AraĢtırmanın Sınırlılıkları

ÇalıĢma N.E.Ü. Meram Tıp Fakltesi Kalp Damar Cerrahi Kliniğinde yaklaĢık 6 aylık sürede açık kalp ameliyatı olmuĢ toplam 336 hastadan katılmayı kabul eden 100 hasta ile yapılmıĢtır.

3.6. Hastaların Ġzlenimi

Hastalar operasyondan sonraki birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü günler, bir hafta ve bir ay sonrası poliklinik kontrolünde CAE belirtleri yani ateĢ, insizyon hattında kızarıklık, ağrı, akıntı, hassasiyet bakımından takip edildi. Taburcu olacak olan hastalara CAE belirtileri konusunda bilgi verilerek, rutin kontrolleri dıĢında bir Ģikâyet olması halinde araĢtırmacıya ulaĢması söylendi.

27

4. ĠSTATĠKSEL ANALĠZ

ÇalıĢma verileri 100 hastadan oluĢmakta. Analizler IBM SPSS Statistics 23 paket programı üzerinden yapılmıĢ ve çalıĢma verileri değerlendirilirken kategorik değiĢkenler (örneğin cinsiyet) için sıklıklar (sayı, yüzde), sayısal değiĢkenler (örneğin CRP puanları) için ise tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma,) verilmiĢtir.

Sayısal değiĢkenlerin normallik varsayımları Kolmogorov Smirnov Testi ile incelenmiĢtir. Kolmogorov Smirnov testine göre normal dağılan sayısal değiĢkenlerin analizlerinde parametrik yöntemler, normal dağılmayan değiĢkenlerin analizlerinde ise parametrik olmayan istatistiksel yöntemlerden yararlanılmıĢtır.

Ġki bağımsız kategorik değiĢken arasındaki iliĢkiler Ki Kare analizi ile incelenmiĢtir. Ġki bağımsız grup arasındaki farklılıklar normal dağılan değiĢkenler için Bağımsız Örneklem T testi ile normal dağılmayan değiĢkenler için ise Mann Whitney U Testi ile incelenmiĢtir.

Ġstatistiksel testlerin istatistiksel olarak anlamlılığı 0.05 düzeyinden yorumlanmıĢtır.

28

5. BULGULAR

ÇalıĢma süresince 336 hastaya açık kalp ameliyatı uygulanmıĢ olup çalıĢma kriterlerini karĢılayan ve çalıĢmaya katılmayı kabul eden toplam 100 hastanın verileri incelenmiĢtir. 50 hastada cerrahi alan boyaması Povidion iyot ( Grup P ), diğer 50 hastada ise Klorheksidin (Grup K) ile yapıldı.

Enfeksiyon geliĢimi için yeterince süre bulunmaması sebebiyle, ilk dört gün içinde kardiyak pompa yetersizliği, serebro vasküler olay, çoklu organ yetmezliği gibi enfeksiyon dıĢı nedenlerle kaybedilen 52 hasta, ilk gün revizyona alınan 35 hasta, 18 yaĢ altı 17 hasta ve 85 yaĢ üzeri 47 hasta, acil olarak alınan 25 hasta ve ameliyat öncesi duĢ almayan 60 hasta çalıĢma dıĢı bırakıldı. ÇalıĢma dıĢı bırakılan 120 hasta Povidion iyot ve 116 hasta Klorhehsidin ile boyama yapılmıĢtı.

ÇalıĢmada verileri analiz edilen toplam 100 hastanın 36'sı (%36) kadın, 64'ü (%64) erkekti. Hastaların yaĢ ortalaması 60,5 ± 12,4 idi. Ortalama boy kilo indeksi (BKĠ) 29,5 olarak tespit edilen hastalarda 24 (%24) hasta aĢırı kilolu ve 15 (%15) hasta obez idi. Hastaların sadece 26'sı (%26) doku oksijenasyonunu bozarak yara iyileĢmesini olumsuz etkileyen sigara içme alıĢkanlığına sahipti. Povidion iyot ve Klorheksidin grubu demografik veriler açısından karĢılaĢtırıldığında istatistiksel olarak her iki grup birbiri ile benzerdi (Çizelge 5.1).

29

Çizelge 5.1. Antiseptik ÇeĢidine Göre KiĢisel Özellikler

Antiseptik ÇeĢidi

Povidion Ġyot Klorheksidin Glukonat

p

Sayı Yüzde Sayı Yüzde

Cinsiyet 0.677 Kadın 17 34.0 19 38.0 Erkek 33 66.0 31 62.0 YaĢ 0.227 60 YaĢ ve Altı 25 50.0 19 38.0 60 YaĢ Üzeri 25 50.0 31 62.0 BKĠ 0.051 25.0 Altı 13 26.0 4 8.0 25.0-30.0 17 34.0 27 54.0 30.1-35.0 11 22.0 13 26.0 35.0 Üzeri 9 18.0 6 12.0 Sigara alıĢkanlığı 0.362 Ġçiyor 15 30.0 11 22.0 Ġçmiyor 35 70.0 39 78.0

Gruplar yara iyileĢmesini olumsuz etkileyen yandaĢ hastalıklar açısından değerlendirildiğinde iki grupta da diyabet ve hipertansiyon oranlarının benzer olduğu tespit edildi. Grup P de diyabetik hasta oranı %24 iken Grup K da bu oran % 20 idi. Grup P‘de hipertansif hasta oranı daha yüksek bulunmasına rağmen aradaki fark istatiksel olarak anlamlı değildi. Ayrıca ameliyat süreleri de her iki grupta benzer idi. Her iki grupta da hastaların büyük çoğunluğu 5-8. günler arasında taburcu edildi. YatıĢı 9 günden uzun süren hasta sayısı da gruplarda benzerdi. Preoperatif anestezi risk değerlendirilmesinde gruplar arasında fark olmadığı ve hastaların yarıdan fazlasının ASA III riske sahip olduğu tespit edildi.

Gruplar cerrahi alan enfeksiyonu oranları açısından karĢılaĢtırıldığında; Grup P‘de CAE geliĢen hasta oranının Grup K‘dan yaklaĢık 2,5 kat daha yüksek olduğu görüldü. Bu fark istatiksel olarak anlamlı idi. (Çizelge 5.2).

30

Çizelge 5.2. Antiseptik ÇeĢidine Göre Hastalık Özellikleri

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) _p

Sayı Yüzda Sayı Yüzde

Diyabet 0.629 Var 12 24.0 10 20.0 Yok 38 76.0 40 80.0 Hipertansiyon 0.205 Var 20 40.0 14 28.0 Yok 30 60.0 36 72.0 Ameliyat Süresi 0.685 1-4 Saat 30 60.0 28 56.0 5-8 Saat 20 40.0 22 44.0 Taburculuk Süresi 0.321 1-4 Gün 1 2.0 1 2.0 5-8 Gün 43 86.0 47 94.0 9-14 Gün 6 12.0 2 4.0 Enfeksiyon 0.013* Var 19 38.0 8 16.0 Yok 31 62.0 42 84.0 ASA 0.391 3 32 64.0 36 72.0 4 18 36.0 14 28.0

*:p<0.05 (Ġstatistiksel olarak anlamlı)

Hastaların antiseptik çeĢidi ile cerrahi operasyon türleri arasındaki iliĢki incelediğimizde antiseptik çeĢidi ile cerrahi operasyon türleri arasında istatistiksel olarak anlamlı iliĢki bulunmadı (Çizelge 5.3).

31

Çizelge 5.3. Antiseptik ÇeĢidine Göre Cerrahi Tipleri

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) _p

Sayı Yüzde Sayı Yüzde

Cerrahi Tipi 0.151 Koroner Bypass 28 56.0 37 74.0 Kapak Cerrahisi 12 24.0 6 12.0 Torasik Aorta 10 20.0 7 14.0 Koroner Bypass 0.162 1-3 lü koroner 22 78.6 21 56.8 Beating koroner 2 7.1 4 10.8 4-7 li koroner 4 14.3 12 32.4 Kapak Cerrahisi 0.460 Mitral Replasmanı 5 41.7 4 66.7 Aort Replasmanı 6 50.0 2 33.3 Pulmoner valvulotomi 1 8.3 0 0.0 Torasik Aorta 0.565 Anevirazma Tamiri 1 10.0 0 0.0 Aort+Diseksiyon 8 90.0 6 100.0 ASD 1 1

Çizelge 5.4‘te hastaların enfeksiyon durumları ile kiĢisel özellikleri arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. Yapılanan ki kare analizi sonucunda enfeksiyon durumları ve yaĢ, BKĠ ve sigara içme durumu değiĢkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı iliĢki bulunmadı (p>0.05). ÇalıĢma da BKĠ'nin 35 üzerinde hasta sayısı az olduğu için yara yeri enfeksiyonuna etkisi görülmemiĢtir. Yapılan ki kare analizi sonucunda enfeksiyon durumları ve cinsiyet arasında iliĢki vardır. Buna göre enfeksiyon görülenlerde kadın olanların oranı (%63) enfeksiyon görülmeyenlerdeki kadın oranında (%26) anlamlı derecede daha fazladır (Çizelge 5.4).

32

Çizelge 5.4. Yara Yeri Enfeksiyonuna Göre KiĢisel Özellikler

Enfeksiyon

Var (n=27) Yok (n=73)

p

Sayı Yüzde Sayı Yüzde

Cinsiyet 0.001* Kadın 17 63.0 19 26.0 Erkek 10 37.0 54 74.0 YaĢ 0.191 60 YaĢ ve Altı 9 33.3 35 47.9 60 YaĢ Üzeri 18 66.7 38 52.1 BKĠ 0.051 25.0 Altı 3 11.1 14 19.2 25.0-30.0 8 29.6 36 49.3 30.1-35.0 8 29.6 16 21.9 35.0 Üzeri 8 29.6 7 9.6 Sigara Ġçimi 0.121 Ġçiyor 4 14.8 22 30.1 Ġçmiyor 23 85.2 51 69.9

*:p<0.05 (Ġstatistiksel olarak anlamlı)

Cerrahi operasyon geçiren hastaların enfeksiyon durumları ile ek hastalıkları incelendiğinde enfeksiyon durumları ile diyabetik, hipertansif olma ve ameliyat süresi değiĢkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır. Bu sonuçta hastaların ek hastalıklarının kontrollü olmasından kaynaklanabilir. Enfeksiyon durumları ile taburculuk süresi ve ASA değiĢkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmaktadır (p<0.05). Bu duruma göre enfeksiyon görülenlerde taburculuk süresi 5-8 gün olanların oranı (%74.1) enfeksiyon görülmeyenlerdeki taburculuk süresi 5-8 gün olanların oranından (%95.9) anlamlı derecede daha düĢüktür. Enfeksiyon görülenlerde taburculuk süresi 9-14 gün olanların oranı (%25.9) enfeksiyon görülmeyenlerdeki taburculuk süresi 9-14 gün olanların oranından (%1.4) anlamlı derecede daha fazladır. Enfeksiyon görülen hastalarda taburculuk süresinin artığı görülmektedir. Enfeksiyon görülenlerde ASA 3 olanların oranı (%51.9) enfeksiyon görülmeyenlerdeki ASA 3 olanların oranından (%74) anlamlı derecede daha düĢüktür (Çizelge 5.5).

33

Çizelge 5.5. Yara Yeri Enfeksiyonuna Göre Hastalık Özellikleri

Enfeksiyon

Var (n=27) Yok (n=73)

p

Sayı Yüzde Sayı Yüzde

Diyabet 0.263 Var 8 29.6 14 19.2 Yok 19 70.4 59 80.8 Hipertansiyon 0.069 Var 13 48.1 21 28.8 Yok 14 51.9 52 71.2 Ameliyat Süresi 0.541 1-4 Saat 17 63.0 41 56.2 5-8 Saat 10 37.0 32 43.8 Taburculuk Süresi 0.000* 1-4 Gün 0a 0.0 2a 2.7 5-8 Gün 20a 74.1 70b 95.9 9-14 Gün 7a 25.9 1b 1.4 3 14 51.9 54 74.0 4 13 48.1 19 26.0

*: p<0.05 (Ġstatistiksel olarak anlamlı)

Hastaların enfeksiyon durumları ile cerrahi operasyon türleri arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. Uygulanan ki kare analizi sonucunda enfeksiyon durumları ile cerrahi operasyon türleri arasında istatistiksel olarak anlamlı iliĢki bulunmadı (Çizelge 5.6).

34

Çizelge 5.6. Yara Yeri Enfeksiyonuna Göre Cerrahi Tipleri

Enfeksiyon

Var (n=27) Yok (n=73)

p Sayı Yüzde Sayı Yüzde

Cerrahi Tipi 0.739 Koroner Bypass 16 59.3 49 67.1 Kapak Cerrahisi 6 22.2 12 16.4 Torasik Aorta 5 18.5 12 16.4 Koroner Bypass 0.304 1-3 lü koroner 13 81.3 30 61.2 Beating koroner 1 6.3 5 10.2 4-7 li koroner 2 12.5 14 28.6 Kapak Cerrahisi 0.647 Mitral Replasmanı 3 50.0 6 50.0 Aort Replasmanı 3 50.0 5 41.7 Pulmoner valvulotomi 0 0.0 1 8.3 Torasik Aorta 0.309 Anevirazma Tamiri 0 0.0 1 8.3 Aort+Diseksiyon 5 100.0 9 75.0 ASD 0 0.0 2 16.7

Hastaların antiseptik çeĢitlerine göre preop CRP, postop CRP1, postop CRP2, postop CRP3 ve postop CRP4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelendiğinde antiseptik çeĢidi Grup P ve Grup K olan hastalar arasında postop CRP2 değiĢkeni bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<0.05). Bu duruma göre Grup K‘nın postop CRP2 ortalaması (147.42) Grup P‘nin postop CRP2 ortalamasından (176.14) anlamlı derecede daha düĢüktür. Antiseptik çeĢidi Grup P ve Grup K hastalar arasında postop CRP3 değiĢkeninde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<0.05). Bu duruma göre Grup K olan hastaların postop CRP3 ortalaması (144.12) Grup P olan hastaların postop CRP3 ortalamasından (175.57) anlamlı derecede daha düĢüktür (Çizelge 5.7).

35

Çizelge 5.7. Antiseptik ÇeĢidine Göre CRP Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 14.17 24.72 10.43 13.30 0.939 Postop 1 52.77 42.23 53.25 25.35 0.181 Postop 2 176.14 56.21 147.42 53.79 0.010* Postop 3 175.57 48.63 144.12 67.58 0.004* Postop 4 78.41 44.74 80.39 39.08 0.817 CRP(C- Reaktif Protein )

Hastaların antiseptik çeĢitlerine göre preop HCT, postop HCT1, postop HCT2, postop HCT3 ve postop HCT4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelendiğinde Grup K ve Grup P olan hastalar arasında HCT değiĢkenleri bakımından istatistiksel herhangi bir anlamlı farklılık bulunmadı (p>0.05) (Çizelge 5.8).

Çizelge 5.8. Antiseptik ÇeĢidine Göre HCT Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 41.68 6.47 41.10 4.97 0.615 Postop1 31.59 4.28 32.42 3.68 0.299 Postop2 29.42 3.74 29.72 3.16 0.668 Postop3 29.57 3.38 29.00 2.74 0.366 Postop4 30.22 3.23 31.36 2.61 0.059 HCT ( Hemotokrit )

36 Gruplar antiseptik çeĢitlerine göre preop üre, postop üre1, postop üre2, postop üre3 ve postop üre4 değiĢkenleri bakımından karĢılaĢtırıldığında; Grup P ve Grup K arasında üre4 değiĢkeni bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. Bu duruma göre Grup K olan hastaların üre4 ortalaması (55.49) Grup P olan hastaların üre4 ortalamasından (46.37) anlamlı derecede daha fazladır (Çizelge 5.9).

Çizelge 5.9. Antiseptik ÇeĢidine Göre Üre Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p preop 39.04 15.18 37.86 14.57 0.699 Postop1 46.27 16.53 44.69 15.22 0.621 Postop2 53.33 20.72 50.71 16.28 0.484 Postop3 55.44 22.78 53.32 19.74 0.625 Postop4 55.49 25.28 46.37 20.82 0.015*

Hastaların antiseptik çeĢitlerine göre preop kreatinin (CR), postop CR1, postop CR2, postop CR3 ve postop CR4 oranları bakımından karĢılaĢtırıldığında antiseptik çeĢidi povidion iyot ve klorheksidin glukonat olan hastalar arasında preop CR, postop CR1, postop CR2, postop CR3 ve postop CR4 oranları bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı (Çizelge 5.10).

37

Çizelge 5.10. Antiseptik ÇeĢidine Göre CR Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 0.96 0.32 0.87 0.19 0.725 Postop1 1.11 0.49 0.98 0.32 0.128 Postop2 1.06 0.60 0.94 0.36 0.347 Postop3 1.07 0.66 1.27 2.84 0.479 Postop4 1.36 2.26 0.87 0.24 0.136 CR ( kreatin )

Hastaların antiseptik çeĢitlerine göre preopWBC, postop WBC1, postop WBC2, postop WBC3 ve postop WBC4 oranları bakımından farklılığı incelendiğinde antiseptik çeĢidi Grup P ve Grup K olan hastalar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı (Çizelge 5.11).

Çizelge 5.11. Antiseptik ÇeĢidine Göre WBC Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 9.92 3.99 8.76 2.40 0.169 Postop1 13.33 4.67 12.17 4.45 0.189 Postop2 12.81 3.98 12.54 3.58 0.722 Postop3 12.19 4.02 11.80 2.84 0.580 Postop4 9.98 3.20 9.49 2.57 0.557

38 Hastaların enfeksiyon durumlarına göre preop HCT, postop HCT1, postop HCT2, postop HCT3 ve postop HCT4 oranları bakımından karĢılaĢtırıldığında enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında HCT oranları bakımından istatistiksel anlamlı farklılık bulunmadı (Çizelge 5.12).

Çizelge 5.12. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre HCT Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 40.68 6.17 41.65 5.61 0.458 Postop1 31.34 3.82 32.25 4.05 0.315 Postop2 28.66 2.73 29.90 3.64 0.187 Postop3 28.86 3.03 29.42 3.08 0.430 Postop4 30.39 2.27 30.97 3.20 0.384 HCT (Hemotokrit )

39 Çizelge 5.13‘te hastaların enfeksiyon durumlarına göre preop üre, postop üre1, postop üre2, postop üre3 ve postop üre4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. Buna göre enfeksiyon görülen hastalarda postop üre1, postop üre2 ve postop üre3 değiĢkenlerinin ortalaması enfeksiyon görülmeyen hastalardan anlamlı derecede daha fazladır. Uygulanan test sonucunda enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında preop üre ve postop üre4 değiĢkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı (Çizelge 5.13).

Çizelge 5.13. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre Üre Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 40.98 17.24 37.51 13.83 0.524 Postop1 52.63 17.16 42.84 14.56 0.005* Postop2 61.64 20.99 48.46 16.37 0.001* Postop3 62.52 23.34 51.19 19.56 0.017* Postop4 57.53 29.92 48.19 20.03 0.106

Hastaların enfeksiyon durumlarına göre preop CR, postop CR1, postop CR2, postop CR3 ve postop CR4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. ÇalıĢmada enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında preop, postop CR2, postop CR3, postop CR4 değiĢkeni açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<0.05). Bu duruma göre enfeksiyon görülen hastalarda postop CR1

40 değiĢkeninin ortalaması (1.21) enfeksiyon görülmeyen hastalardan (0.99) anlamlı derecede daha fazladır (Çizelge 5.14).

Çizelge 5.14. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre CR Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 0.97 0.38 0.89 0.21 0.901 Postop1 1.21 0.56 0.99 0.34 0.007* Postop2 1.16 0.74 0.94 0.36 0.076 Postop3 1.17 0.79 1.18 2.41 0.076 Postop4 1.60 2.97 0.91 0.29 0.907 CR (Kreatin)

Hastaların enfeksiyon durumlarına göre preop plt, postop plt1, postop plt2, postop plt3 ve postop plt4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. Enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında postop plt1 ve postop plt4 değiĢkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmadı (p<0.05). Buna göre enfeksiyon olan hastalarda postop plt2 ve postop plt3 değiĢkenlerinin ortalaması enfeksiyon görülmeyen hastalardan anlamlı derecede daha düĢüktür (Çizelge 5.15).

41

Çizelge 5.15. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre PLT Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 230.96 66.19 244.66 73.12 0.396 Postp1 191.01 64.21 209.19 66.37 0.223 Postp2 158.58 50.10 185.62 57.86 0.034* Postp3 150.00 56.27 191.61 59.24 0.002* Postp4 235.67 78.53 244.94 78.27 0.603 PLT ( Platelet -Trombosit)

Hastaların enfeksiyon durumlarına göre preop WBC, postop WBC1, postop WBC2, postop WBC3 ve postop WBC4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. Enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında postop wbc4 değiĢkeni bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulundu(p<0.05). Buna göre enfeksiyon ortaya çıkan hastalarda postop wbc4 değiĢkeninin ortalaması (10.75) enfeksiyon görülmeyen hastalardan (9.35) anlamlı derecede daha fazladır (Çizelge 5.16)

42

Çizelge 5.16. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre WBC Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Preop 9.43 3.01 9.30 3.44 0.865 Postop1 13.78 4.37 12.36 4.62 0.170 Postop2 13.64 4.21 12.32 3.56 0.121 Postop3 13.13 4.05 11.55 3.11 0.116 Postop4 10.75 3.02 9.35 2.77 0.029*

WBC (white blood cell )

Hastaların antiseptik çeĢitlerine göre Kültür 1, Kültür 2, Kültür 3 ve Kültür 4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. Grup P ve Grup K olan hastalar arasında Kültür 1, Kültür 2, Kültür 3 değiĢkenleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulundu. Buna göre antiseptik çeĢidi Grup P olan hastaların Kültür 1, Kültür 2, Kültür 3 ortalaması antiseptik çeĢidi Grup K olan hastaların CRP3 ortalamasından anlamlı derecede daha yüksektir (Çizelge 5.17).

43

Çizelge 5.17. Antiseptik ÇeĢidine Göre Kültür Farklılıklarının Ġncelenmesi

Antiseptik ÇeĢidi Povidion Ġyot (n=50) Klorheksidin Glukonat (n=50) Ortalama Standart Sapma Ortalam Standart Sapma p Kültür 1 13.1013 8.1013 7.1013 6.1013 0.000* Kültür 2 8.102 3.102 7.102 2.102 0.009* Kültür 3 12.105 7.105 8.105 5.105 0.000* Kültür 4 12.109 7.109 29.109 30.109 0.858

Hastaların enfeksiyon durumlarına göre Kültür 1, Kültür 2, Kültür 3 ve Kültür 4 değiĢkenleri bakımından farklılığı incelenmiĢtir. Enfeksiyon görülen ve görülmeyen hastalar arasında Kültür 1, Kültür 2, Kültür 3 ve Kültür 4 değiĢkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı (Çizelge 5.18).

Çizelge 5.18. Yara Yeri Enfeksiyonu Göre Kültür Farklılıklarının Ġncelenmesi

Yara Yeri Enfeksiyonu

Var (n=27) Yok (n=73) Ortalama Standart Sapma Ortalama Standart Sapma p Kültür 1 10.1013 8.1013 9.1013 8.1013 0.349 Kültür 2 7.102 2.102 7.102 2.102 0.725 Kültür 3 11.105 7.105 9.105 6.105 0.165 Kültür 4 23.109 34.109 20.109 27.109 0.280

44

6. TARTIġMA

Bu çalıĢmada povidion iyot ile klorheksidin glukonatın açık kalp cerrahisi uygulanan hastalarda cerrahi alan enfeksiyonunu önlemedeki etkinliği karĢılaĢtırılmıĢ ve cerrahi alan temizliğinde klorheksidin kullanılan hastalarda cerrahi alan enfeksiyonlarının daha az sıklıkla oluĢtuğu tespit edilmiĢtir.

Yara yeri enfeksiyonları, mortalite ve morbite oranını, cerrahi kliniklerin yükünü, tanı ve tedavi yöntemleri ile maliyeti arttıran günümüzde önemini koruyan sorunlardan biridir. Hastaya, cerrahi ekip üyelerine ve kurumun baĢarısına olumsuz yönde sebep olan, ameliyathaneden kaynaklanan yara yeri enfeksiyonların önlenmesinde, cerrahi ekibe büyük sorumluluklar ve görevler düĢmektedir.

Genel olarak temiz yaralarda CAE oranı %1 civarındadır. Avrupa enfeksiyon komitesi kararlarına göre enfeksiyon oranı %5 ve üzerinde olan cerrahilerde antibiyotik proflaksisi önerilmektedir. Açık kalp cerrahisi temiz bir yaralanma olmasına rağmen cerrahi sonrası geliĢebilecek enfeksiyonlar mortal seyredebileceği için antibiyotik proflaksisi uygulanmaktadır. Açık kalp cerrahisini takiben geliĢen CAE‘larının ağırlıklı olarak cilt florasından kaynaklandığı bilinmektedir. Etkili bir antiseptikle yapılan cerrahi alan temizliği insizyon alanındaki bakteri sayısını anlamlı düzeyde düĢürmektedir. Günümüzde cerrahi alan temizliği amacıyla en sık %10 povidon iyot çözeltisi kullanılmaktadır. Bunun en önemli nedeni ucuz ve kolay bulunabilir olmasıdır. Seger ve arkadaĢlarının yaptığı çalıĢmada (2008) açık kalp cerrahi sonrasında nozokomiyal enfeksiyon oranını düĢürmeyi araĢtırmak için %0,12 klorheksidin kullanımı ile operasyon öncesinde nazofarinks ve orofarinksin kontaminasyonunu önlemeye çalıĢmıĢlar ve bu oranda klorheksidin kullanımının açık kalp cerrahi sonrasında nozokomiyal enfeksiyon oranını azalttığını kanıtlamıĢlardır. Total diz artroplastisi yapılan hastalarda klorhekzidinli cilt hazırlığı enfeksiyon riskini azalttığı görülmüĢtür (Kapadia ve ark 2016). Perioperatif %2 veya % 4 lük klorheksidin ile tüm vücut yıkama cerrahi alan enfeksiyonlarını ciddi oranda azalttığı bildirilmiĢ çalıĢmalar vardır (Edmiston ve ark 2013) Klorheksidinin cerrahi alan temizliğinde fazla kullanılmamasının nedeni maliyetinin fazla olması ve hemen temin edilememesidir (Darouiche ve ark 2010, Menderes ve ark 2012).

45 YaĢ, cinsiyet, BKĠ ve sigara alıĢkanlığı CAE açısından risk oluĢturan değiĢkenlerdir. Artan yaĢla birlikte cerrahi alan enfeksiyonları oranında yükselme olduğu bilinmektedir. Yapılan cerrahi giriĢimlerde 50 yaĢın üstündeki hastalarda CAE riskinin belli oranda daha fazla olduğu görülmüĢtür (Bozfakioğlu 2001). ÇalıĢmamızda 60 yaĢın üzerindekilerde enfeksiyon oranlarını yüksek bulduk fakat çok ileri yaĢtaki hastalar çalıĢmaya dahil edilmediği için istatiksel olarak anlamlı değildi.

Enfeksiyon durumları ile cinsiyet ve boy değiĢkenleri arasında anlamlı iliĢki bulunmaktadır. Yapılan çalıĢmalarda, postoperatif dönemde yara yeri enfeksiyonu ile cilt altı dokusunun kalınlığı arasında anlamlı bir iliĢki olduğu gösterilmiĢtir (Kılıç 2001, Akgün 2007) ÇalıĢmada antiseptik çeĢidine bağlı enfeksiyon görülenlerde kadın olanların oranı anlamlı derecede daha fazladır. Kadın cinsiyette obezitenin sık görülmesi CAE riskini artırmaktadır. ÇalıĢmamızda BKĠ 35 üzerinde fazla hasta olmaması CAE etkisi olarak değerlendirilmedi. Ayrıca yapılan çalıĢmalarda ideal kilonun %20‘den fazla olması CAE‘nun artmasına ve batındaki cilt altı yağ dokusunun kalınlığıyla CAE oluĢumu arasında anlamlı bir iliĢki olduğu saptanmıĢtır. (Nystrom ve ark 1987) ÇalıĢmamızda BKĠ arttıkça CAE oluĢumunun arttığı saptanmıĢ ancak farklılık istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıĢtır.

Uzunköy (2005)‘ ün yaptığı çalıĢmalarda sigara kullanımı CAE için önemli bir etken olduğu ve sigara kullanımının yara iyileĢmesini gecikmesine neden olduğu ve CAE oranını arttırabildiği görülmüĢtür.Yapılan çalıĢmalar da planlı operasyonlardan en az bir ay önce sigaranın bırakılması önerilmektedir. (Uzunkoy 2005) Literatürde aynı amaçla yapılan diğer çalıĢmalarda sigara kullanımının CAE da önemli bir etken olduğu görülmüĢtür (Zerr, Furnary et al. 1997, Gündoğdu 2004). ÇalıĢmamızda sigara CAE etkisi değerlendirilmemiĢtir ve bunun çalıĢmaya dahil edilen sigara içici sayısının az olması nedeniyle elde edildiğini düĢünmekteyiz.

CAE açısından risk faktörü oluĢturan ameliyat suresi, diyabet,hipertansiyon, ASA ve taburculuk suresi değiĢkenlerdir. Yaptığımız çalıĢma sonucunda ameliyat süresi, diyabet ve hipertansiyon arasında anlamlı iliĢki bulunmamaktadır. Bununla birlikte ASA ve taburculuk süresi risk faktörü olarak saptanmıĢtır. Literatürdeki Topaloğlu ve ark.nın yapmıĢ olduğu çalıĢma ASA ile yara yeri enfeksiyonu geliĢimi arasında anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur ve ASA skorlaması CAE oluĢumundan

46 bağımsız risk faktörü olarak değerlendirilmiĢtir (Topaloglu ve ark 2008) . Kasatpibal ve ark. yaptığı çalıĢmalarında ASA skoru >2 olgularda CAE oluĢumunun artmıĢ olduğu görülmüĢtür (Kasatpibal ve ark 2005). Ayrıca Malone ve ark.nın yapmıĢ olduğu çalıĢmada CAE açısından ASA skorlaması bir etken olarak saptanmıĢtır (Malone ve ark 2002). Hastalar iki farklı antiseptik çeĢidine ayrılarak değerlendirildiğinde bu fark kaybolmaktadır. Enfeksiyon görülenlerde ASA 3 olanların oranı %51.9 enfeksiyon görülmeyenlerdeki ASA 3 olanların oranından %74 anlamlı derecede daha düĢüktür. Literatürde yapılan çalıĢmalarda yara yeri enfeksiyonunun oluĢmasında cerrahideki her bir saatte 1.51 kat artmakta olduğu; 30 dakikadan daha az süren operasyonlarda ise enfeksiyon oranı az iken, 2 saat ve üstünde geçen ameliyatlarda yükseldiği bildirilmiĢtir (Kılıç 2001, Nguyen ve ark 2001). Farrin ve ark. yaptığı çalıĢmalarda; ameliyat süresinin uzaması, antibiyotik tedavisinin 24 saatten daha uzun sürmesi ve drenlerin uzun süre kalmasının yara yeri enfeksiyonunu arttırdığını kanıtlamıĢlardır (Çiftçi 2005). Akgün‘ün yaptığı çalıĢmada enfeksiyon geliĢen hastaların çoğunluğunun ameliyat süresinin 3 saatin üzerinde olduğu saptanmıĢtır (Akgün 2007). ÇalıĢmamızda enfeksiyon görülen hastalarda taburculuk süresinin artığı görülmektedir.

Diyabetin yara iyileĢmesini geciktirerek yara enfeksiyonu riskini artırdığı bilinmektedir. Literatürde Malone ve ark.‘nın yapmıĢ oldukları çalıĢma da diyabetin CAE oluĢumunu anlamlı olarak arttırdığı görülmüĢtür (Malone ve ark 2002). Yapılan diğer çalıĢmalarda, diyabetli olgularda yara yeri enfeksiyonu geliĢme ihtimalinin arttığı ve preoperatif kan glikoz düzeyinin kontrol edilmesi ile bu riskin kaldırabileceği bildirilmiĢtir (Zerr ve ark 1997, Malone ve ark 2002, Akgün 2007). Trick ve ark. çalıĢmalarında; koroner arter bypass sonrası yara yeri enfeksiyonunu, preoperatif kan glikoz seviyesinin yüksek olmasının arttıran bir etken olduğunu bildirmiĢlerdir (Trick ve ark 2000). Kardiyak cerrahi geçiren 1000 hastala da Latham ve ark. değerlendirdikleri prospektif bir çalıĢmada da post-op 48 saatteki yüksek kan glikoz seviyesinin yara yeri enfeksiyonu riskini çok fazla arttırdığını saptamıĢlardır (Çelik 2007). Fakat Watanabe ve ark.nın çalıĢmalarında diyabetin CAE oluĢumu için risk oluĢturmadığı ileri sürmüĢlerdir (Watanabe ve ark 2008). Yaptığımız çalıĢmada da yara yeri enfeksiyonuna diyabetle anlamlı iliĢki çıkmamıĢtır.

47 ÇalıĢmamızda antiseptik çeĢidinin cerrahi alan enfeksiyonu riskini değiĢtirebildiği tespit edilmiĢtir. Buna göre povidion iyot ile cerrahi dezenfeksiyon