Araştırma Modeli

Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada uygulandığı karma modelin kullanılması planlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda, tarama modeli ve deneme modelleri bir arada kullanılmıştır.

3.3.1. Uygulama Basamakları

Araştırmanın ilk aşamasını; ihtiyaç analizi oluşturmaktadır Bunun için, öğrencilerin “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım” ünitesiyle ilgili kavram yanılgılarının ve ön bilgilerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Öğrencilerin sahip oldukları ön bilgileri ve kavram yanılgılarını belirlemek için, konuyla ilgili 6. sınıfta yer alan kazanımları da içine alan Hücre Bölünmesi ile Kalıtım Konu ve Kavramlarına yönelik Hazır Bulunuşluk Testi (HT) hazırlanmıştır. Öğrencilerin ünite kazanımlarını ne düzeyde elde ettiklerini tespit etmek ve önbilgilerini ölçmek amacıyla Kocaeli’nin merkezinden 4, merkeze yakın farklı bölgelerden 4 okul olmak üzere toplam 8 okulda 7. Sınıfa devam eden 256 öğrenciye HT uygulanmıştır.

Geleneksel yöntemle işlenen “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım” ünitesinin başlangıcında ve bitiminde, kavram yanılgılarının giderilip giderilmediğini belirlenmesi için, HT

uygulandığı okullardan 8. Sınıfta öğrenim görmekte olan toplam 36 öğrenciyle, mevcut eğitim-öğretim programındaki kavram yanılgılarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Veri toplama aracı olarak, hücre bölünmesi kalıtım konularıyla ilgili öğrencilerin oluşturduğu kavram haritaları kullanılmıştır. Belirlenen 32 kavram ile araştırmacı tarafından kavram haritası oluşturulmuştur. Oluşturulan kavram haritasının geçerliliğini sağlamak için 5 uzman görüşü alınmıştır. Kavram haritaları ünite sonunda uygulanarak pilot uygulaması yapılmıştır.

Ünitenin öğretimi sırasında, daha önce belirlenmiş olan hedef ve kazanımların, mevcut metinle uygun olup olmadığını, öğrenme-öğretme etkinliklerinin, materyallerin, ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin neler olduğunu belirlemek için 160 Fen Bilimleri öğretmenine “8.Sınıf Hücre Bölünmesi ve Kalıtım Ünite Değerlendirme Anketi (ÜDA)” uygulanmıştır. Ayrıca açık uçlu sorular yöneltilmek suretiyle çizelgede yer almayan öğretime yönelik olay ve olgulara ilişkin edinimlerinin tespitine çalışılmıştır. Toplam 160 öğretmene ulaşılmıştır. 100 kişi anketin tamamına ve açık uçlu sorulara cevap vermiştir. Ek olarak 60

öğretmen sadece anketi cevaplamış, açık uçlu soruları boş bırakmıştır. O öğretmenler ile Ünite Değerlendirme Anketinin dışında kalan açık uçlu sorular hakkında görüşme yapılmıştır.

İhtiyaç analizinin sonucunda; öğretmen ve öğrencilerden elde edilen bulguların alan yazınla desteklenmesiyle, Hücre Bölünmesi ve Kalıtım Ünitesi’nin bütüncül bir yaklaşımla öğretimine yönelik yeni bir öğretim metni hazırlanmış, ek olarak öğrenci ve öğretmene yönelik çeşitli etkinliklerle zenginleştirilmiş iki kılavuz hazırlanmıştır.

Ölçeklerin geliştirilmesi için gerekli ön uygulamalar ise, geçerlilik ve güvenirliği korumak için, asıl uygulama okulları dışındaki diğer okullarda yapılmıştır.

Bir sonraki basamakta ise hazırlanan öğretim tasarımının uygulanması ve etkililiğinin değerlendirilmesi işlemleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada yarı deneysel yöntemlerden “Eşitlenmemiş Kontrol Gruplu Model” (Karasar, 2005) kullanılmıştır.

Araştırmanın deneysel kısımında öncelikle belirlenen deney ve kontrol gruplarına ön- test olarak “Başarı Testi (BT)” ve “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım Ölçeği (HKÖ)” ve ”Fen bilimlerine yönelik tutum Ölçeği (FBYTÖ)” uygulanmıştır. Öğretim tasarımının kavram yanılgılarının giderilmesine, kavram gelişimine etkinisin belirlemek amacıyla, kavram haritaları kullanılmıştır. Öğrencielr tarafından hazırlanan kavram haritaları, ihtiyaç analizi bölümünde hazırlanan nihai kavram haritası ile karşılaştırılarak sonuca varılmıştır.

Daha sonra deney grubuna araştırmacı tarafından 5E modeline uygun bütüncül yaklaşımla zenginleştirilerek geliştirilmiş materyaller; kontrol grubuna ise geleneksel yaklaşımla mevcut öğretim materyaller kullanılarak uygulanmıştır. Deney ve kontrol gruplarındaki uygulama süresi eşit tutulmuştur.

Öğretim tasarımının etkililiğinin öğretmen faktöründen etkilenip etkilenmediğini belirlemek amacıyla, farklı bir deney ve kontrol grubunda, belirlenen okulun Fen Bilimleri öğretmeni ile aynı uygulama gerçekleştirilmiştir.

Süreç tamamlandıktan sonra BT, HKÖ ve FBYTÖ son-testi, hem deney hem de kontrol gruplarına uygulanmıştır. Bir süre sonra ise bilgilerin kalıcılığının değerlendirilmesi için BT son test olarak tekrar uygulanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS programıyla analiz edilmiştir.

Araştırmanın nitel boyutunu, geliştirilen öğrenci ve öğretmen rehber materyalinin uygulandığı deney gruplarındaki 2 öğretmen ve deney grubundaki öğrencilerin görüşleri oluşturmaktadır. Amaç, ilköğretim 8. Sınıf Fen ve Teknoloji “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım” ünitesi için, 5E modeline yönelik tasarlanan öğrenci ve öğretmen kılavuzlarının etkililiğinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla, Kocaeli merkezdeki 4 farklı okuldan 4 deney, 4 kontrol grubunda olmak üzere 4 fen ve teknoloji öğretmeninin görüşüne başvurulmuştur. Ayrıca okullardan, uygulamaya katılmayan 14 fen ve teknoloji öğretmenlerinin de kılavuzlar hakkındaki görüşlerine başvuruluştur Dolayısıyla kılavuzların etkililiğine ilişkin toplam 18 öğretmenin görüşüne başvurulmuştur. Öğretmenlerin; tasarlanan öğretmen ve öğrenci kılavuzlarına ilişkin görüşleri, yarı yapılandırılmış sorular ve görüşme tekniği ile alınmıştır. “Öğrenci Ders Değerlendirme Formu (DDF)” kullanılarak öğrencilerin öğretim sürecine ilişkin görüşleri alınmıştır.

Şimdi tezimizin uygulama kısımlarını ayrıntılı açıklayalım: 3.4. Varsayımlar ve Sınırlılıklar

3.4.1. Varsayımlar

-Deney sürecinde kontrol altına alınamayan değişkenlerin, deney ve kontrol gruplarını eşit derecede etkilediği kabul edilmektedir.

-Seçilen örneklemin evreni temsil edecek nitelikte olduğu düşünülmüştür.

- Araştırma, 2012-2013 eğitim-öğretim yılı ve örneklem grubuna seçilen okullarla sınırlıdır. -Geliştirilen öğretim tasarımının uygulanması, Milli Eğitim Bakanlığı müfredatında belirtilen dönem ve süre ile sınırlıdır.

- Araştırma, veri toplama araçlarından elde edilen veriler ile sınırlıdır.

- Öğretim tasarımı; “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım” ünitesinin kazanımları ile sınırlıdır. 3.5. Örneklem Seçimi

Araştırmanın yürütülebilmesi için, okullardaki müdürlerin ve okulun Fen bilimleri öğretmenlerinin çalışmaya önem vermesi ve gönüllü olmaları gibi nedenlerden dolayı 4 ortaokul araştırmaya katılmıştır. Araştırmaya katılan okulların isimleri saklı tutularak harflerle gösterilmiştir. Bu araştırmanın örneklemi, her okuldan rastgele seçilmiş bir deney bir kontrol grubu olmak üzere toplam 8 şubeden oluşmaktadır.

3.5.1. Örneklem Grubunun Tanıtılması

Uygulama yapılan okulların ve öğretmenlerin isimleri harf ile kodlanmıştır. A okulu- A1 öğretmeni – 2 şube (Deney ve Kontrol)

B okulu- B1 öğretmeni – 2 şube (Deney ve Kontrol) C okulu- C1 öğretmeni – 2 şube (Deney ve Kontrol) D okulu- D1 öğretmeni – 2 şube (Deney ve Kontrol)

Seçilen dört okuldan 108 deney, 104 kontrol grubu olmak üzere toplam 212 öğrenci araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır.