Ambalajın Tasarımı

Bir ambalajın tasarımına başlarken, ele alınmasının önemli olduğu belirtilen bazı konular, ambalajı tasarlanacak ürünün fiziksel özellikleri, tüketim şekil ve miktarları (adet ve ya alternatif satış miktarları) kalite ve hijyeniklik, albeni, ürün hakkında bilgilendiricilik, içinde barındığı ürün ile ilişkili olan ambalaj grafiği, tüketim sonrası ambalaj geri dönüşümü, değişen yaşam tarzları ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yeni hedef kitle beklentilerinin göz önüne alınması diye sıralanabilir (Arıkan, 2010, s. 21).

Günümüzde pazar koşullarında birçok firma tarafından benzer ürünler üretilmektedir. Üretilen ürünler aynı pazara sunulmakta ve aynı ortamlarda yan yana görücüye çıkmaktadırlar. Bu bağlamda ambalaj grafiğinin önemi oldukça artmakta ve seçilme konusunda oldukça ayırt edici bir unsur haline gelmektedir.

Ambalajın tutundurma fonksiyonun etkili olabilmesi için doğru ambalaj malzemesinin seçiminin yanında etkili bir ambalaj grafiği gereklidir. Ürünün yapısına uygun seçilen renklerle, doğru tipografi ve illüstrasyonlarla tasarlanmış, yaratıcı, albenili, ambalajlanan ürüne uygun, çevreye uygun bir ambalaj, hedef kitlesini olumlu yönden etkiler.

32

Ambalaj grafiği, ürünün, tüketici ile temas kurmasına sebep olmaktadır. Adeta ürünün dilidir. Bu dilin etkili olması, tanıtımın olumlu sonuçlanmasını sağlar. Şüphesiz ne tek başına güzel bir ambalaj, kötü bir ürünle, ne de tek başına kaliteli bir ürün, kötü bir ambalajla satışını artırabilir (Pektaş’tan aktaran Aygün, 2007, s. 24). Ambalajın endüstriyel yapısının üzerinde kullanılacak görsel öğelerin doğrudan yalın bir dille müşterisi ile temasa girmesi gerekmektedir. Sadelik ambalaj tasarımında çok önemlidir. Çünkü çok hızlı bir şekilde müşterisine doğru bilgiyi ulaştırması gerekmektedir.

Rengi, şekli, içeriği ile iyi tasarlanmış bir ambalaj, ürünün kalitesini, sağladığı katma değeri ve kimliğini destekleyip artırırken ürünün farklılıklarını ortaya koyar. Fiziksel görünüşünden dolayı tüketiciler tarafından rahat algılanma, devamında alışkanlıkları teşvik etme, satışta devamlılık işlevlerini yerine getirir (Akgün, 2004, s. 37). Ambalaj tasarımının özgün, sade, diğer rakiplerinden farklı ve özel olması gerekir. Ambalaj grafiği ile bir ürünün avantajları müşteriye ulaştırılır. Ayrıca ambalajın bilgi verme fonksiyonun gereği olarak da müşterisine bilgi aktarır. Bütün bunların yanında tüketicileri satın alma aşamasında etkisi altına alarak ürünün seçilmesine destek olmaktadır.

Ambalaj grafiği, ürünün tüketiciyle iletişim kurmasını sağlar. Bu nedenle ambalaj etkili bir pazarlama aracıdır. Ambalaj tasarımı temelde iki gereksinimi karşılamaktadır; fiziksel işlev ve iletişimdir. Fiziksel açıdan ambalajın koruma ve taşıma fonksiyonları anlaşılmaktadır. Ambalaj iletişimi ise ürünün ne olduğundan başlayıp, kimi zaman kullanım ve uyarı için gerekli bilgilere, kurumsal kimliği devam ettirmeye ve marka imajını sağlamlaştırmaya kadar süren basamakları içeririr (Uçar'dan aktaran Gülerce, 2007, s. 487)

Ambalaj tüketicinin duygularına hitap edecek, henüz etiketi dahi okunmadan ürünü alma isteği yaratacak şekilde tasarlanmalıdır. Satın alıp kullanmadan önce ambalaj, ürünün kendisidir.

• Karton kutu veya plastik kap içinde dondurma, katlama karton kutudan daha farklı bir kalite duygusunu uyandırır.

33

•Karton kutuda satılan pirinç, naylon poşette satılan pirinçten farklı bir imaja sahiptir.

•Kartona yapışık plastik korumalı blister ambalajda satılan bir ruj, folyo kaplı karton kutuda satılan rujdan farklıdır (Akgün, 2004, s. 37). Ambalajın endüstriyel tasarımının yanı sıra üzerinde kullanılan illüstrasyonunda satış üzerinde etkisi olumlu yöndedir.

Ambalajın konstrüksiyon tasarımı gerçekleştirilirken koruma ve taşıma fonksiyonları ilk olarak yerine getirilmelidir. Tüketiciler genellikle kolay kullanılabilecek ambalajları tercih etmektedirler. (Özdemir ve Çalışkan, 2007, s:117) Ambalaj grafiği ile de konstrüksiyon yapısını süsleyerek ürünün tercih edilmesinde çok önemli rol oynamaktadır. Bu aşama da marka, tipografi, illüstrasyon ve zorunlu bilgiler oldukça önem kazanmaktadır.

Ambalaj tasarımında geldiğimiz noktada en önemli konulardan birisi de endüstriyel tasarımla grafik tasarımın iç içe olmasının gerekliliğidir. Grafik tasarımcı tek başına çalışması ile etkili ürünleri üretemeyebilir. Ambalaj tasarımı bir ekip çalışması gerektirir. Bunların içinde minimum seviye de ambalajın şeklini belirleyecek olan endüstriyel tasarımcı, endüstriyel yapının giyinmesini sağlayacak olan grafik tasarımcı, firmaların satış stratejilerini belirleyen pazarlama uzmanı ve ürün fotoğrafları konusunda uzman bir fotoğrafçı olmalıdır.

34

3.4.4.1. Ambalaj İllüstrasyonları (Reklam İllüstrasyonu)

Ambalajın bilgi vermenin ötesinde tüketici davranışını etkilemeye yönelik duygusal yönü daha çok bilinçaltına yöneliktir. Logo stili, metin stili, semboller, ikonlar, renkler, dokular, fotograf ve illüstrasyon gibi grafik elemanların biçimlenmesi ile de belirginleşir (Meyers ve Lubnier'den aktaran Aygün, 2007, s. 24).

Ürünün satın alınmasına yönelik bir etki yaratmak ambalaj tasarımcısının hedefleri arasındadır. Bu nokta da ambalajda kullanılan illüstrasyonun önemi tartışılamayacak kadar büyüktür. Ambalaj tasarımında önemli olan nokta ürünün hedef alıcılar tarafından fark edilmesini sağlamaktır. Etkili bir illüstrasyon ürünün satışında etkin rol oynayabilecek anahtarlardan birisidir.

Ambalajın grafiğinde, görsel öğelerin net ve çabuk anlaşılabilir olması gerekmektedir. Ambalajın görevlerinden biri, içinde bulundurduğu ürünün önemini, faydalarını tüketiciye kısa zamanda anlatabilmeli ve gerekli mesajı verebilmelidir. Ambalajın üzerinde yer alacak görsel elemanların marka, ürün ismi, ürünün kısa tanımı, kullanılan fotoğraf ya da illüstrasyonunun birbirileri üzerindeki etkileri ve baskınlık sıralaması çok iyi seçilmelidir. Sonuçta ambalajın grafiği, ambalajın formu, ambalajın rengi tüketiciye ilk mesajı yollayan öğelerdir (Akgün, 2004: 38).

Bu sıralamaya örnek verecek olursak, Ozmo çikolatalı bisküvi ambalajı, ambalaj illüstrasyonu oluşturulurken hedef kitlenin tercihleri göz önünde bulundurulmuştur. İllüstrasyonda canlı renkler kullanılarak tüketicinin satın alma kararı kolaylaştırılmak istenmiştir. Canlı renkler bir arada kullanılarak dikkatin tamamen üzerinde yoğunlaşması sağlanmıştır. İllüstrasyonda kullanılan imajlar ve yazılar ile ürün hakkında bilgi verilmiş içindeki çikolatanın çeşidi belirtilmiştir. Verilmek istenen mesaj açık ve dolaysız olarak verilmiş, görsel materyallerle mesaj arasında uyum sağlanmıştır. Renk tercihleri hem hedef kitleye hem de kurumsal renklere uygun yapılmıştır. En etkili olan renk kırmızı turuncu ile canlılık ve dinamizm simgelenirken, açlık hissini uyandırdığı da bilinmektedir. Tasarım öğeleri dikkate alınarak oluşturulmuş bir ambalaj illüstrasyonudur denilebilmektedir. Fark

35

edilebilirlik için gerekli her şey yapılmış ve hedef kitlenin ürünü tanıması kolaylaştırılabilmek için ürüne diğer ürünlerden farklı bir görüntü verilmiştir.

Şekil 8. Ozmo Ambalajı

Ambalajda illüstrasyonun, üzerinde yazanlardan daha önemli olduğu söylemek mümkündür. Bu nedenle illüstrasyon seçimine çok önem verilmesi gerekir. Çünkü çoğu zaman alıcı ambalajı okumadan üzerinde illüstrasyonundan ve renklerinden etkilenerek alıma geçer.

Ambalaj grafiğinde kullanılan illüstrasyonun hedefleri arasında tüketicinin dikkatini çekmek, ürünle ilgili gerekli bilgiyi müşterisine hızla aktarma ve ürün le ilgili güvenin doğmasını sağlamak vardır.

Sade ve net illüstrasyonlar daha uzun bir süre aklımızda kalırlarken ihtiyaç duyulduğunda kolayca akla gelirler. Bu sebeple Arnheim, beynin farklı alanlarına depolanan bilgiler hatırlanmak istendiğinde ve bu bilgi ile birlikte depolanan duyguların daha önce geldiğini ifade etmiştir (Mardi, 2006, s. 6).

36