Anketlerin Uygulanması

Güvenlik kültürü anket uygulaması ilki pilot uygulama, diğeri final uygulama olmak üzere iki fazda gerçekleştirilmiştir.

141 Pilot Uygulama

Çalışan Güvenlik Kültürü Anketi pilot uygulama amacıyla 30 kişiye ulaşılmış ve her kişiye iki oturum olarak uygulanmıştır. Yapılan iki uygulama arasında 15-35 gün civarında süre bulunmaktadır. Katılımcılardan gelen öneriler ile iki oturumda alınan geri bildirimler arasında Likert bileşeninde, bir dereceden fazla farkın oluştuğu sorular yeniden değerlendirilmiş, anket bloğunda 12, demografi bloğunda ise bir soruda düzeltme yapılmış ve demografi bloğuna bir soru eklenmiştir.

Final Uygulama

Güvenlik Kültürü Anketi uygulaması 13’ü küçük, 11’i orta ve 3’ü büyük ölçekte olmak üzere toplam 27 işyerinde yapılmıştır. Uygulama sürecinde 6 işyerinde doğrudan katılım mümkün olmuştur. Bu işyerlerinde tüm katılımcılara anket formları elden dağıtılmış ve tek tek ya da grup grup bu kişilere anketin amacı ve uygulama hakkında birinci ağızdan bilgi verilmiştir. Bu birimlerde uygulanan anketlerde, anketlerin küçük bir kısmı tarafımızca toplanmış, geri kalan kısmı için ise katılımcılara teslim için işletme içindeki yetkili teslim personeli bilgisi verilmiştir. Geri kalan işyerlerinde, işletme yöneticilerinin kendileri ya da görevlendirdikleri personelin (İSG Uzmanı, İK-Personel Sorumlusu, İşyeri Sendika Temsilcisi vb.) sorumluluğunda anketin uygulaması yapılmıştır. Bu kişilere uygulama öncesi anketlerle ilgili yoğun bir bilgilendirme yapılmıştır. Bilgilendirmenin vurgusu, anketlerin geri dönüşünü garanti altına almak için gerekli söylemlerden oluşmasına rağmen arzulanan geri dönüşün sağlanabilmesi için pek çok anket dağıtılmıştır. Dağıtılan 1000 adet çalışan güvenlik kültürü anketinden geriye dönen anket sayısı 892, geçerli anket sayısı 854’dür. Geçerli anket geri dönüş oranı %85,4’dür.

Katılımcı Firma Bilgileri

Güvenlik Kültürü araştırması Denizli ilinde metal sektöründen 27 işyerinde gerçekleştirilmiştir. Bu işletmeler ve ürünlerine ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir.

1. Pano üretimi: Ana dağıtım panoları, kompanzasyon panoları, MC panoları, PLC ve otomasyon panoları, sayaç panoları, aydınlatma otomasyon panoları, harmonik filtre panoları ve çekmeceli panolar üreten küçük ölçekte bir firmadır.

142

2. Makine üretimi, kurulumu ve onarımı: Kablo makineleri, haddehane makineleri, tekstil makineleri, özel tasarım makineler imal etmekte ve sıfırdan kablo fabrikası kurulumunu ve onarımını gerçekleştirmektedir.

3. Pano üretimi: Tip 3 box panolar, tip 1 box panolar, ağ dağıtım panoları, osos panolar, yenilenebilir enerji dağıtım panoları ile diğer tip panolar üreten küçük ölçekte bir firmadır.

4. Baskılı devre üretimi: Çıplak baskılı devre üretimi yapan küçük ölçekli bir firmadır.

5. Radyatör üretimi: Altı ayrı yükseklikte ve yirmi farklı uzunlukta çelik panel radyatör üretimi yapan orta ölçekte bir firmadır.

6. Tank üretimi: Katı, sıvı, gaz yakıtlı sıcak su kazanları, buhar kazanları, kızgın yağ kazanları imalatı, çeşitli sektörler için basınçlı - basınçsız tank imalatı, su yumuşatma, hidrofor ve konjenerasyon sistemleri vb. üretimi, montajı, tesisatı ve bakım-onarımı yapan küçük ölçekte bir firmadır.

7. Baskılı devre üretimi: Çıplak baskılı devre üretimi yapan küçük ölçekli bir firmadır.

8. Pano üretimi: En, boy ve derinlikte genişleyebilen modüler yapılı elektrik panoları üreten küçük ölçekli bir firmadır.

9. Makine üretim, bakım-onarım: X-W kontini tumbler makineleri, gergisiz kurutma makineleri, poslu ramözler, askılı tip fikseler ve fular tip tekstil makineleri üretimi, bakımı ve onarımı yapan orta ölçekte bir firmadır.

10. Tank üretimi: Süt, zeytinyağı, meyve suyu, sirke ve alkol stok tankları, etiketleme makineleri, metal kapaklama makineleri, vanalar, valfler ve tank yıkama aparatları üreten orta ölçekli bir firmadır.

11. Haddecilik: Metal kütük hammaddelerinden haddeleme yoluyla, düz ve testere dişli çeşitli kalınlıklarda ve uzunluklarda lama imalatı yapan küçük ölçekli bir firmadır.

12. Bakır üretimi: Emaye kaplı ve kâğıt kaplı teller ile çeşitli cins ve ölçülerde bakır ve alüminyum ürünler üretimi yapan büyük ölçekli bir firmadır.

13. Makine üretimi: Dekoratif işleme, ebatlama, slim ve plaka gruplarında mermer makineleri ile tekne direkleri ve ekipmanları üretimi yapan orta ölçekte bir firmadır.

143

14. Soba üretimi: Kovalı soba, kovalı kuzine ve tuğlalı kuzine üretimi yapan küçük ölçekte bir firmadır.

15. Kablo üretimi: İzoleli teller, damarlı kablolar, esnek kablolar, zırhlı ve zırhsız enerji kabloları ile halojensiz kablolar üretimi yapan orta ölçekte bir firmadır.

16. Çelik halat ve tel üretimi: Yüksek iletkenlikli teller, askı halatları, çelik halatlar ile galvanizli tel üretimi yapan orta ölçekli bir firmadır.

17. Kablo üretimi: Enerji şebekesi kabloları, endüstriyel kablolar, sinyal ve veri iletim kabloları, yapısal enerji kablolar ile yangına dayanıklı, alevi iletmeyen halojensiz kablolar üretimi yapan orta ölçekli bir firmadır.

18. Metal kesme-kıvırma ve bakım-onarım: Giyotin kesme, abkant kıvırma, cnc plazma-oksijen kesme, pulluk okları, çelik saç ve lama çeşitleri, traktör sepeti, mermer atık kovası üretimi ile metal işleme makineleri bakım-onarımı yapan küçük ölçekli bir firmadır.

19. Çelik raf ve yapı üretimi: Çelik yapı ve raf sistemleri, market ve depo raf sistemleri ile çelik yapı ve konut üretimi yapan orta ölçekli bir firmadır.

20. Makine üretimi: Volant, hadde şanzımanı, kontinyu hadde grubu, hadde ayakları, soğutma platformları, doğrultma makineleri, hidrolik kütük kesme makineleri, pnömatik kavrama, hidrolik saç kesme makineleri üretimi yapan küçük ölçekli bir firmadır.

21. Makine üretimi: Redüktör, ikili-üçlü kutu, volan, merdane, şaft, kaplin, makas, reosta, thermex, disk testere, paketleme ünitesi vb. hadde makineleri üretimi yapan küçük ölçekli bir firmadır.

22. Asansör kurulumu: Asansör ve ekipmanlarının kurulumu, bakım ve onarımını yapan küçük ölçekli bir firmadır.

23. Bakır üretimi: Filmaşin, tek teller, çoklu teller, bükülü teller ve bobin imalatları yapan büyük ölçekli bir firmadır.

24. Jant üretimi: Ticari ve zirai uygulamalar için tubeless jantlar, özel ekipman jantları, zirai endüstriyel ve endüstriyel araç jantları, hafif ticari vasıta jantları vb. kategorilerde üretim yapan büyük ölçekli bir firmadır.

25. Yangın söndürme tüpleri: Yangın söndürme tüplerinin dolumu, bakım ve onarımını yapan küçük ölçekli bir firmadır.

144

26. Yangın söndürme tüpleri: Yangın söndürme tüplerinin dolumu, bakım ve onarımını yapan küçük ölçekli bir firmadır.

27. Haddecilik: Kare demirleri, t demirler, lama demirleri, yuvarlak demirler, eşkenar köşebent üretimi yapan orta ölçekli bir firmadır.

Aşağıdaki Tablo 26’da uygulamanın yapıldığı işyerlerinde, elde edilen güvenlik kültürü anketi sayıları, firmaların –ana faaliyet- ürün bilgileri ile çalışan sayıları verilmiştir.

Tablo 26

Güvenlik Kültürü Uygulaması İşyeri Ölçeği ve Katılımcı Sayıları İşyeri

Sıra No

Ürün/Hizmet Bilgisi ^Anket Sayısı Çalışan Sayısı Katılım Oranı (%) İşletme Ölçeği 1 Pano üretimi 6 12 50 Küçük 2 ^{Makine üretimi, kurulumu ve}

onarımı ^{20 51 39,2 Orta} 3 Pano üretimi 12 16 75 Küçük 4 Baskılı devre üretimi 14 25 56 Küçük 5 Radyatör üretimi 124 217 57,14 Orta 6 Tank üretimi 14 27 51,9 Küçük 7 Baskılı devre üretimi 7 22 31,8 Küçük 8 Pano üretimi 15 23 65,2 Küçük 9 Makine üretim, bakım-onarım 18 88 20,5 Orta 10 Tank üretimi 23 52 44,2 Orta 11 Haddecilik 24 42 57,1 Küçük 12 Bakır üretimi 106 253 41,9 Büyük 13 Makine üretimi 34 81 42 Orta 14 Soba üretimi 15 48 31,3 Küçük 15 Kablo üretimi 25 146 17,1 Orta 16 Çelik halat ve tel üretimi 19 71 26,8 Orta 17 Kablo üretimi 27 230 11,7 Orta 18 ^{Metal kesme-kıvırma ve}

bakım-onarım ^{11 18 61,1 Küçük} 19 Çelik raf ve yapı üretimi 51 174 29,3 Orta 20 Makine üretimi 10 18 55,6 Küçük 21 Makine üretimi 9 19 47,4 Küçük 22 Asansör kurulumu 20 63 31,7 Orta 23 Bakır üretimi 126 700 18 Büyük 24 Jant üretimi 83 538 15,4 Büyük 25 Yangın söndürme tüpleri 13 29 44,8 Küçük 26 Yangın söndürme tüpleri 22 38 57,9 Küçük 27 Haddecilik 7 81 8,6 Orta

Araştırma kapsamındaki tüm işyerleri kendisine ait ayrı bir yönetime sahip olup, aynı sağlık ve güvenlik mevzuatına tabidir. 27 işletmede çalışan toplam işgücü 3070 kişidir.

Araştırma kapsamına giren yukarıdaki işyerlerinin NACE Rev.2 kodları,

belgelendirildikleri yönetim sistemleri ve sendikalılık durumları ile Tehlike Sınıfları Tebliğine göre sınıflandırıldıkları kategoriler aşağıda Tablo 27’de görülmektedir.

145

Sendikalılık durumuna ilişkin belirleme “İşyeri Sendika Temsilciği”nin varlığı yoluyla yapılmış ve toplanan anketler ile sonuç teyit edilmiştir.

Tablo 27

Güvenlik Kültürü Uygulaması - İşyeri Bilgileri İşyeri Sıra No Ürün/Hizmet Bilgisi NACE Kod Grubu Sendikalı İşyeri mi52? Sahip Olduğu

Yönetim Sistemi ^{Tehlike Düzeyi}

1 Pano üretimi 27 - - Tehlikeli 2 ^{Makine üretimi, kurulumu ve}

onarımı ^{33 - 9001 Tehlikeli} 3 Pano üretimi 27 - - Tehlikeli 4 Baskılı devre üretimi 26 - - Tehlikeli 5 Radyatör üretimi 25 - 9001-14001 Tehlikeli 6 Tank üretimi 25 - 9001 Tehlikeli 7 Baskılı devre üretimi 26 - 9001-22001 Tehlikeli 8 Pano üretimi 27 - 9001 Tehlikeli 9 Makine üretim, bakım-onarım 33 - 9001 Tehlikeli 10 Tank üretimi 25 - - Tehlikeli 11 Haddecilik 24 - 9001-18001-14001 Çok Tehlikeli 12 Bakır üretimi 25 -

9001-18001-14001-50001 ^Tehlikeli 13 Makine üretimi 28 - 9001 Tehlikeli 14 Soba üretimi 27 - - Tehlikeli 15 Kablo üretimi 27 + 9001 Tehlikeli 16 Çelik halat ve tel üretimi 25 + 9001 Çok Tehlikeli 17 Kablo üretimi 27 + 9001, 14001, 18001 Tehlikeli 18 ^{Metal kesme-kıvırma ve}

bakım-onarım ^{33 - - Tehlikeli} 19 Çelik raf ve yapı üretimi 25 - 9001-14001-18001 Tehlikeli 20 Makine üretimi 28 - 9001 Tehlikeli 21 Makine üretimi 28 - - Tehlikeli 22 Asansör kurulumu 33 - Tehlikeli 23 Bakır üretimi 24 - 9001-14001-18001 Çok Tehlikeli 24 Jant üretimi 29 +

9001-18001-16949-50001-14001 ^Tehlikeli 25 Yangın söndürme tüpleri 33 - - Tehlikeli 26 Yangın söndürme tüpleri 33 - - Tehlikeli 27 Haddecilik 24 - 9001 Çok Tehlikeli

Analiz Yöntemleri

Güvenlik Kültürü - Çalışan uygulamasında nicel verilerin analizi SPSS 20.0 (Statistical Package for Social Science) paket programında yapılmıştır. Nicel verilerin değerlendirilmesinde güvenilirlik analizi, normallik testi, frekans dağılımı, Ki-kare testi, faktör analizi, Mann-Whitney U, tek yönlü değişkenlik analizi (Kruskal Wallis H),

52 (-) simgesi işyerinde “İşyeri Sendika Temsilciliği” bulunmadığını, (+) simgesi ise bu temsilciliğin var olduğunu göstermektedir. (-) ile temsil edilen işyerlerinde de sendikalı çalışanlar veya (+) ile temsil edilen işyerlerinde de sendikasız çalışanlar bulunabilmektedir. Çalışanların sendikalılık durumu, veri seti içinde her birey için ayrıca tutularak analizi yapılmıştır.

146

Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizi için ise içerik analizi yönteminden faydalanılmıştır.