3. YÖNTEM
3.2. Araştırma Evreni ve Örneklem Seçimi
Bu araştırmanın evrenini, 2016-2017 eğitim öğretim yılında Edirne il ve ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi/özel ilkokullarda görev yapan tüm sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır.
Araştırma verilerinin toplanması için Edirne Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden gereken izinler alınarak çalışmanın örneklem grubu oluşturulmuştur (Ek2). Örneklem grubunu oluşturmak için Edirne İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri’ne bağlı bulunan resmi/özel ilkokul ve sınıf öğretmeni sayısı belirlenmiştir. Edirne İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden sadece ilkokul birinci sınıflara eğitim veren sınıf öğretmenlerin sayısı istenmiştir. Çünkü araştırmada öğretmenlerden doldurulması istenen senaryolar birinci sınıf öğretmenlerine “Gelecek yıl, Akman sizin
okulunuzda öğrenci olacak. Kendisi altı yaşında ve birinci sınıfa başlıyor olacak”
şeklinde hitap etmektedir. Bu yüzden öncelikle araştırmanın evreni için ilkokul birinci sınıflara eğitim veren öğretmenler düşünülmüştür. Ancak Türkiye’de sınıf öğretmenlerinin ilkokul 1-4 arası tüm sınıflara yönelik eğitim vermelerinden dolayı araştırmanın evren ve örneklem grubuna tüm sınıf öğretmenlerinin dâhil edilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
Araştırmanın örneklem büyüklüğünün hesaplanması için (Büyüköztürk vd., 2013; Büyüköztürk, Çokluk ve Köklü, 2017; Ergin, 1992):
h (hata payı) :0.05
k (düzey ölçerdeki madde sayısı) : 78
min (Her bir maddeden alınabilecek minumum puan) :1 max (Her bir maddeden alınabilecek maksimum puan) :6
maxmin
h
k
=0.0578 61
=19,5 ancak =19,5 bu anlamlılık düzeyi için alınabilecek en üst maksimum kabul edilen hata oranı olduğu için bu araştırmada daha duyarlı sonuç elde edilmek istendiğinden dolayı araştırmacı tarafından on dokuz (19) olarak kabul edilmiştir.
19 min max k s
19 1 6 78 20.52 olarak alındığında her bir hücre
için istatistik işlemlere girmesi gereken minimum örneklem büyüklüğü
2 2 2z
s
n
m 2 2 2 19 96 . 1 20 4.25 olarak bulunmuştur. Ancak geri dönüş kayıpları (%70) da 4 dikkate alınarak her bir hücre için uygulanacak örneklem büyüklüğü
70 100 4
5.71
6
olarak uygulanmıştır. Örneklem için küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma evrenden seçilecek kümeler üzerinde yapılmıştır. Edirne İl ve ilçelerini her ilkokul bir küme olarak kabul edilmiştir. 2016-2017 eğitim öğretim yılında Edirne İli Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağılı resmi/özel 111 ilkokul bulunduğu tespit edilmiştir. Örneklem büyüklüğünü altı olarak bulduğumuz işlemde 105
6 = 630 sınıf öğretmenin araştırmaya dâhil edilmesinin örneklem büyüklüğü için yeterli olan sayıyı göstermektedir.Bu istatiksel hesaplamalara göre, araştırmaya dâhil edilen örneklem grubu veri kaybının oluşmaması için ihtiyati olarak örneklem grubu daha geniş tutulmuştur (Johnson ve Christensen, 2014).
Edirne il ve ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel ve resmi ilkokullarda görev yapan tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiş, araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden toplam 674 öğretmen araştırmanın örneklem grubunu oluşturmuştur.
Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin demografik özelliklerine ilişkin bilgiler Tablo 3.1’de sunulmuştur.
Tablo 3.1 Sınıf öğretmenlerinin demografik özelliklerine ilişkin bilgiler
Öğretmen Değişkenleri n % Toplam x̄ ss Aralık
Okul Sayısı - 85 100 Cinsiyet Erkek 210 31,2 674 Kadın 424 62,9 Kayıp veri 40 5,9 Yaş - 589 - 674 41,25 8,889 22-64 Kayıp veri 85 - Okuttuğu Sınıf Düzeyi 1.Sınıf 139 20,6 674 2.Sınıf 140 20,8 3. Sınıf 142 21,1 4.Sınıf 162 24,0 Kayıp veri 91 13,5 Kazandığı En Yüksek Derece Ön Lisans 96 14,2 674 Lisans 502 74,5 Yüksek Lisans 48 7,1 Kayıp veri 28 4,2 Mevcut Pozisyonda Çalışma Süresi - 606 - 674 16,79 9,998 0-43 Kayıp veri 68 -
Tablo 3.1 incelendiğinde verilerin %100’ünün 85 okuldan araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerden toplandığı görülmektedir. Araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin %31,2’si Erkek ve %62,9’unun ise Kadın olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin yaş ortalamasının (x=41,25; ss=8,88) olduğu, yaş aralığının ise 22-64 aralığında olduğu bulunmuştur. Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerin %20,6’sının birinci sınıfları, %20,8’inin ikinci sınıfları, %21,1’inin üçüncü sınıfları, %24’ünün ise dördüncü sınıfları okuttuğu tespit edilmiştir.
Tablo 3.1’e göre araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %14,2’sinin Ön Lisans mezunu, %74,5’inin Lisans mezunu ve %7,1’inin ise Yüksek Lisans mezunu olduğu görülmektedir. Ayrıca araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin mevcut pozisyonda çalışma süre ortalamalarının 16,79 yıl olduğu (ss=9,99) ve aynı pozisyonda çalışma süresi aralığının 0-43 olduğu belirtilmiştir.
Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin demografik özelliklerine ilişkin bilgiler Tablo 3.2’de sunulmuştur.
Tablo 3.2 Sınıf öğretmenlerinin sınıfındaki öğrencilere ilişkin bilgiler
Öğretmen Değişkenleri n % Toplam x̄ ss Aralık Sınıfındaki Öğrenci Sayısı - 560 - 674 25,16 8,007 10-48
Kayıp veri 114 -
Sınıftaki Öğretmen Sayısı 1 kişi 674 100 674
Sınıfında BEP alan öğrencinin olup/olmama durumu
Evet 223 33,1 674
Hayır 401 59,5
Kayıp veri 50 7,4
Varsa BEP alan öğrenci sayısı 1 kişi 150 67,0 223 2 kişi 52 23,2 3 kişi 12 5,4 4 kişi 5 2,2 5 kişi 4 1,8
BEP olan öğrencinin hangi kategoride aldığı Zihinsel Yetersizlik 87 12,9 330 OSB 24 3,6 Görme Yetersizliği 8 1,2 İşitme Yetersizliği 7 1,0 DEHB 50 7,4 Serebral Palsi 1 ,1 Ortopedik Yetersizlik 5 ,7 Duygusal ve Davranış Bozukluğu 12 1,8 Üstün Zekâlı / Özel Yetenekli 10 1,5 Birden Fazla Yetersizlik 7 1,0 Dil ve Konuşma Güçlüğü 17 2,5 Özel Öğrenme Güçlüğü 79 11,7
Süreğen Hastalık 3 ,4
Kayıp veri 20 3,0
Tablo 3.2 incelendiğinde araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin kendi sınıflarında ortalama 25,16 öğrenci olduğu (ss=8,00) ve sınıflarındaki öğrenci sayısının/mevcudunun 10 ila 48 arasında değiştiği görülmektedir. Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin tamamının (%100) kendi sınıflarında öğretmen olarak tek oldukları belirtilmiştir.
Tablo 3.2’ye görüldüğü gibi araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %33,1’inin sınıflarında Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) olan öğrenci
olduğu, %59,5’inin ise BEP’inin olmadığı görülmektedir. Araştırmaya dâhil edilen
sınıfında BEP öğrencisi olan sınıf öğretmenlerinin %67’isinin kendi sınıfında bir kişi BEP olan öğrenci olduğu, %23,2’sinin iki kişi, %5,4’ünün üç kişi, %2,2’isinin dört
kişi ve %1,8’inin beş kişi BEP olan öğrenci olduğu belirtilmiştir. Araştırmaya dâhil
edilen sınıf öğretmenlerinin mevcut sınıfında bulunan BEP olan öğrencilerin %12,9’unun Zihinsel Yetersizlik, %3,6’sının OSB, %1,2’sinin Görme Yetersizliği, %1’inin İşitme Yetersizliği, %7,4’ünün DEHB, %0,1’ının Serebral Palsi, %0,7’sinin
Ortopedik Yetersizlik, %1,8’inin Duygusal ve Davranış Bozukluğu, %1,5’inin Üstün Zekâlı / Özel Yetenekli, %1’inin Birden Fazla Yetersizlik, %2,5’inin Dil ve Konuşma Güçlüğü, %11,7’sinin Özel Öğrenme Güçlüğü, %0,4’ünün Süreğen Hastalık
kategorisinden olduğu ifade edilmiştir.
Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin özel eğitim ve OSB hakkındaki özelliklerineilişkin bilgiler Tablo 3.3’te verilmiştir.
Tablo 3.3 Sınıf öğretmenlerinin özel eğitim ve OSB hakkındaki özelliklerine ilişkin bilgiler
Öğretmen Değişkenleri n % Toplam x̄ ss Aralık Daha önce OSB olan
çocuklarla çalışma durumu
Evet 126 18,7 674
Hayır 542 80,4
Kayıp veri 6 ,9
Çalıştığı OSB olan çocuk sayısı - - - 126 2,82 3,133 1-21
OSB olan çocukla çalışma
statüsü Genel Eğitim Öğretmeni
84 12,5 674
Dil ve Konuşma Terapisti 3 0,4
Akademik Ders Veren Özel
Öğretmen 12 1,8
Özel Eğitim Öğretmeni 44 6,5
Eğitim Asistanı (Yardımcı
Öğretmen) 6 0,9
Araştırmacı 1 0,1
Davranış Terapisti 1 0,1
Meşguliyet (iş-uğraşı) Terapisti 3 0,4
Sosyal Beceri Grubu 3 0,4
Diğer 12 1,8
Özel eğitim sertifikasının olma/ma durumu
Evet 44 6,5 674
Hayır 594 88,1
Kayıp veri 36 5,3
OSB konusunda eğitim alma durumu
Evet 112 16,6 674
Hayır 539 80,0
Kayıp veri 23 3,4
Özel eğitim konusunda aldığı eğitim/hizmet türü
Hizmet İçi Eğitim 118 17,5 674
Konu ile İlgili Kitapları Okudum 58 8,6
Özel Danışmanlık 3 0,4
Ülke Çapında Eğitim 8 1,2
İnternetteki Bilgiler 48 7,1
Konu ile ilgili Yapılan
Araştırmaları Okuyanlar 39 5,8 Konferans 23 3,4 Akran Danışmanlığı 4 0,6 Video Eğitimi 28 4,2 Gözlemler 38 5,6 Diğer 11 1,6
Sınıf içi davranış yönetimi için kullanılan davranışsal
teknikleri bilme/me durumu
Evet 263 39,0 674
Hayır 300 44,5
Kayıp veri 111 16,5
Odak Grup Çalışmasına Katılma İsteği
Evet 130 19,3 674
Hayır 528 78,3
Kayıp veri 16 2,4
OSB Konusunda Eğitim Alma İsteği
Evet 160 23,7 674
Hayır 498 73,9
Tablo 3.3 incelendiğinde araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %18,7’sinin daha önce OSB olan çocuklarla çalıştığı %80,4’ünün ise daha önce OSB olan çocuklarla çalışmadığı tespit edilmiştir. Araştırmaya dâhil edilen daha önce/şimdi OSB olan öğrenci ile çalışma tecrübesi olan sınıf öğretmenlerinin %12,5’inin Genel Eğitim Öğretmeni, %0,4’ünün Dil ve Konuşma Terapisti, %1,8’inin
Akademik Ders Veren Özel Öğretmen, %6,5’inin Özel Eğitim Öğretmeni, %0,9’unun Eğitim Asistanı (Yardımcı Öğretmen), %0,1’inin Araştırmacı, %0,1’inin Davranış Terapisti, %0,4’ünün Meşguliyet (iş-uğraşı) Terapisti, %0,4’ünün Sosyal Beceri Grubu ve %1,8’inin Diğer seçeneğini işaretlediği, ancak genel bilgi formunda istenen
açıklama bölümüne herhangi bir seçenek belirtilmediği görülmektedir. Araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %16,6’sının OSB konusunda eğitim aldığını, %80’nini ise OSB alanında özel eğitim aldığını ifade etmişlerdir.
Tablo 3.3’e göre araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin OSB konusunda aldığı eğitim türlerinden %17,5’inin Hizmet İçi Eğitim, %8,6’sının Konu
ile İlgili Kitapları Okudum, %0,4’ünün Özel Danışmanlık, %1,2’sinin Ülke Çapında Eğitim, %7,1’inin İnternetteki Bilgiler, %5,8’inin Konu ile ilgili Yapılan Araştırmaları Okudum, %3,4’ünün Konferans, %0,6’sının Akran Danışmanlığı, %4,2’sinin Video Eğitimi, %5,6’sının Gözlemler ve %1,6’sının Diğer seçeneğini işaretlediği, ancak
genel bilgi formunda istenen açıklama bölümüne herhangi bir eğitim türünü belirtmedikleri görülmektedir.
Tablo 3.3’te görüldüğü gibi araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %6,5’inin Özel Eğitim Sertifikasına sahip olduğunu, %88,1’inin ise Özel Eğitim
Sertifikasına sahip olmadığını belirtmiştir. Ayrıca araştırmaya dâhil edilen sınıf
öğretmenlerinin %39’ının sınıf içi davranış yönetimi için kullanılan davranışsal
teknikleri bildiği, %44,5’inin ise sınıf içi davranış yönetimi için kullanılan davranışsal teknikleri bilmediği belirtilmiştir.
Tablo 3.3’e göre araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %23,7’sinin
OSB Konusunda Eğitim Alma İsteğine sahip olduğu, %73,9’unun ise sahip olmadığı
görülmektedir. Ayrıca araştırmaya dâhil edilen sınıf öğretmenlerinin %19,3’ünün
Odak Grup Çalışmasına Katılma İsteğine sahip olduğu, %78,3’ünün ise olmadığı