Bu bölümde önce, araştırmayla varılan sonuçlar ve ardından, bu sonuçlar doğrultusunda geliştirilen öneriler, sırasıyla aşağıda maddeler hâlinde sunulmuştur.
1. Psikolojik danışmanların etkili bir eğitim almış olmalarının ve böylece, psikolojik danışma becerilerinin gelişmiş olmasının, psikolojik danışma sürecinin olumlu sonuçlanmasında rol oynayan en önemli unsurlardan biri olduğu bilinmektedir (Daniels, 2003; Whiston & Coker, 2000).
Psikolojik danışman adaylarının, beceri eğitimi almadan önce ve aldıktan sonra yaptıkları oturumlarda verdikleri tepkiler ve gösterdikleri davranışlar ile bunlardaki etkililikleri, Türkiye’de bu araştırmayla açıkça ortaya koyulmuştur.
2. Bu araştırmada, MBEP, psikolojik danışman adaylarının temel psikolojik danışma becerilerindeki (dikkati verme, soru sorma, asgari düzeyde teşvik etme, içerik yansıtma, duygu yansıtma, özetleme) etkililik düzeylerini GBE’ye göre anlamlı düzeyde artırmamıştır. Bununla birlikte, yukarıda “Tartışma ve Yorum” bölümünde altı çizilen bulgular ve anılan araştırmalar göz önünde bulundurulduğunda MBEP’nin, psikolojik danışma becerilerini daha doğru ve etkili biçimde kullanabilen psikolojik danışmanlar yetiştirme potansiyelinin GBE’ye göre daha fazla olduğu düşünülmektedir.
3. MBEP, Türkiye’de ilk kez bu araştırmada ayrıntılı olarak açıklanıp kullanılmış ve psikolojik danışman adaylarının temel psikolojik danışma becerilerindeki (dikkati verme, soru sorma, asgari düzeyde teşvik etme, içerik yansıtma, duygu yansıtma) etkililik düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir artış sağlamıştır. Böylece bu araştırmayla, psikolojik danışman eğitimcilerinin kullanabilecekleri yeni, sistematik ve etkili bir psikolojik danışma becerileri eğitimi yöntemi, Türk psikolojik danışman eğitimi repertuvarına kazandırılmıştır. Ayrıca bu sayede, daha
önce gerekliliği belirtildiği gibi (Yaka, 2005), Türkiye’ye özgü psikolojik danışma becerileri eğitimi programlarının geliştirilmesi yönünde önemli bir adım atıldığı söylenebilir.
4. Araştırma kapsamında hazırlanıp kullanılan ve EK 2’de sunulan TPDBK ile özellikle, EK 4’te alt yazıları sunulan temel psikolojik danışma becerilerini (dikkati verme, soru sorma, asgari düzeyde teşvik etme, içerik yansıtma, duygu yansıtma, özetleme) konu alan eğitim filmlerinin -hâlihazırda Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Lisans Programı’nda açılan RPD 309-Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri dersi kapsamında öğretim materyali olarak kullanılıyor olsalar da- esasen, Türkiye’de psikolojik danışman eğitiminin genelinde ve özellikle de psikolojik danışma becerileri eğitiminde bundan sonra hazırlanacak benzer öğretim materyalleri için önemli örnekler oldukları söylenebilir.
5. Bu araştırma, psikolojik danışma alanında Türkiye’de gerçekleştirilen, psikolojik danışmanların sözsüz davranışları da dâhil psikolojik danışma becerilerinin uygulama içinde değerlendirildiği ilk araştırma ve aynı zamanda, ilk analog araştırma olmuştur. Böylece, psikolojik danışma alanındaki bilimsel araştırma yöntemleri açısından bu araştırmayla kazanılan birikimin, Türkiye’de yapılacak benzer süreç araştırmaları için gerekli temeli oluşturduğu söylenebilir.
6. Psikolojik danışmanların sahip olmaları gereken toplam 12 adet temel ve ileri psikolojik danışma becerisinin (dikkati verme, soru sorma, asgari düzeyde teşvik etme, içerik yansıtma, duygu yansıtma, özetleme;
yüzleştirme, kendini açma, geri bildirim verme, bilgilendirme, talimat verme, yorumlama) (Yaka, 2009), psikolojik danışman adaylarına MBEP ile daha etkili bir biçimde öğretilebilmesi için eğitimin, haftada bir beş saatlik ve iki yarıyılda birbirinin devamı iki ayrı ders kapsamında verilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. Psikolojik danışma becerilerinin psikolojik danışman adaylarına, iki yarıyılda birbirinin devamı iki ayrı ders kapsamında verilmesinin yararlı olacağı, başka
araştırmacılar tarafından da belirtilmiştir (ör., Hill, Stahl & Roffman, 2007; Hill, Sullivan, Knox & Schlosser, 2007; Meydan, 2010).
Ayrıca, bir sınıfta/şubede MBEP ile eğitim alan psikolojik danışman adayı sayısı mümkünse en fazla 15 olmalıdır, ancak koşullar buna elverişli değilse de sayı 20’yi aşmamalıdır. Psikolojik danışman adayı sayısı azaldıkça, psikolojik danışman adaylarının, öğretilen psikolojik danışma becerisini uygulama ve arkasından, -sesli video kaydı aracılığıyla- geri bildirim alma süreleri artacaktır. Bu sürede psikolojik danışman adaylarının ya uzun süreli bir uygulama yapmaları ve arkasından, -sesli video kaydı aracılığıyla- geri bildirim almaları ya da şiddetle önerilen, bu döngüyü -nispeten kısa süreli- birden fazla gerçekleştirmeleri (ör., bir uygulama yapıp geri bildirim aldıktan sonra, bir uygulama daha yapıp geri bildirim almaları) sağlanabilir. Bunların yanı sıra, MBEP ile verilecek eğitimin, eğitim sırasında gerekli olan bilgisayar, projeksiyon cihazı, hoparlör, video kamera vd. araçlara sahip özel bir mekânda/derslikte verilmesi, ders saatinin daha verimli kullanılmasını sağlayacaktır.
7. MBEP ile verilecek bir eğitimde model sunma basamağında kullanılacak eğitim filmlerinin, Türkiye’deki genel psikolojik danışma koşullarını yansıtan bir ortamda çekilmiş, Türkiye’deki psikolojik danışmanların karşılaştıkları yaygın sorunları ele almış ve -doğal olarak- Türkçe olmasının, bu filmlerin, dolayısıyla MBEP’nin etkililiğini daha fazla artıracağı düşünülmektedir. Bu yönde Türkiye’de, MBEP’de kullanılacak eğitim filmlerinin üretimine süratle başlanmasının isabetli olacağı düşünülmektedir.
8. Sadece psikolojik danışma becerileri eğitiminde değil, psikolojik danışman eğitiminin diğer kısımlarında da eğitim filmleri gibi çağdaş ve etkili eğitim materyallerinin üretimine ve kullanımına süratle başlanmasının isabetli olacağı düşünülmektedir. Bu konuda kaydedilecek gelişmenin, Türkiye’de daha etkili psikolojik danışmanlar yetiştirilmesine katkıda bulunacağına inanılmaktadır.
9. Türkiye’de, psikolojik danışma sürecindeki değişkenlerin, bunların işlevlerinin ve etkilerinin daha iyi anlaşılabilmesi için bu araştırmaya benzer süreç araştırmalarının sayısı mutlaka artırılmalıdır. Bunun için de üniversitelerin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalları bünyesinde, içinde bu tür araştırmaların gerçekleştirilebileceği psikolojik danışma birimleri veya özel laboratuvarlar oluşturulmalı ve büyük bir ekonomik kaynak, emek ve zaman gerektiren bu tür araştırmalar öncelikle desteklenmelidir.
10. Bundan sonra Türkiye’de de psikolojik danışman adaylarının ve psikolojik danışmanların psikolojik danışma süreci içindeki davranışları (ör., ileri psikolojik danışma becerileri), laboratuvar koşullarının yanı sıra, gerçek psikolojik danışma sürecinde ve koşullarında; izleme ölçümlerinin yapıldığı; birden fazla ölçme yönteminin kullanıldığı;
danışanların algılarının dâhil edildiği, daha gelişmiş deneysel desenlerle araştırılmalıdır. Bunun yanında MBEP de işlevleri, etkililiği vb.
açılardan, başka örneklemler, koşullar ve psikolojik danışma becerileri ile başka araştırma yöntemleri ve desenleri kullanılarak incelenmeye, denenmeye devam edilmelidir.
KAYNAKLAR
Aladağ, M. & Bektaş, D. Y. (2007). Psikolojik danışman eğitiminde psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Authier, J. & Gustafson, K. (1976). Application of supervised and nonsupervised microcounseling paradigms in the training of registered and licensed practical nurses. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 44(5), 704-709.
Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Baker, S. B. & Daniels, T. G. (1989). Integrating research on the microcounseling program: A meta-analysis. Journal of Counseling Psychology, 36(2), 213-222.
Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Baker, S. B., Daniels, T. G. & Greeley, A. T. (1990). Systematic training of graduate-level counselors: Narrative and meta-analytical reviews of three major programs [Büyük Katkı]. The Counseling Psychologist, 18(3), 355-421.
Baker, S. B., Scofield, M. E., Munson, W. W. & Clayton, L. T. (1983, Eylül).
Comparative effects of teaching basic counseling competencies through brief microskills practice versus mental practice. Counselor Education and Supervision, 71-82.
Balcı, S. (1996). Danışma becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim beceri düzeyine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Bektaş, D. Y. & Aladağ, M. (2005). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri dersinin kapsamı ve işlenişi. VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Bellucci, J. E. (1972, Aralık). Microcounseling and imitation learning: A behavioral approach to counselor education. Counselor Education and Supervision, 88-97.
Berg, K. S. & Stone, G. L. (1980). Effects of conceptual level and supervision structure on counselor skill development. Journal of Counseling Psychology, 27(5), 500-509.
Buser, T. J. (2008, Aralık). Counselor training: Empirical findings and current approaches. Counselor Education and Supervision, 86-100. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Carkhuff, R. R. (2000). The art of helping in the 21st century (8th ed.). Amherst, MA:
Human Resource Development Press.
Cormier, L. S., Hackney, H. & Segrist, A. (1974, Aralık). Three counselor training models: A comperative study. Counselor Education and Supervision, 95-104.
Cormier, S. & Hackney, H. (2005). Counseling strategies and interventions (6th ed.).
Boston, MA: Allyn and Bacon.
Crabb, W. T., Moracco, J. C. & Bender, R. C. (1983). A comparative study of empathy training with programmed instruction for lay helpers. Journal of Counseling Psychology, 30(2), 221-226.
Daniels, T. & Ivey, A. E. (2007). Microcounseling: Making skills training work in a multicultural world. Springfield, IL: Charles C Thomas.
Daniels, T. & Uhlemann, M. (2004). Supervising the counsellor trainee in the new millennium [Giriş]. Canadian Journal of Counselling, 38(3), 139-141. cjc-rcc.ucalgary.ca/cjc/index.php/rcc/article/download/251/566 adresinden elde edildi.
Daniels, T. (1994). Assessing counsellor training programs. Guidance & Counseling, 9(3). Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Daniels, T. (2003). A review of research on microcounseling: 1967 – present [Bilgisayar yazılımı]. Pacific Grove: Brooks/Cole.
Denizli, S. (2010). Danışanların algıladıkları terapötik çalışma uyumu ve oturum etkisi düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması: Ege Üniversitesi örneği.
Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Di Mattia, D. J. & Arndt, G. M. (1974, Eylül). A comparison of microcounseling and reflective listening techniques. Counselor Education and Supervision, 61-64.
Egan, G. (2007). The skilled helper: A problem-management and opportunity-development approach to helping (8th ed.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.
Elliott, R. (1985). Helpful and nonhelpful events in brief counseling interviews: An empirical taxonomy. Journal of Counseling Psychology, 32(3), 307-322.
Elsenrath, D. E., Coker, D. L. & Martinson, W. D. (1972). Microteaching interviewing skills. Journal of Counseling Psychology, 19(2), 150-155.
Ford, J. D. (1979). Research on training counselors and clinicians. Review of Educational Research, 49(1), 87-130.
Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (1996). How to design and evaluate research in education (3rd ed.). New York: McGraw-Hill.
Frankel, M. (1971). Effects of videotape modeling and self-confrontation techniques on microcounseling behavior. Journal of Counseling Psychology, 18(5), 465-471.
Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Fyffe, A. E. & Oei, T. P. S. (1979). Influence of modelling and feedback provided by the supervisors in a microskills training program for beginning counsellors'.
Journal of Clinical Psychology, 85(8), 651-656. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Green, S. B. & Salkind, N. J. (2004). Using SPSS for Windows and Macintosh:
Analyzing and understanding data (4th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Guttman, M. A. J. & Haase, R. F. (1972, Aralık). Generalization of microcounseling skills from training period to actual counseling setting. Counselor Education and Supervision, 98-107.
Güven, M., Kısaç, İ., Ercan, L. & Yalçın, İ. (2009). Türk psikolojik danışma ve rehberlik dergisinde yayınlanan makalelerin çeşitli özellikler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 80-87.
Hayes, B. G., Taub, G. E., Robinson III, E. H. & Sivo, S. A. (2003, Mart). An empirical investigation of the efficacy of multimedia instruction in counseling skill development. Counselor Education & Supervision, 177-188. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Hazler, R. J. & Hipple, T. E. (1981, Mart). The effects of mental practice on counseling behaviors. Counselor Education and Supervision, 211-218.
Heppner, P. P., Kivlighan, D. M., Jr. & Wampold, B. E. (1999). Research design in counseling (2nd ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole.
Hill, C. E. & Corbett, M. M. (1993). A perspective on the history of process and outcome research in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 40(1), 3-24.
Hill, C. E. & Lambert, M. J. (2004). Methodological issues in studying psychotherapy processes and outcomes. Lambert, M. J. (Ed.), Bergin and Garfield’s handbook of psychotherapy and behavior change (5th ed.) (s. 84-135) içinde. New York, NY: Wiley.
Hill, C. E. & Lent, R. W. (2006). A narrative and meta-analytic review of helping skills training: Time to revive a dormant area of inquiry. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 43(2), 154-172. doi:10.1037/0033-3204.43.2.154
Hill, C. E. & O’Brien, K. M. (1999). Helping skills: Facilitating exploration, insight, and action. Washington, DC: American Psychological Association.
Hill, C. E., O'Grady, K. E., Balenger, V., Busse, W., Falk, D. R., Hill, . . . Taffe, R.
(1994). Methodological examination of videotape-assisted reviews in brief therapy: Helpfulness ratings, therapist intentions, client reactions, mood, and session evaluation. Journal of Counseling Psychology, 41(2), 236-247.
Hill, C. E., Stahl, J. & Roffman, M. (2007). Training novice psychotherapists: Helping skills and beyond. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 44(4), 364–370. doi:10.1037/0033-3204.44.4.364
Hill, C. E., Sullivan, C., Knox, S. & Schlosser, L. Z. (2007). Becoming psychotherapists: Experiences of novice trainees in a beginning graduate class.
Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 44(4), 434–449.
doi:10.1037/0033-3204.44.4.434
Ivey, A. E. & Ivey, M. B. (2007). Intentional interviewing and counseling: Facilitating client development in a multicultural society (6th ed.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.
Ivey, A. E. (1971). Microcounseling. Springfield, IL: Charles C Thomas.
Ivey, A. E., Normington, C. J., Miller, C. D., Morrill, W. H. & Haase, R. F. (1968).
Microcounseling and attending behavior: An approach to prepracticum counselor training [Monografi]. Journal of Counseling Psychology, 15(5), 1-12.
Ivey, A. E., Packard, N. G. & Ivey, M. B. (2006). Basic attending skills (4th ed.).
Framingham, MA: Microtraining Associates.
İkiz, E. (2006). Danışma becerileri eğitiminin danışmanların empatik eğilim, empatik beceri ve tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Kabura, P., Fleming, L. M. & Tobin, D. J. (2005). Microcounseling skills training for informal helpers in Uganda. International Journal of Social Psychiatry, 51(1), 63-70. doi: 10.1177/0020764005053282
Kagan, N. & Schauble, P. G. (1969). Affect simulation in interpersonal process recall.
Journal of Counseling Psychology, 1(4), 309-313. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Kagan, N. (1984). Interpersonal process recall: Basic methods and recent research. D.
Larson (Ed.), Teaching psychological skills: Models for giving psychology away içinde (s. 229-244). Monterey, CA: Brooks/Cole.
Kagan, N., Krathwohl, D. R. & Miller, R. (1963). Stimulated recall in therapy using video tape - a case study. Journal of Counseling Psychology, 10(3), 237-243.
Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Kasdorf, J. & Gustafson, K. (1978). Research related to microtraining. Ivey, A. E. &
Authier, J., Microcounseling: Innovations in interviewing, counseling, psychotherapy and psychoeducation (s. 323-376) içinde. Springfield, IL: Charles C. Thomas.
Kelley, J. D. (1971). Reinforcement in microcounseling. Journal of Counseling Psychology, 18(3), 268-272. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Kuna, D. J. (1975). Lecturing, reading, and modeling in counselor restatement training.
Journal of Counseling Psychology, 22(6), 542-546. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Ladany, N. & Inman, A. G. (2008). Developments in counseling skills training and supervision. Brown, S. D. & Lent, R. W. (Ed.), Handbook of counseling psychology (4th ed.) (s. 338-354) içinde. New York, NY: Wiley.
Little, C., Packman, J., Smaby, M. H. & Maddux, C. D. (2005, Mart). The skilled counselor training model: Skills acquisition, self-assessment, and cognitive complexity. Counselor Education and Supervision, 189-200. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Meydan, B. (2010). Psikolojik danışman adaylarının içerik yansıtma ve duygu yansıtma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Microtraining Associates. (Yapımcı). (2006). Basic attending skills [DVD] (4th ed.).
http://www.emicrotraining.com/product_info.php?cPath=22_78&products_id=3 4’ten edinilebilir.
Moreland, J. H., Ivey, A. E. & Phillips, J. S. (1973). An evaluation of microcounseling as an interviewer training tool. Journal of Counseling Psychology, 41(2), 294-300.
Moreland, J. R. (1971). Microcounseling in perspective. Ivey, A. E., Microcounseling (s. 15-34) içinde. Springfield, IL: Charles C Thomas.
Nutt-Williams, E. & Hill, C. E. (1996). The relationship between self-talk and therapy process variables for novice therapists. Journal of Counseling Psychology, 43(2), 170-177. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
O’Toole, W. M. (1979). Effects of practice and some methodological considerations in training counseling interviewing skills. Journal of Counseling Psychology, 26(5), 419-426.
Özkurt, S. (2010). Terapötik iletişim becerileri kazandırma eğitiminin kamu çalışanlarının iletişim çatışmalarına girme eğilimlerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Peters, G. A., Cormier, L. S. & Cormier, W. H. (1978). Effects of modeling, rehearsal, feedback, and remediation on acquisition of a counseling strategy. Journal of Counseling Psychology, 25(3), 231-237. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Poorman, P. B. (2003). Microskills and theoretical foundations for professional helpers.
Boston, MA: Allyn and Bacon.
Quartaro, G. K. & Rennie, D. L. (1983). Effects of trainee expectancies and specific instructions on counselling skill acquisition. Canadian Journal of Behavioural Science, 15(2), 174-185. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Richardson, B. & Stone, G. L. (1981). Effects of a cognitive adjunct procedure within a microtraining situation. Journal of Counseling Psychology, 28(2), 168-175.
Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Rogers, C. R. (1992). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60(6), 827-832.
PsycARTICLES veri tabanından elde edildi. (Orijinal çalışma 1957’de yayımlanmıştır)
Sanberk, İ. (2010). Psikolojik danışman-danışan ilişkisinin çözümlenmesi ve bazı süreç, sonuç değişkenleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Sargın, N. (1993). Rehber öğretmenlerin empati düzeylerinin geliştirilmesine ilişkin bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Spooner, S. E. & Stone, S. C. (1977). Maintenance of specific counseling skills over time. Journal of Counseling Psychology, 24(1), 66-71.
Thompson, A. J. M. & Blocher, D. H. (1979). Co-counseling supervision in microcounseling. Journal of Counseling Psychology, 26(6), 413-418. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Toukmanian, S. G. & Rennie, D. L. (1975). Microcounseling versus human relations training: Relative effectiveness with undergraduate trainees. Journal of Counseling Psychology, 22(4), 345-352.
Truax, C. B. & Carkhuff, R. R. (1967). Toward effective counseling and psychotherapy:
Training and practice. Chicago, IL: Aldine.
Truax, C. B., Carkhuff, R. R. & Douds, J. (1964). Toward an integration of the didactic and experiential approaches to training in counseling and psychotherapy.
Journal of Counseling Psychology, 11(3), 240-247. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Uhlemann, M. R., Lea, G. W. & Stone, G. L. (1976). Effect of instructions and modeling on trainees low in interpersonal-communication skills. Journal of Counseling Psychology, 23(6), 509-513.
Urbani, S., Smith, M. R., Maddux, C. D., Smaby, M. H., Torres-Rivera, E. & Crews, J.
(2002, December). Skills-based training and counseling self-efficacy. Counselor Education and Supervision, 92-106. Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Uslu, M. (2005). Psikolojik danışmanların danışma becerilerinin geliştirilmesi.
Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Whiston, S. C. & Coker, J. K. (2000). Reconstructing clinical training: Implications from research. Counselor Education & Supervision, 39(4). Academic Search Premier veri tabanından elde edildi.
Yaka, B. (2005). Psikolojik danışmanların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Yaka, B. (2009). [Temel psikolojik danışma becerileri]. Yayımlanmamış çalışma.
57EK 1 BECERİ DEĞERLENDİRME HAKEM FORMU Adınız soyadınız: _______________________________________ DVD no / Görüşme no: ______ / ______ Değerlendirme tarihi: ______/ ______/ 2010 Psikolojikdanışmanadayının, oturumda gösterdiği davranışlarıvedanışanınifadelerine karşılık verdiği tepkileri, lütfensizesunulantanımlarave yönergelere göredeğerlendiriniz. Budoğrultuda,psikolojik danışmanadayının“dikkativerme”davranışınınetkililiğini, ensonvegenelolarak derecelendiriniz. Psikolojik danışman adayının, danışanın ifadelerine karşılık verdiği sözel tepkileri değerlendirirken, önce tepkinin kategorisini belirleyiniz, ardından tepkinin etkililiğini derecelendiriniz. Eğer psikolojik danışman adayı, danışanın ifadesine karşılık bir kerede birden fazla sözel tepki vermişse, bir kerede verdiği tepkilerin sonuncusunu değerlendiriniz. Dikkati verme: 1 [ ] 2 [ ] 3 [ ] 4 [ ] 5 [ ] 6 [ ] 7 [ ] 8 [ ] 9 [ ] Son derece Oldukça Orta derecedeBiraz Nötr Biraz Orta derecedeOldukça Son derece engelleyici engelleyiciengelleyiciengelleyiciyardımcı yardımcı yardımcı yardımcı 1.Soru sorma [ ] Asgari düzeyde teşvik etme [ ] İçerik yansıtma [ ] Duygu yansıtma [ ] Özetleme [ ] Başka[ ] 1 [ ] 2 [ ] 3 [ ] 4 [ ] 5 [ ] 6 [ ] 7 [ ] 8 [ ] 9 [ ] Son derece Oldukça Orta derecedeBiraz Nötr Biraz Orta derecedeOldukça Son derece engelleyici engelleyiciengelleyiciengelleyiciyardımcı yardımcı yardımcı yardımcı 2.Soru sorma [ ] Asgari düzeyde teşvik etme [ ] İçerik yansıtma [ ] Duygu yansıtma [ ] Özetleme [ ] Başka[ ] 1 [ ] 2 [ ] 3 [ ] 4 [ ] 5 [ ] 6 [ ] 7 [ ] 8 [ ] 9 [ ] Son derece Oldukça Orta derecedeBiraz Nötr Biraz Orta derecedeOldukça Son derece engelleyici engelleyiciengelleyiciengelleyiciyardımcı yardımcı yardımcı yardımcı _____________________________________________________________________________________________________________
EK 2
T T EM E M EL E L P PS Sİ İK KO OL LO O Jİ J İ K K D D AN A NI IŞ ŞM M A A B BE EC CE ER Rİ İL L ER E Rİ İ
B B AR A R IŞ I Ş Y Y AK A K A A
Uzm.Psi.Dan. Barış YAKA/İzmir-2009
ÖN SÖZ
Bu kitapçık, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin bir kılavuz olarak, yazarın “Mikro Beceri Eğitimi Programı’nın Psikolojik Danışman Adaylarının Psikolojik Danışma Becerilerine Etkisi” adlı doktora çalışması kapsamında hazırlanmıştır. -Doktora çalışması kapsamında- burada yer verilen psikolojik danışma becerileri belirlenirken, yazar tarafından önce, İngilizce literatürde yer alan belli başlı psikolojik danışma becerileri sınıflandırmaları incelenmiştir. Daha sonra yazar tarafından, Allen E. Ivey’nin (1971) psikolojik danışma becerileri sınıflandırması esas alınarak -Türk kültürüne ve Türkçeye uygun olduğu düşünülen- 12 beceriden oluşan bir psikolojik danışma becerileri sınıflandırması yapılmıştır. Bu sınıflandırmada şu becerilere yer verilmiştir: 1) Dikkati verme, 2) soru sorma, 3) asgari düzeyde teşvik etme, 4) içerik yansıtma, 5) duygu yansıtma, 6) özetleme, 7) yüzleştirme, 8) kendini açma, 9) geri bildirim verme, 10) bilgilendirme, 11) talimat verme ve 12) yorumlama. Ancak bu kitapçıkta, yukarıda sözü edilen doktora çalışması doğrultusunda sadece, altı temel psikolojik danışma becerisi tanımlanmış ve açıklanmıştır.
Son olarak, bu kılavuzun hazırlanmasında yararlanılan kaynaklar, yazarın adı geçen doktora çalışmasındaki -bir öğretim materyali olarak- kullanım biçimi nedeniyle metin içinde verilmemiş, kılavuzun sonunda bir liste hâlinde sunulmuştur.
Barış YAKA* İzmir, 2009
* Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Uzm.Psi.Dan. Barış YAKA/İzmir-2009
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ... 59
İÇİNDEKİLER... 60
TEMEL PSİKOLOJİK DANIŞMA BECERİLERİ ... 62
1. DİKKATİ VERME (DİNLEME)... 62
Nedir?... 62
İşlevleri nelerdir? ... 63
Nasıl uygulanır?... 63 Önemli noktalar ...
2. SORU SORMA...
Nedir?...
İşlevleri nelerdir? ...
Nasıl uygulanır?...
Önemli noktalar ...
3. ASGARİ DÜZEYDE TEŞVİK ETME ...
Nedir?...
İşlevleri nelerdir? ...
Nasıl uygulanır?...
Önemli noktalar ...
4. İÇERİK YANSITMA ...
Nedir?...
İşlevleri nelerdir? ...
Nasıl uygulanır?...
Önemli noktalar ...
5. DUYGU YANSITMA ...
Nedir?...
İşlevleri nelerdir? ...
Uzm.Psi.Dan. Barış YAKA/İzmir-2009
Nasıl uygulanır?...
Nasıl uygulanır?...