Alternatif Değerlendirme Teknikler

• Performans değerlendirme

• Kavram haritaları • Yapılandırılmış grid • Tanılayıcı dallanmış ağaç

• Kelime ilişkilendirme • Proje

• Drama

• Gösteri • Poster

• Grup ve/veya akran değerlendirmesi

• Kendi kendini değerlendirme • Ürün seçki dosyası (portfolyo)

• Performans değerlendirme: Öğrencilerin etkinliği yaparken gösterdikleri çabaların değerlendirilmesine performans değerlendirme denir. Öğrenciler, performans değerlendirme etkinlikleri ile bir işi yapabilme becerilerini ortaya koyarlar. Öğretmenler, öğrencileri gözlemleyerek yaptıkları çalışmaları ölçer ve değerlendirirler (Aydoğdu ve Kesercioğlu, 2005).

• Kavram Haritaları: Kavram haritaları, iki boyutlu şemalar olup bir kavram başlığı altında ilişkili kavramların birbirleriyle bağlantılarını gösterir. Nowak tarafından geliştirilen ve Ausubel’in anlamlı öğrenme teorisini destekleyen grafik araçlar olan kavram haritaları, bilgiyi organize ederek gösterir (Aydoğdu ve Kesercioğlu, 2005).

• Yapılandırılmış Grid: Yapılandırılmış grid öğrencilerin yanlış kavramları ile alternatif kavramlarını belirlemek amacıyla yararlanılan araçlardır. İlk olarak Egan tarafından geliştirilen bu teknik, daha çok tıp ve mühendislik alanlarında tercih edilmesinin yanında fen eğitiminde de son yıllarda yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır (Aydoğdu ve Kesercioğlu, 2005).

• Tanılayıcı Dallanmış Ağaç: Bu yöntemde öğrencinin zihninde yer etmiş yanlış stratejiler ve yanlış algılamalar ortaya çıkartılır. Öğrenciler ağaç dalı şeklinde olan soruları doğru veya yanlış cevaplama durumlarına göre diğer sorulara geçerler. Böylece öğrencilerin yanlış kavramları kolaylıkla tespit edilebilir (Aydoğdu ve Kesercioğlu, 2005).

• Kelime İlişkilendirme: Bu teknikte, bir anahtar kavramın belli bir süre içerisinde akla getirdiği diğer kavramlar cevap olarak verilir. Herhangi bir anahtar kavrama verilen cevabı bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantıları ortaya koyduğu ve anlamsal yakınlık gösterdiği farz edilir. Anlamsal bellekte anlamsal yakınlık etkisine göre iki kavram birbirine mesafe açısından ne kadar yakınsa o kadar sıkı ilişkidedir ve hatırlama esnasında da zihinsel araştırma daha çabuk olacağından her iki kavramla ilgili cevap daha hızlı olacaktır (MEB, 2006).

• Proje: Bireysel ve grup etkinlikleri için uygun olan proje öğrenci merkezli bir öğrenme yöntemidir. Bilimsel süreç ve bilimsel düşünme becerilerinin, iletişimin, eleştirel düşünmenin, yaratıcılığın, ilgi ve motivasyonun geliştirilmesi açısından önemlidir (MEB, 2006).

• Drama: Öğrenme, eğitim etkinlikleri içinde en önemli kavramdır. Bütün eğitimciler en etkili ve kalıcı öğrenme sürecinin ‘yaparak-yaşayarak öğrenme’ olduğu konusunda birleşmektedirler. Yaparak-yaşayarak öğrenme’ bakımından en etkili yöntemlerden biri dramadır. Drama, önceden yazılmış bir metin olmaksızın katılımcıların kendi yaratıcı buluşları, özgün düşünceleri, öznel anıları ve bilgilerine dayanarak oluşturdukları eylem durumları ve doğaçlama canlandırmalardır (San, 1998).

• Gösteri: Gösteri, dinleyiciye hem görebilecek hem de duyabilecekleri bir ortamda materyalin tanıtıldığı, yeniliklerin sınıfa gösterildiği, konuyla ilgili ilke ve uygulamaların gösterilerle açıklandığı bir tekniktir (Temuçin, 2006).

• Poster: Posterler bir projeyi daha önceden proje hakkında bilgisi olmayan okuyuculara ana hatlarıyla tanıtıcı nitelikte hazırlanan iki boyutlu grafiklerdir (Aydoğdu ve Kesercioğlu, 2005).

• Grup ve/veya Akran Değerlendirmesi: Bir grup içindeki bireylerin akran veya akranlarını değerlendirme sürecidir. Sadece bir puanlama işi olmayıp, aynı zamanda becerilerin geliştirildiği bir öğrenme sürecidir. Bireyler okul ve iş yaşamı boyunca diğerlerinin başarılarını (edimlerini) değerlendirme ihtiyacı duyarlar. Akran değerlendirme, bireylerin bu tür özelliklerini geliştirirken, kendilerine güvenlerinin artmasını da sağlar. Akran değerlendirme, değerlendirmenin yapısını oluşturan beceriler ve ölçütlerin saptanması konusunda öğrenciye bir bakış açısı sağlar (Yurdabakan, 2006).

• Kendi Kendini Değerlendirme (Öz Değerlendirme): Öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerini, başarı düzeylerini ve öğrenme sonuçlarını yargılamaları olarak açıklanabilir. Buradaki temel amaç, öğrencilerin öz değerlendirme becerilerini

geliştirmektir. Çünkü yaşam boyu öğrenme bireylerin yalnızca bağımsız çalışmalarının yanında, kendi başarı ve gelişimlerini değerlendirmelerini zorunlu kılar. Değerlendirme süreci, öğrencinin kendi güç ve zayıflıkları ve becerileri, öğrenme yaklaşımı hakkında değerlendirme yapmasını sağlar (Yurdabakan, 2006).

• Ürün Seçki Dosyası (Portfolyo): En genel tanımı ile portfolyo öğrencilerin dönem veya yıl boyunca yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre organize edilmiş bir koleksiyonudur. Başka bir deyişle, öğrencinin bir veya birden fazla konu alanında yaptığı çalışmalarının sistematik, amaçlı ve anlamlı koleksiyonu olarak tanımlanmaktadır (MEB, 2006).

2.4. PORTFOLYO

Eğitimin ayrılmaz bir parçası olan değerlendirme, son yıllarda öğrencilerin okuldaki başarılarını ve performanslarını değerlendirme reformu içinde genel bir düşünce olarak ortaya çıkmıştır. Yeni anlayışın özellikleri; gerçekçi, güvenilir, performans temelli ve uygulanabilir olmasıdır.

Bir öğrenme süreci içerisinde öğrenciyi bir bütün olarak (performansa dayalı) değerlendirme alternatiflerinden birisi de tümel (portfolyo) değerlendirmedir (Kaptan ve Korkmaz, 2000). Portfolyo; hedefi belirlenmiş sistematik ve dinamik çalışmalar bütünüdür (Ediger, 2000). Portfolyo, öğrenciye ve başkalarına öğrencinin bir veya daha fazla alandaki başarılarını sunmak amacıyla öğrenci çalışmalarının toplanmasıdır (Arter ve Spandell 1991).

Kaptan ve Korkmaz (2002)’a göre portfolyo, öğrencinin öğrenme süreci içerisindeki başarısının ve performansının kaydedilmesidir. Böylece öğrenci nasıl düşündü? , ne öğrendi? ve öğrenirken nasıl bir yol izledi? , öğrenirken karşılaştığı güçlükler nelerdi?, nasıl soru sordu?, nasıl analiz etti?, bilgiyi nasıl yapılandırdı?, diğer insanlarla nasıl iletişim kurdu? gibi sorulara yanıt vermiş olur.

Kingore (1997)’e göre, portfolyolar bireysel olarak öğrencilerin performanslarının değerlendirilmesi için bir temel oluşturarak öğrencilerin çalışmalarını, değerlendirmeye katılımlarını ve her bir öğrencinin kendi ilerleyişini izlemesini sağlar.