Antrepo ĠĢlemi ve DıĢ Kaynak Kullanımı Üzerine YapılmıĢ

Literatürde yapılan araĢtırmalar Ģöyledir;

Amerika’da yapılan bir araĢtırmada ağır sanayide ihracat yapan 500 iĢletmeye anket gönderilmiĢ ve 131 iĢletmeden cevap alınmıĢtır. Uluslararası fiziksel dağıtımda en fazla dıĢarıya verilen faaliyetler; taĢımacılık %53, antrepo iĢlemi % 45 olarak belirlenmiĢtir. Yine aynı araĢtırmada dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmelere ödenen depolamaya iliĢkin hizmet bedelinin toplam fiziksel dağıtım maliyetleri içindeki oranının % 1-10 arasında değiĢtiği belirlenmiĢtir.

97

Bulunmaz, a.g.e., 2004, ss. 82-83 98

AraĢtırmada dıĢ kaynak kullanan iĢletmelere dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmeleri tercih etmede kriterlerin neler olduğu sorulmuĢ; en önemli kriterin maliyet diğerinin hizmet olanakları olduğu belirtilmiĢtir.

DıĢ kaynak kullanan iĢletmelerin yaklaĢık dörtte üçü gümrük iĢlemleri konusunda uzman antrepo yöneticisi bulmada sıkıntı yaĢandığını belirtmiĢtir.

DıĢ kaynak kullanan iĢletmelerin en önemli faydalarının maliyetlerin azalması (%54), müĢteri memnuniyetinin artması (%42) olarak ortaya çıkmıĢtır. Yine aynı araĢtırmada dıĢ kaynak kullanan iĢletmelerin %13 ‘ü verilen hizmetlerden memnun olmadıklarını belirtmiĢlerdir. AraĢtırmaya katılan iĢletmelerin %75’ inin zamanında teslim, maliyet oranı, hasar oranları gibi performans ölçümlerini kullanarak performans değerlendirmesi yaptığı tespit edilmiĢtir. ĠĢletmelerin %47’si sözleĢmeye performansın gerçekleĢmemesi durumunda ceza maddeleri koyduğunu ifade etmiĢtir. 99

Amerika’da ve Avrupa’da; ihracat yapan iĢletmelerden 131 tanesi Amerika’dan, 73 tanesi Batı Avrupa’dan olmak üzere yapılan araĢtırmada her iki grupta en çok dıĢarıya yaptırılan uluslararası fiziksel dağıtım faaliyetlerinin baĢında antrepo, filo yönetimi stok kontrol ve sipariĢ iĢleme olduğu belirlenmiĢtir. Antrepo iĢleminde dıĢ kaynak kullanma oranı Batı Avrupa’da % 41 olarak saptanmıĢtır. Batı Avrupalı iĢletmelerin dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmelere ödedikleri depolama hizmet bedelinin toplam fiziksel dağıtım maliyetleri içindeki oranının %10’dan fazla olduğu belirlenmiĢtir.Yapılan t- testi sonucu depolama, filo yönetimi stok kontrol ile sipariĢ iĢleme faaliyetleri

99

Robert Lieb, ‘The Use Of Third Party Logistics Services By American Manufacturers’, Journal of

açısından Amerika ve Batı Avrupa iĢletmeleri arasında istatistiksel farklılık olduğu tespit edilmiĢtir.100

Kore’de ağır sanayi sektöründe ihracat yapan 98 iĢletme üzerine yapılan bir araĢtırmada iĢletmelerin uluslararası fiziksel dağıtımda en fazla dıĢ kaynak kullandıkları faaliyetleri %60 ile taĢımacılık ve % 40 ile antrepo iĢlemi olduğu belirlenmiĢ, %32’inin zamanında teslim, maliyet oranı, hasar oranları gibi performans ölçümlerini kullanarak performans değerlendirmesi yaptığı tespit edilmiĢtir.101

Avusturalya’da ihracat yapan 84 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada, %60,7’sinin uluslararası fiziksel dağıtımda antrepo iĢlemini dıĢarıya yaptırdığı belirlenmiĢtir. Depolamada dıĢ kaynak kullanmayan iĢletmelerin %70’i yakın bir gelecekte bu hizmetten yararlanmayı düĢündüklerini ifade etmiĢlerdir. ĠĢletmelerin dıĢ kaynak kullanmayı tercih etmelerinde önemli neden olarak maliyet ve sunulan hizmetleri göz önünde bulundurdukları tespit edilmiĢtir. Yine aynı araĢtırmada iĢletmelerin %56’sı dıĢ kaynak hizmetlerinden memnun olduğunu, % 52’si anlaĢmaya performansın gerçekleĢmemesi durumunda ceza maddeleri koyduğunu belirtmiĢtir.102

BangladeĢ Sanayi Odası’na kayıtlı 137 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada iĢletmelerin %81’i lojistik alanıyla ilgili bilgilerinin bulunduğunu belirtirken, %67’si lojistik bölümlerinin bulunmadığını ifade etmiĢlerdir. AraĢtırmada lojistik sisteminin geliĢmesini etkileyen faktörler, ekonomik, yönetsel, politik

100

Robert Lieb, Robert Millen ve Luk Van Wassenhove, ‘Third Parthy Logistics : A Comprasion of Experienced American and European Manufacturers’ International Journal of Physical

Distrubition and Logistics Management, Cilt: 23, Sayı: 6, (1993), ss. 35-44

101

Jae-II Kim, ‘Logistics In Korea: Current State and Future Directions’, International Journal of

Physical Distrubition and Logistics Management, Cilt: 26, Sayı: 10, (1996), ss. 6-21

102

Robert Lieb, Robert Millen ve Amrik Sohol, ‘Third Party Logistics Services Usage By Australian Firms’, International Journal of Physical Distrubition and Logistics Management, Cilt: 26 , Sayı:10, (1996), ss. 36-45

ve altyapı problemleri olarak belirlenmiĢtir. En önemli yönetsel problemler; maliyet/hizmet dengesinin öneminin anlaĢılamaması ve değiĢime direnme, en önemli ekonomik problemler; net ve belirgin ekonomik çözümlerin bulunmayıĢı, pazar ekonomisinin anlaĢılamaması, ekonomik istikrarsızlık ve politik problem olarak da politik ve siyasi istikrarsızlık tespit edilmiĢtir. AraĢtırma’da BangladeĢ’te iyi bir lojistik sistemin oluĢturulması için hükümet, üniversiteler ve özel sektör iĢbirliğinin olması gerektiği önerilmiĢtir.103

Ġngiltere ve Avrupa’da ağır sanayi sektöründe ihracat yapan 157 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada ankete katılan iĢletmelerin %52’sinin antrepo iĢlemini dıĢarıya yaptırdığı belirlenmiĢtir. ĠĢletmeler; dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmeleri tercih etmelerinde en önemli kriterin maliyet olduğunu ifade etmiĢlerdir. DıĢ kaynak kullanımını tercih etmede diğer kriterlerin esneklik ve verilen hizmet düzeyi olduğu ortaya çıkmıĢtır. ĠĢletmelerin üçte ikisi, dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmelerin hizmetlerinden memnun olmadığını, iletiĢim ve verilen hizmet düzeyi konusunda sorunlarının bulunduğunu ifade etmiĢtir.

104

Amerika’da ağır sanayi sektöründe ihracat yapan 110 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada iĢletmelerin %62’sinin antrepo iĢleminde dıĢ kaynak kullandığı belirlenmiĢtir.Aynı araĢtırmada dıĢ kaynak kullanan iĢletmelerle, kullanmayan iĢletmeler arasında maliyet açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuĢtur. 105

103_{Mohammed Razzaque, ‘Challenges To Logistics Development: The Case of A Third World} Country–Bangladesh’, International Journal of Physical Distrubition and Logistics

Management’, Cilt: 27, Sayı: 1, (1997), ss. 18-38

104

Melvyn Peters ve Hugh Randall, ‘The Use of Third Party Logistics Services By European Industry’, Transport Logistics, Cilt: 1, Sayı: 3, (1998), ss. 167-179

105_{Paul Murpy ve Richard Poist, ‘Third Party Logistics Usage: An Assesment of Propositions Based}

Amerika’da ağır sanayi sektöründe ihracat yapan 101 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada iĢletmelerin %69’unun antrepo iĢleminde dıĢ kaynak kullandığı, dıĢ kaynak kullanmayan iĢletmelere bunu tercih etmelerindeki nedenleri sorulmuĢ; hizmet sağlayıcılara göre daha fazla müĢteri memnuniyeti sağlayabileceklerini, bu alanda yeterli uzmanlığa sahip olduklarını ve maliyetleri dıĢ kaynak hizmeti sunan iĢletmelerden daha az maliyetle yapabileceklerini düĢündüklerini ifade etmiĢtir.106

Singapur’da ağır sanayi alanında ihracat yapan 126 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada, iĢletmelerin % 60,8’inin antrepo iĢlemini dıĢarıya yaptırdığı belirlenmiĢtir. AraĢtırmada dıĢ kaynak kullanan iĢletmelerle, kullanmayanlar arasında çalıĢan sayıları bakımından istatistiksel bir farklılığın olmadığı tespit edilmiĢtir. ĠĢletmelerin %75’i sözleĢmeye performans kriteri koyduğunu, %60’ı performansın gerçekleĢememesi durumuna karĢın ceza maddesi koyduklarını belirtmiĢtir. ĠĢletmelere dıĢ kaynak kullanma nedenleri sorulmuĢ; önem derecesine göre maliyet tasarrufu, kendi iĢine odaklanma, müĢteri memnuniyeti ve esneklik olarak ortaya çıkmıĢtır. DıĢ kaynaktan yararlananlar ve kendisi yapanlar, zamanında ve yerinde teslimat, stok doğruluğu ve hasar oranını performans kriterleri olarak kabul ettiklerini ifade etmiĢlerdir. ĠĢletmelerin %60’ı baĢlangıçta dıĢ kaynak kullanımına sıcak bakmadıklarını, dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmenin istenilen hizmet düzeyini sağlama ve maliyet konusunda endiĢeler taĢıdıklarını belirtmiĢlerdir. ĠĢletmelerin %93’ü verilen hizmetlerden ‘çok memnun ve memnun olduklarını’ ifade etmiĢtir. Aynı araĢtırmada büyük ölçekli iĢletmelerin, orta ve küçük ölçekli göre daha fazla dıĢ kaynak kullanmayı tercih ettiği belirlenmiĢtir Yine aynı araĢtırmada iĢletmelerin %70’i dıĢ kaynak kullanımı kararları ve uluslararası fiziksel

106

dağıtım faaliyetlere iliĢkin diğer kararlarda en fazla rolü olan bölümün pazarlama bölümü olduğunu belirtmiĢtir.107

Singapur’da ağır sanayi alanında ihracat yapan 48 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada antrepo iĢleminde dıĢ kaynak kullanım oranı %70 olarak belirlenmiĢtir. Bhatnagar ve diğerlerinin 1999 yılında yaptıkları araĢtırmaya göre dıĢ kaynak kullanım oranının %10 artıĢ gösterdiği belirlenmiĢtir. Diğer sonuçların ise benzerlik gösterdiği görülmüĢtür.108

Malezya’da ihracat yapan 124 iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada iĢletmelerin % 58’inin antrepo iĢlemini dıĢarıya yaptırdığı belirlenmiĢtir. Aynı araĢtırmada iĢletmelerin dıĢ kaynak kullanımında endiĢe taĢıdığı konular; faaliyetler üzerindeki kontrol olanağının olmayıĢı, teslimat zamanlarında gecikmeler, , dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmenin yetenekleri hakkındaki belirsizlikler ve istenilen hizmetin verilemeyeceği olarak ifade edilmiĢtir.109

Çin’de yapılan ana kütle ve örneklemin belirtilmediği bir araĢtırmada dıĢ kaynak kullanılmasında en önemli nedenlerin, maliyetleri azaltmak, çevrim zamanını azaltmak, müĢteri hizmet düzeyini geliĢtirmek olduğu ortaya çıkmıĢtır. Aynı araĢtırmada çok uluslu iĢletmelerinin %70’inin, Çin iĢletmelerinin ise %16’sının lojistikte dıĢ kaynak kullandığı belirlenmiĢtir. DıĢ kaynak kullanmayan iĢletmelere nedenleri sorulmuĢ; kendi bünyesinde bu

107

Rohit Bhatnagar, Robert Millen ve Amrik Sohal, ‘Third Party Logistics Services: A Singapore Perspective’, International Journal of Physical Distrubition and Logistics Management, Cilt: 29, Sayı: 9, (1999), ss. 569-587

108

Chee-Chuong Sum, Teo Chew Been ve Kee Kwan, ‘Strategic Logistics Management In Singapore’, International Journal of Operations of Production Management’, 2001, Cilt: 21, Sayı: 9, ss. 1239-1260

109

Sadiq Sohail ve Amrik Sohal, ‘The Use of Third Party Logistics Services: A Malaysian Perspective’, Technovation, Cilt: 23, Sayı: 5, (2003), ss. 401-408

hizmetlerin daha iyi verileceği ve hizmet sağlayıcılara güvenilmediği cevapları alınmıĢtır.110

Langley ve arkadaĢlarının makine ve medikal cihazlar sektörlerinde Kuzey Amerika ülkelerinden 221, Batı Avrupa ülkelerinden 53, Asya-Pasifik ülkelerinden 118 firma ile e-posta ile yaptıkları anket çalıĢmasında, dıĢ kaynak kullanma oranları, K.Amerika’da %78, B.Avrupa’da % 79 , Asya – Pasifik’te %58 olarak bulunmuĢtur. Depolama iĢleminin dıĢarıya yaptırılması oranı: K.Amerika’da %73, B.Avrupa’da %91, Asya-Pasifik’te % 46 olarak belirlenmiĢtir. DıĢ kaynak kullanmayan iĢletmelere nedenleri sorulmuĢ; Kuzey Amerika ve Asya Pasifik iĢletmelerinden; ‘dıĢ kaynak kullanmakla maliyetlerin azaltılamayacağı, uluslararası fiziksel dağıtım faaliyetlerinin dıĢ kaynağa bırakılmayacak kadar önemli olduğu’ cevapları alınmıĢtır..111

Amerika’da imalat sektöründe ihracat yapan 500 firma içerisinden geri dönüĢ oranının %13 olduğu araĢtırmada, katılımcıların %80’inin uluslararası fiziksel dağıtımda dıĢ kaynak kullandığı, bu iĢletmelerden taĢımacılıkta dıĢ kaynak kullanmayı tercih edenlerin oranının % 87, antrepo iĢleminde %76 olduğu tespit edilmiĢtir. Yine aynı araĢtırmada dıĢ kaynak kullanmayan iĢletmelerin %51’i gelecekteki planları içerisinde dıĢ kaynak kullanmayı düĢündüklerini, %30 Ģu anki durumlarının devam edeceğini ifade etmiĢtir. AraĢtırmada dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmelerden memnun olduğunu ifade eden iĢletmelerin oranı %70 olup, maliyetlerini kontrol altına alamadığını düĢünlerin oranı %15 ‘dir. 112

110_{Kadar Huang, ‘Third Party Logistics In China: Stil A Tough Market: The Rules Are Changing,’}

International Journal of Logistics, Cilt: 2, Sayı: 1, (2002), ss. 3-11

111_{Langley ve diğerleri, Third Party Logistics Study: Results And Finding of The 8th Annual Study’,}

Georgia Enstitude of Techology and Cap Gemini Ernst and Young US LLC, 2003, ss. 9-10

112Robert Lieb ve Brooks Bentz, ‘The Use Of Third-Party Logistics Services by Large American

Avrupa’da yapılan bir araĢtırmaya göre, otomotiv, makine, kimya endüstrilerinde uluslararası fiziksel dağıtım harcamalarının 5 yıl içerisinde 30 milyon Euro artacağı ve özellikle depolama faaliyetlerinde dıĢ kaynak kullanım oranının %33 artacağı söylenmektedir. Yine aynı araĢtırmada dıĢ kaynak hizmeti veren iĢletmelerin büyüme beklentilerine güvenmeyip hizmetlerine olan talebi arttırmak için çabalarını sürdürmeleri gerektiği ifade edilmiĢtir.113

Taiwan’da 60’ı genel ve 42’si kendine ait uluslararası dağıtım merkezi kullanan 102 ihracatçı iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada, malların zamanında yüklenmesi, hasar oranı, çalıĢanların tecrübe düzeyi ve esneklik açısından genel dağıtım merkezlerinin performanslarının özel dağıtım merkezlerine göre daha iyi olduğu belirlenmiĢtir. Aynı araĢtırmada iki grup arasında, çalıĢanların tecrübe düzeyleri, müĢteri hizmet düzeyleri ve faaliyet performansları açısından anlamlı fark bulunmuĢtur.114

Litvanya’da anakütle ve örneklemin belirtilmediği lojistik sorunları üzerine yapılan araĢtırmada, karĢılaĢılan en önemli sorunlarından birinin ihracat mallarının depolanmasında liman bölgesi yakınlarında yer sıkıntısı olduğu yönündedir. 115

Lojistik hizmet sağlayıcılarının performanslarının düzeyi üzerine Çin’den 105, Hong-Kong’tan 159 ihracatçı iĢletmenin katıldığı araĢtırmada, antrepo iĢleminde Çin’de dıĢ kaynak kullanım oranı %61,9, Hong Kong’ta %68,6 olarak belirlenmiĢtir. Her iki gruptan katılımcılara dıĢ kaynak kullanım nedenleri sorulmuĢ, maliyet tasarrufu, rekabet avantajı ve müĢteri memnuniyeti

113_{‘Batı Avrupa Lojistik Endüstrisi 2007’, Analytica Home of Logistics and Supply Chain Research} 2007, www.grupaj.com, EriĢim: 30.11.2008

114

Chin Shan Lu ve Ching Chioa Yang, ‘Evaluating Key Logistics Capabilities For Internatioanl Distrubition Centers In Taiwan’, Transportation Journal, Cilt:45, Sayı: 4, (Fall 2006), ss. 09-27 115

Igor Kabashkin, ‘Logistics Centres Development In Latvia’, Transportation Journal, 2007, Cilt: 12, Sayı: 4, ss. 241-246

olduğu ifade edilmiĢtir. Yedili likert ölçeğinin kullanıldığı araĢtırmada mal teslimat performansı Çin’de 5,73, Hong Kong’ta 5,31 olarak ortaya çıkmıĢtır. Mann Whitney U hipotez testi uygulanmıĢ ve iki grup arasında %95 güven aralığında anlamlı fark bulunmuĢtur. Yine aynı araĢtırmada kullanılan teknolojinin düzeyi ve kendini geliĢtirme açısından iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmamıĢtır.(5,38 , 5,21) 116

Estonya’da 186 ihracatçı üzerine yapılan araĢtırmada, iĢletmelerin taĢıma ve depolamaya iliĢkin maliyetlerin toplam uluslararası fiziksel dağıtım maliyetleri içindeki oranı %70 olarak belirlenmiĢtir. AraĢtırmada katılımcıların uluslararası taĢımacılıkta %75’inin dıĢ kaynak kullanımını tercih ettiği, antrepo iĢleminde ise dıĢ kaynak kullanım oranının %37 ile %45 arasında değiĢtiği ortaya çıkmıĢtır. AraĢtırmada dıĢ kaynak kullanımının müĢteri hizmet düzeyini arttıracağını düĢünenlerin oranı %82, rekabet avantajını arttıracağını düĢünenlerin oranı %65 olarak belirlenmiĢtir. Gelecekte antrepo iĢleminde dıĢ kaynak kullanmayı düĢünenlerin oranının ise % 50 ile %60 arasında değiĢtiği tespit edilmiĢtir.117

Dünya Bankası’nın yaptığı ‘Küresel Ekonomide DıĢ Ticaret Lojistiği’ baĢlığını taĢıyan 800 uluslararası firma yöneticisinin katıldığı web tabanlı ‘Küresel Lojistik Performans Endeksi ve Göstergeleri’ unsurunu içeren antrepo ve gümrük iĢlemlerinin verimliliği, lojistik maliyetler, zamanında yükleme ve müĢteriye teslim, hasar oranları, ulaĢtırma ve bilgi teknolojilerine ait altyapının lojistik açıdan kalitesi kriterlerine göre ülkelerin küresel lojistik performanslarının değerlendirildiği araĢtırma sonucunda endeksi en yüksek olan ülke Singapur olarak belirlenmiĢtir. Sıralamanın en altında baĢta Afrika ve

116_{Qiang Wang, Zhaofang Chu ve Fujun Lai, ‘A Comparative Study of Third- Party Logistics In} Mainland China and Hong Kong’, Transportation Journal, Cilt: 47, Sayı: 3, (Summer 2008), ss.48-58

117

Orta Asya’daki denize kıyısı olmayan ülkelerin yer aldığı görülmektedir. Bunun nedeni bu ülkelerin; coğrafik dezavantajlarından kaynaklı yüksek taĢımacılık maliyetleri ile malın teslim süresinin uzunluğunun yanında, mala özen gösterilmemesinden kaynaklı yüksek hasar oranları ve transit ülkeleri bağımlı olmaları gibi nedenlerden kaynaklandığı söylenebilir. Yine aynı araĢtırmada dıĢ ticaret yapan iĢletmeler uluslararası fiziksel dağıtımın bütününün güvenirliliğinin maliyet ve zaman faktörlerinin önüne geçtiğini ifade etmiĢlerdir. AraĢtırmada ikinci sırada Hollanda’nın, üçüncü sırada Almanya’nın, 6.sırada Japonya’nın, 8.sırada Hong Kong’un, 9.sırada Ġngiltere’nin, 14.sırada Amerika’nın, 21.sırada Taiwan’ın, 27.sırada Malezya’nın ve 30. sırada Çin’in yer aldığı görülmektedir. Sıralama da Türkiye ise 34. sırada yer almıĢtır. Küresel lojistik performansı konusunda Türkiye; Macaristan, Estonya, Romanya, Bulgaristan, Polonya gibi AB ülkelerini geride bırakmıĢtır. Yine aynı araĢtırmada iĢletmelerin %60’dan fazlası tamamlanmıĢ malların müĢterilere ulaĢtırılmasına yönelik faaliyetleri stratejik açıdan birinci ve ikinci sırada değerlendirmiĢlerdir. 118

Türkiye’de Ġstanbul Ticaret Odası’na kayıtlı 250 firmadan 55 ile anket yöntemiyle yapılan araĢtırmada, iĢletmelerin %65’i yüksek maliyet unsurlarının lojistik yönetim maliyetleri, taĢımacılık ve depolama maliyetlerinden oluĢtuğunu ifade etmiĢtir. 119

Ernst & Young –IBS tarafından Türkiye’de 71 lojistik hizmet sağlayıcı iĢletme üzerine yapılan araĢtırmada, ihracatta dıĢ kaynak hizmeti verilen sektörlerin baĢında %83 ile tekstil-konfeksiyon, % 73 ile metal-makine sektörlerinin olduğu belirlenmiĢtir.120

118

Jean Arvis, Monica Alina Mustra ve John Panzer, ‘Connecting To Compete - Trade Logistics In The Global Economy-2008, World Bank The Global Enabling Trade Report, 2008, ss. 53-65 119_{Füsun Ülengin ve Nimet Uray, ‘Current Perspectives In Logistics Study’, International Journal of}

Physical Distrubition and Logistics Management, Cilt:29, Sayı: 1, (1999), ss. 22-49

120