Algolojik Özellikler

4.1.1. Planktonik algler, epipelik, epifitik ve epilitik algler

4.1.1.1. Planktonik algleri inceleme metodu (örnek alma, sayım ve teşhis)

Apa Baraj Gölü’nün kıyı bölgesi planktonik alglerinin kalitatif ve kantitatif incelenmesi ve mevsimsel değişimini tespit etmek amacıyla, belirlenen beş istasyondan yüzey (0-20 cm) suyundan 1’er litre su örneği alınmıştır. Laboratuvara getirilen su örnekleri organizmaların homojen olarak dağılması için iyice çalkalanmış ve daha sonra her istasyon için 1 litrelik kavanozlara boşaltılmıştır. Su içerisindeki organizmaların boyanarak tespit edilmesi ve dibe çökmesi için her kavanoza lugol (IKI) ilave edilip (1/100 oranında) 5-7 gün bekletilmiştir. Daha sonra kavanozlar sarsılmadan ince U şeklindeki cam boru ile sifonlama yapmak suretiyle kavanozda 100 ml su kalıncaya kadar üstteki berrak kısım boşaltılmıştır. Bu işlemden sonra 24 saat daha bekletilmiş, 9 ml su örneği kalıncaya kadar üstteki berrak kısım boşaltılmış ve 10 ml’lik ölçü silindirine aktarılarak üzerine 1 ml formol (%4’lük) eklenmiştir. 24 saatin sonunda sedimantasyon örnekleri 2 ml’ye indirgenmiştir. Geriye kalan kısım ependorf tüplerine aktarılarak sayım işlemine kadar saklanmıştır.

Sayım işlemi sırasında Thoma lamı kullanılmıştır. Bu Sayım lamı 1 mm x 1 mm ölçütlerindedir. Thoma lamında 16 büyük kare, her büyük karede 25 küçük kare olmak üzere toplam 400 küçük kare vardır. Sayım bu karelerde yapılır. Sayım sırasında sayılan türlerin yoğunluğuna ve büyüklüğüne göre bazen sayım kamarasının tamamı bazen de belirlenen hücreler sayılır. Sayımlarda her ipliksi alg ve koloni bir fert kabul edilip değerlendirilmiştir. Organizma sayısı aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır.

Organizma sayısı/ml = A × SF × 10000

A: 16 büyük karede sayılan hücre sayısı (4.1)

SF: Seyreltme faktörü

10000: 0.1 mm3’deki sayım sonucunu 1 ml’deki sayıya dönüştürmek ve standart sonuç elde etmek için kullanılan bir değişmezdir.

Sayımda genellikle büyük karelerin tümü dikkate alınmaz. Genellikle çaprazlama 8 büyük kare sayılıp sonuç 2 ile çarpılır (1ml=1cc=1cm3=10000×0.1 mm3).

Planktonik alglerin teşhis edilmeleri için 1litrelik su örnekleri Whatman GF/A süzgeç kâğıtlarından süzülmüştür. Süzgeç kâğıdının yüzeyinde toplanan algler lamel ile kazınarak su veya %10’luk gliserin çözeltisi içinde kapatılması ile geçici preparatlar hazırlanmıştır. Hazırlanan bu geçici preparatlar araştırma mikroskobunda incelenerek alglerin teşhisi yapılmıştır.

4.1.1.2. Epipelik algleri inceleme metodu (örnek alma ve teşhis)

İstasyonlarda sedimanlar üzerinde bulunan epipelik alg komünitesini kalitatif olarak incelemek için; 1 cm çapında, 100 cm uzunluğundaki bir cam borunun bir ucu baş parmakla kapatılmış, diğer ucu suya sokularak sedimanlar üzerinde yatay olarak hafifçe gezdirilmek suretiyle cam borunun içine çamurlu suyun girmesi sağlanarak örnek toplanmıştır. Bu çamurlu su, 500 ml’lik ağzı geniş kavanozlara boşaltılmıştır. Cam boru birçok defa örnek alma yerinin sedimanları üzerinde gezdirilerek yeterli miktarda çamurlu suyun alınması sağlanmıştır. Her örnek alma tarihinde mümkün olduğunca aynı miktarda örneğin alınmasına dikkat edilmiştir.

Alınan epipelik örnekler laboratuvarda bekletilerek (yaklaşık 3 saat), çökmüş olan çamurların üstündeki su dikkatle dökülmüş, kavanozlar çalkalanarak içlerindeki çamurlu su örneği 10 cm çapındaki petri kutularına boşaltılmıştır. Petri kutularına konan çamurun çökmesi için 1 saat beklendikten sonra çamurun üzerine çıkan fazla su ince uçlu bir pipet yardımıyla dikkatlice çekilmiş, çamurun nemli yüzeyine 22×22 mm’lik 6 lamel yerleştirilerek ışığın dik geldiği bir yerde ertesi güne kadar bekletilmiştir. Fototaksi hareketi ile çamurun yüzeyine çıkarak lamellerin alt yüzeylerine yapışan algler, lamellerin iki damla %40’lık gliserin içine kapatılması ile elde edilen geçici preperatlarda incelenmiş ve diyatomeler dışındaki algler teşhis edilmiştir. İncelemeden sonra lameller yıkanarak %4’lük formaldehit ile fiske edilmiştir.

Diyatomelerin teşhisinde kullanılan rafe ve sitria gibi yapıların net olarak görülebilmesi için içeriğindeki organik maddeyi uzaklaştırmaya yarayan asit ile kaynatma metodu kullanılmıştır (Round, 1973). Bu amaçla, petri kutusunda çamur üzerindeki kalan lameller 50 ml’lik beher içerisinde saf su ile yıkanarak diatome kabuklarının çökelmesi için bir süre beklenmiş, ardından üst kısımda kalan fazla su döküldükten sonra, beherlere eşit miktarda nitrik asit (HNO3) ve sülfürik asit (H2SO4)

karışımı ilave edilmiştir. Bu karışım 15-20 dakika çeker ocakta kaynatıldıktan sonra diyatome kabuklarının asitten temizlenmesi için saf su ile yıkanmıştır. Asitten

uzaklaştırılan diyatome kabukları kurutulup “Entellan” ortam kapatma maddesi ile daimi preparat haline getirilmiştir. Preparatlarda lamelin ortasından geçen düz hat üzerinde en az 100 diyatome sayılarak türlerin bolluk dereceleri ölçülmüştür (Sladeckova, 1962).

4.1.1.3. Epifitik algleri inceleme metodu (örnek alma ve teşhis)

Epifitik alg komünitesini kalitatif olarak incelemek için, istasyonlardan, üzerinde epifitik algleri ihtiva eden su içine batık bitkilerin (Myriophyllum spicatum L) yaprak ve gövdelerinden örnekler toplanarak temiz bir kavanoza konulmuştur. Laboratuvara getirilen örnekler kavanoz içine bir miktar temiz su konularak ağzı kapatılmış ve birer dakikalık sürelerle 3 dakika boyunca kavanozun her yönde güçlü bir şekilde çalkalanmasıyla epifitik alglerin bitkiden ayrılması sağlanmıştır. Kavanozun içindeki bitkiler sıkılıp alındıktan sonra, epifitik alg içeren solüsyon %4’lük formaldehit ile fiske edilmiştir. Diyatomeler dışındaki algler geçici preperatlarla, diyatomeler ise daimi preparatlar hazırlanarak teşhisleri yapılmıştır.

4.1.1.4. Epilitik algleri inceleme metodu (örnek alma ve teşhis)

Su içerisinde bulunan farklı büyüklükteki taşlar toplanarak laboratuara getirilmiştir. Daha nemleri kurumadan üzerlerindeki algler kazınarak geçici preparatlar hazırlanmıştır. Yapılan bu geçici preparatlarda diyatome dışındaki algler tanımlanarak kaydedilmiştir. Diyatomelerde ise, içlerindeki organik maddelerden kurtarıldıktan sonra daimi preparatlar yapılarak incelenip tanımlamaları yapılmıştır. Her preparatta en az 100 diyatome sayılarak, türlerin bolluk derecesi hakkında karar verilmiştir (Sladeckova, 1962) .

Alglerin teşhisinde ilgili kaynaklardan yararlanılmıştır (Hustedt, 1930; Huber- Pestalozzi, 1938; Huber-Pestalozzi, 1942; Huber-Pestalozzi, 1950; Starmach, 1966; Prescott, 1973; Lind ve Brook, 1980; Komarek ve Fott, 1983; Komarek ve Anagnostidis, 1986; Anagnostidis ve Komarek, 1988; 1989; Popovski ve Pfiester, 1990; Krammer ve Lange-Bertalot, 1991a; 1991b; 1999; Cox, 1996; Hartley, 1996; Komarek ve Anagnostidis, 1999; John ve ark.,2003; Wehr ve Sheath , 2003; Krammer, 2003; Tsarenko ve ark., 2006). Teşhis edilen türlerin güncel sistematik kategorilerini kontrol

etmek için, algaeBase alg veri tabanından tür listesi güncellenmiş ve tür listesi buna göre düzenlenmiştir (Guiry, 2012).

Alglerin incelenmesinde Olympus marka CX31 model araştırma mikroskobu ve Nicon Eclipse 80 i mikroskop kullanılmıştır. Fotoğraf çekimleri Olympus marka Camedia C-5060 model fotoğraf makinası ve Nikon digital sight DS-Fi1 fotoğraf makinası ile yapılmıştır. Şekiller ve fotoğraf çalışmanın sonunda ekler bölümünde sunulmuştur. Mevcut türlerin otörleri (author) sonuçlar bölümünde belirtildiği için eklerde tekrar yazılmamıştır. Ölçümler mikrometre (μm) cinsinden verilmiştir.