ARAġTIRMANIN YÖNTEMĠ 2.1.AraĢtırmanın Modeli
Bu araĢtırmada, Ankara‟daki bir kadın sığınmaevinde anneleri ile birlikte kalmakta olan ilk ve ortaokul çağındaki 7-11 yaĢ arası çocukların, grup odaklı sosyal hizmet uygulaması ile öfke,
Biçimlendirilmiş: Sola, Girinti: İlk
satır: 0 cm
Biçimlendirilmiş: Sola, Girinti: İlk
satır: 0 cm
Biçimlendirilmiş: Girinti: İlk satır: 0
iyi arkadaĢlık iliĢkileri kurabilme, toplu yaĢam kurallarına uyum sağlayabilme ve kendini ifade edebilme konularında farkındalık kazanmaları amaçlanmıĢtır.
Bu nedenle araĢtırma, deneysel araĢtırma olarak planlanmıĢtır. Sosyal bilimlerde, değiĢkenler arasındaki nedensel iliĢkileri test etmek için deneysel araĢtırmalar kullanılmaktadır. Deneysel araĢtırmalar, bağımsız değiĢkenlere müdahale ederek bağımlı değiĢken üzerindeki değiĢimleri inceleme fırsatı vermektedir (Gürbüz ve ġahin, 2016: 367). Deneysel modeller, araĢtırmacı
tarafından değiĢkenler arasındaki neden-sonuç iliĢkilerini saptayabilmek için gözlemek istenen verilerin üretildiği modellerdir (Büyüköztürk, 2000).
KuruluĢun kıt kaynakları gerçekliğinde, bu programların geliĢtirilmesi için öncelikle o programa gerçekten ihtiyaç duyulduğu kanıtlanmalıdır (Krysik ve Finn, çev. 2015). KuruluĢ meslek elemanlarının gözlem ve görüĢmeleri neticesinde kuruluĢta kalmakta olan çocukların temel sorunlarının; öfke kontrolünü, sağlıksız arkadaĢ iliĢkileri, kendini ifade etmede güçlük, kuruluĢ kuralları ihlali, uyum sorunları, kiĢilerarası sınır ihlali, iletiĢim sorunları, psikolojik sorunlar (enürezis- alt ıslatma sorunu, enkopresiz- dıĢkı kaçırma vb.), uyku problemleri, yeme problemleri (yememe ya da çok yeme), Ģiddet eğilimi ile ilgili sorunlar, saldırganlık, okula gitmek istememe, okuldan kaçma sorunları olduğu belirlenmiĢtir.
AraĢtırma kapsamında da kuruluĢta kalmakta olan 7-11 yaĢ arası ilk ve ortaokul çağındaki çocukların, grup odaklı sosyal hizmet müdahalesi sonucunda öfkeyi kontrol edebilme, iyi arkadaĢlık iliĢkileri kurabilme, toplu yaĢam kurallarına uyum sağlayabilme ve kendini ifade edebilme becerilerinin geliĢtirilmesi amaçlanmıĢtır.
2.2.ÇalıĢma Grubu
AraĢtırmanın çalıĢma grubunu, Ankara‟da bir kadın sığınmaevinde anneleri ile beraber kalmakta olan ilk ve ortaokul çağındaki çocuklar oluĢturmaktadır. AraĢtırmaya konu olan kadın sığınmaevinin kapsadığı yaĢ sınırı 0-18 yaĢ arasındaki çocuklardır. KuruluĢta annesiyle birlikte kalmakta olan çocuk sayısı 11‟dir. Ancak araĢtırma kapsamında grupba çalıĢmasına katılım kriterleri “ilk veya ortaokulda öğrenim görmek” olduğundan yaĢ sınırlandırması yapılmıĢtır. AraĢtırmanın yapıldığı süreçte grup odaklı sosyal hizmet uygulamasına katılabilecek nitelikte olan 6 çocuk bulunmaktadır. Tüm çocuklar araĢtırmaya katılmaya gönüllü olmuĢtur, bu nedenle grup odaklı sosyal hizmet uygulaması söz konusu 6 çocuk ile yapılmıĢtır. Hare‟ye (1952) göre sayıca daha az üyesi olan gruplar diğerlerine göre daha doyurucu ve daha fazla görüĢ birliğine varabilen gruplardır (akt; Yalom, 1995, çev. Tangör ve
Karaçam, 1999:361). Bu nedenle grup üyesi sayısının, hedeflere ulaĢabilmede avantaj yaratabileceği düĢünülmüĢtür.
2.3.Veri Toplama Araçları ve Süreci
Veri toplama süreci iki aĢamadan oluĢmaktadır. Ġlk aĢamada kadın sığınmaevinde kalan ve araĢtırma uygulamasına katılım kriterlerine sahip olan çocuklara; çocukları tanımak, sorun olarak gördükleri durumları tespit edebilmek amacıyla araĢtırmacı tarafından oluĢturulan bir soru kâğıdı (EK 1) uygulanmıĢtır. Bu bilgiler alındıktan sonra kuruluĢta kalmakta olan çocuklar arasından, grup kriterlerine uygun olduğu düĢünülen altı çocuk ile grup uygulaması baĢlatılmıĢtır.
Grup odaklı sosyal hizmet uygulamasında ise araĢtırmanın amaçlarına uygun olarak çocukların öfke, kendini ifade edebilme, iyi arkadaĢlık iliĢkileri kurma ve toplu yaĢam kurallarına uyma alanlarında ihtiyaç duyulan verileri toplayabilmek için farklı araçlar kullanılmıĢtır. Bunlardan ilki çocukların öfke duygusunu ve etkilerini tanıyabilmesi için öfke tanımı, öfkeye eĢlik eden duygular ve öfke anında verilen tepkilerin neler olabileceği yer aldığı slaytlardır. Slaytların içerikleri literatür taranılarak araĢtırmacı ve gruba co-lider olarak katılan çocuk psikoloğu tarafından oluĢturulmuĢtur.
Ġkinci olarak, kendini ve duygularını ifade edebilmeyi sağlayabilmek için boyama kâğıtları (EK 3) kullanılmıĢtır. Bu kâğıtlarda kız ve oğlan çocuk görselleri yer almaktadır. AraĢtırmada çocuklara bu görseller verilerek çocuk görsellerini, öfkelenmiĢ olarak düĢünmeleri istenmiĢtir.
Daha sonra katılımcılara renkli kalemler dağıtılarak, görselleri öfkeyi temsil edecek biçimde
boyamaları istenmiĢtir.
Üyelerin duygularının farkına varabilmesi ve ifade edebilmesini kolaylaĢtırmak için ise üzerlerinde çeĢitli duygu ifadelerinin (öfkeli, mutlu, mutsuz, üzgün, kızgın, ĢaĢkın) yer aldığı duygu materyalleri (EK 4) kullanılmıĢtır.
Bununla birlikte yine çocukların kendini ifade edebilme becerilerini geliĢtirebilmek için kendini tanıtma formu (EK5) kullanılmıĢtır. Bu formda yer alan sorular çocukların kendilerine yönelik değerlendirmelerini içermektedir.
Veri toplama süreci ise yapılan grup odaklı sosyal hizmet uygulaması ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Grup odaklı sosyal hizmet uygulamasının süreci Ģu Ģekilde planlanmıĢtır:
Grubun amacı ve planı oluĢturulmuĢtur. Kapalı grup olmasına, kuruluĢta fiilen kalmakta olan ilk ve ortaokul yaĢındaki çocukların grup üyesi olmasına karar verilmiĢtir.
KuruluĢ meslek elemanları ve diğer personelleri grup odaklı sosyal hizmet uygulaması hakkında bilgilendirilmiĢtir.
KuruluĢ etüd odası fiziki olarak gruba hazır hale getirilmiĢtir. Oturma planı, üyelerin birbirini görebileceği Ģekilde dairesel oturma düzeni olarak düzenlenmiĢtir. Çocukların dikkatlerini dağıtacak tüm uyaranlar etüd odasından toplanmıĢtır.
Grup süreci baĢlatılmadan, üyeler ile grup odaklı sosyal hizmet uygulaması hakkında bireysel görüĢmeler yapılmıĢ, yeterli ve gerekli bilgiler üyelere verilmiĢtir. Gruba katılımda gönüllülük esas alınmıĢtır.
Grup odaklı sosyal hizmet uygulaması 7 oturum Ģeklinde düzenlenmiĢtir. Son oturum kutlama temalı geçmiĢtir. Oturumlarda dört temel tema ele alınmıĢtır. Üyelere öfke ve iyi arkadaĢlık iliĢkileri farkındalığının kazandırılması üzerine yoğunlaĢılmıĢtır. Bu nedenle söz konusu iki konuya ikiĢer oturum ayrılmıĢtır.
Grup oturumları kuruluĢta görevli olan bir psikoloğun co-liderliğinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Co- lider her oturuma katılmıĢ, oturum süresince kolaylaĢtırıcılık rolü üstlenmiĢ ve gözlem yapmıĢtır. Oturumların tamamlanmasından sonra araĢtırmacı ve co-lider sürece iliĢkin gözlem ve değerlendirmelerini paylaĢmıĢlardır.
2.4.Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması
BÖLÜM III