “Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin

Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeği toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeği toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Olan

Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği (Öznel Yargı alt boyutu, Duygusal Tutum alt boyutu, Öngörü alt boyutu ve Öz Yeterlik alt boyutu) puanları, Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği toplam puanı, Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi toplam puanı, Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği toplam puanlarından” aldıkları toplam puanların çeşitli değişkenlere göre

anlamlı düzeyde farklılık olup olmadığını belirlemek için eğer grup sayısı iki değişkenden oluşuyorsa t-testi ve ikiden fazla değişkenden oluşuyorsa çift yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Çift yönlü varyans analizi ortalama puanlarında anlamlı düzeyde bir farklılık bulunduğunda farkın hangi gruptan kaynaklandığının tespiti için LSD Testi yapılmıştır. Ayrıca istatistiksel analizlerin anlamlılık düzeyleri p<0.05’e göre belirlenmiştir.

Araştırmada kullanılan Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeği (OBKTÖ), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin

Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeği (OBKEFÖ), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği (OKHTÖ) Öngörü alt boyutu, Duygusal Tutum alt boyutu, Öznel Yargı alt boyutu ve Öz Yeterlik alt boyutu, Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeği (SİRED), Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeği (OBÖ) ve Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi’nin (HUS), farkındalık boyutu, fayda/kullanım boyutu ve etkililik düzeylerini tanımlama boyutu ortalama, standart sapma, çarpıklık ve basıklık puanları sonuçlarıTablo 3.4’te verilmiştir.

Tablo 3.4 Araştırmaya dahil edilen sınıf öğretmenlerinin OBKTÖ, OBKEFÖ ve OKHTÖ SİRED, OBÖ ve HUS ölçeklerinden aldıkları puanlara ilişkin minimum, maksimum, ortalama, standart sapma, çarpıklık/skewness ve basıklık/ kurtosis sonuçları

Çarpıklık Basıklık

Ölçekler n Min Max x̄ ss Katsayı Standart _Hata Katsayı Standart _Hata

OBKTÖ 671 1,91 6,00 5,26 ,513 -1,494 ,094 5,456 ,188

OBKEFÖ 672 2,00 6,00 4,99 ,603 -,984 ,094 2,321 ,188

OKHTÖ öngörü 674 2,00 6,00 4,66 ,689 -,353 ,094 ,204 ,188 OKHTÖ duygusal tutum 674 2,00 6,00 3,49 ,642 -,189 ,094 ,398 ,188 OKHTÖ öznel yargı 667 2,00 6,00 4,21 ,776 -,356 ,095 ,067 ,189 OKHTÖ öz yeterlik 674 2,00 6,00 4,17 ,778 -,097 ,094 ,114 ,188

SİRED 673 1,00 5,00 3,63 ,824 -,646 ,094 ,083 ,188

OBÖ 674 0% 90% 20,1% 22,3% ,845 ,094 -,413 ,188

HUS farkındalık 674 ,00 15,00 8,19 4,613 -,398 ,095 -1,043 ,190 HUS fayda/kullanım 674 ,00 15,00 8,61 3,824 -,351 ,101 -,817 ,201 HUS etkililik düzeylerini

tanımlama 674 1,00 4,00 3,24 ,514 -,471 ,101 ,421 ,201

Tablo 3.4 incelendiğinde araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeğine (OBKTÖ) vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise - 7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair, Black, Babin ve Anderson, 2010; Tabachnick ve Fidell, 1996). Bu nedenden dolayı Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Tanımlama Ölçeğindeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.

Tablo 3.4’e göre araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler Ölçeğine (OBKEFÖ) vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise -7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair ve Diğerleri, 2010; Tabachnick ve Fidell, 1996). Bu nedenden dolayı Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilerin Katıldıkları Başarılı Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamalarını Etkileyen Faktörler

Ölçeğindeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.

Tablo 3.4’te görüldüğü gibi araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeği (OKHTÖ) öznel yargı, duygusal tutum, öngörü ve öz yeterlik alt boyutlarına vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise -7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair, ve Diğerleri,, 2010; Tabachnick ve Fidell, 2001). Bu nedenden dolayı Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Kaynaştırma/Bütünleştirme Öğrencisine Yönelik His, Tutum ve Görüşler Ölçeğindeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.

Tablo 3.4 incelendiğinde araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeğine (SİRED) vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise -7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair, ve Diğerleri, 2010; Tabachnick ve Fidell, 1996). Bu nedenden dolayı Sınıf İçi Rahatsız Edici Davranışlar Ölçeğindeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.

Tablo 3.4 incelendiğinde araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeğine (OBÖ) vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise -7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair, ve Diğerleri, 2010; Tabachnick ve Fidell, 1996). Bu nedenden dolayı Otizm Spektrum Bozukluğu Bilgi Ölçeğindeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.

Tablo 3.4’e göre araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi’nin (HUS) farkındalık, fayda/kullanım ve etkililik düzeylerini tanımlama boyutlarına vermiş oldukları puanlarının çarpıklık değerleri

normal dağılım olarak görülen -1.96 ile + 1.96 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Basıklık değerlerinin ise -7 ile +7 aralığında olduğu bulunmuştur (Curran, West ve Finch, 1996; Hair ve Diğerleri, 2010; Tabachnick ve Fidell, 1996). Bu nedenden dolayı Hizmet ve Uygulama Seçenekleri Anketi’ndeki değişkenlerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve verilerin analizinde parametrik tekniklerin kullanılmasının uygun olduğu bulunmuştur.