Aktif alümina

Endüstriyel tesislerde, özellikle dinamik adsorbsiyon koşullarında kurutucu olarak kullanılan üstün yüzey özelliklerine sahip absorbandır. Kompresörlerde, likit sıvılar içerisinden rutubet almada ve kuru hava sistemlerinde uzun süre güvenle kullanılmaktadır.

Çok düşük dew-point noktalarında verimli kurutma sağlamaktadır. Her türlü sıvı ve gazın kurutulmasında kullanılabilen ürünün aynı zamanda karbondioksit, ağır metal,

Tablo 3.5. Deneylerde Kullanılan Bentonite Ait Test Sonuçları (Karakaya Bentonit, 2008)

Kimyasal Analiz % Fiziksel Özellikler

SiO2 61.28 Nem (% ) 8.0 Al2O3 17.79 Elek Analizi (200 mesh) % 1.24 Fe2O3 3.01 Viskozite 600 rpm’ de 46 CaO 4.54 Plastik Viskozite (PV) 15.6 Na2O 2.70 YP(Yield Point/plastic viscosity) 0.4 MgO 2.10 Filtrasyon Hacmi 11.2 K2O 1.24

68

sülfürler ve hidrokarbonlar gibi safsızlıkların tutulmasında yüksek performans gösterir (http://www.kimyaevi.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx). Deneylerde kullanılan aktif alümina Şekil 3.20’de gösterilmiştir.

3.6.4. Zeolit

Zeolit kelime olarak kaynayan taş anlamında olup, 1756 yılında Đsveçli minerolog Fredrich Cronstdet tarafından bulunmuştur. Temel yapısını SiO₄ ve/veya AlO₄ oluşturur. Bu yapının en önemli özelliği, büyük oranda boşluk ve kanal içermesi; bu boşluk ve kanallarda yer alan suyu yüksek sıcaklıklarda yapı bozulmadan kaybedebilmesi ve yapı içerisinde gevşek bağlı olarak değiştirilebilir özellikte bulunan katyonlara sahip olmasıdır. Bu nedenlerle adsrobsiyon, iyon değişimi ve dehidrasyon uygulamalarında başarıyla kullanılır. Deneylerde kullanılan zeolit Şekil 3.21’de gösterilmiştir (http://www.kimyaevi.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx).

3.6.5. Dolomit

Dolomit, kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleşiminde bir mineraldir. Kırılgan bir mineral olup özgül ağırlığı 2.8 g/cm³. Isıtıldığında köpürerek çözündüğü için kalsitten ayrılır. Kimyasal bileşimi: CaMg(CO3)2 dir.

Dolomit hem bir minerali CaMg(CO3)2 hem de bu minerali ana bileşen olarak içeren kayacı tanımlada kullanılan bir sözcüktür. Dolomit minerallerinin oluşturduğu

Şekil 3.20. Deneylerde Kullanılan Aktif Alümina

kayaçlara Dolotaşı adı da verilmektedir. Bu kayaçların oluşumu dolomitlerin doğrudan kimyasal bir çökelme ile değil kireçtaşlarının magnezyum bakımından zengin suların etkisi altında oluştuğu bilinmektedir. Aşırı buharlaşmanın olduğu denizden bir yükselti ile ayrılmış yarı kapalı ortamlarda suyun Magnezyum bakımından giderek zenginleşmesi, tabana çökmüş kalsitten ibaret çamurun bu yoğun çözeltilerle etkileşmeye girerek dolomitleşmesi mümkün olabilir. Petrolün hazne kayacı özelliği göstermesinden dolayı dolomitler jeoloji' de büyük önem taşımaktadır (http://www.kimyaevi.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx). Deneylerde kullanılan dolomit Şekil 3.22’de gösterilmiştir.

3.6.6. Solüsyon(ULK-DEC)

ULK-DEC endüstriyel tekstildeki atık suları renksizleştirmek için hazırlanmış organik poliamidik bir üründür. Deneylerde kullanılan ULK-DEC ürününe ait test sonuçları Tablo 3.6’da verilmiştir.

Hızlandırılmış bir etki alabilmek için, pıhtı arıtımının akış yönüne doğru veya daha önceden de var olan pullanmış emici etkisinin tesirini sömürerek doğrudan biyolojik veya sedimantasyon tankının içine ürünü enjekte edilmektedir.

Tekstil ve benzeri sanayii kuruluşlarının atık su arıtma tesislerinin dere, nehir ve diğer alıcı ortamlarına deşarj ettikleri atık suların arıtılmış olmasına rağmen alıcı ortamları renkleri itibari ile kirlettiği ve bu suların tarımda sulama gibi birçok alanda kullanılmasını engellediği bilinmektedir.

70

Atık su içindeki boyar maddeler askıdaki katılar ve fenol suyun oksijen almasını engellemekte canlıların yaşamasını engellemektedir. Bu olumsuzlukları gidermenin çeşitli yöntemleri vardır. Bunlar sırasıyla; biyolojik arıtma tesislerine fiziksel ve kimyasal arıtma tesisleri ilave edilerek, absorbsiyon filtreleri (aktif karbon filtreleri) ve kimyasal arıtma ilavesi ile, ters ozmos tesisi kurarak, membran diyaliz sistemleri kurarak veya renk giderme için kimyasal renk giderici kullanarak şeklindedir. Deneylerde kullanılan solüsyon (ULK-DEC) Şekil 3.23’de gösterilmiştir.

(Ülkem Kimya ve Tekstil Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından sağlanan kimyasal solüsyon. http://www.ulkemkimya.com.tr/tr/www/default.asp?sayfa=hizmetler&hz_id=15, Kasım 2008.)

3.7. Biyosorbentler

Gerçek ölçekli tesisin arıtma tesisinin filtre pres çıkışından alınan atık çamur numunesi 105 ⁰C de etüvde 24 saat kurutulmuş ve 250 – 355 – 500 mikron (µ m)luk eleklerden geçirilmiştir. Çalışmada 250 – 355 mikron (µ m)luk eleklerinin arasında kalan dane boyutu tercih edilmiştir (Teichgraber, B., Screff, D., Ekkerlein, C., Wilderer, P.A., 2001).

Şekil 3.23. Deneylerde Kullanılan Solüsyon (ULK-DEC)

Tablo 3.6. Deneylerde Kullanılan ULK-DEC Ürününe Ait Test Sonuçları

Kimyasal Analiz ve Fiziksel Özellikler

Dış Görünüş Şeffaf Sıvı

Yük Durumu Katyonik

%1 lik Solüsyonda Dış Görünüş Berrak

%1 lik Solüsyonda pH 4-5

Kimyasal Yapısı Polyamidik Polimer

3.7.1. %1’lik H2SO4 ile aktifleştirilen arıtma çamuru

250 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 15 g’ lık atık çamur 100 mL H2SO4 ile 24 saat muamele edilmiştir. Daha sonra bu atık çamur numunesi 0.45 µ m lik membran filtreden geçirilmiş ve distile su ile yıkanarak (1 saat) tekrar süzülmüştür. Kimyasal işlemden geçirilen bu toz atık çamurlar tekrar etüvde 105 ⁰C de 24 saat etüvde kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiştir.

3.7.2. %1’lik H2O2 ile aktifleştirilen arıtma çamuru

250 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 15 g’lık atık çamur 100 mL H₂SO₄ ile 24 saat muamele edilmiştir. Daha sonra bu atık çamur numunesi 0.45 µ m’lik membran filtreden geçirilmiş ve distile su ile yıkanarak (1 saat) tekrar süzülmüştür. Kimyasal işlemden geçirilen bu toz atık çamurlar tekrar etüvde 105 ⁰C de 24 saat etüvde kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiştir.

3.7.3. %1’lik formaldehit ile aktifleştirilen arıtma çamuru

250 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 15 g’lık atık çamur 100 mL H₂SO₄ ile 24 saat muamele edilmiştir. Daha sonra bu atık çamur numunesi 0.45 µ m’lik membran filtreden geçirilmiş ve distile su ile yıkanarak (1 saat) tekrar süzülmüştür. Kimyasal işlemden geçirilen bu toz atık çamurlar tekrar etüvde 105 ⁰C de 24 saat etüvde kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiştir.

3.7.4. %1’lik NaOH ile aktifleştirilen arıtma çamuru

250 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 15 g’lık atık çamur 100 mL H₂SO₄ ile 24 saat muamele edilmiştir. Daha sonra bu atık çamur numunesi 0.45 µ m’lik membran filtreden geçirilmiş ve distile su ile yıkanarak (1 saat) tekrar süzülmüştür. Kimyasal işlemden geçirilen bu toz atık çamurlar tekrar etüvde 105 ⁰C de 24 saat etüvde

72

kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiştir.

3.7.5. 450⁰C’de aktifleştirilen arıtma çamuru

500 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 50 g lık toz atık çamurlar etüvde 450 ⁰C de 5 saat kül fırınında kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmesi gibi benzer işlemler yapılmıştır (Sirianuntapiboon ve Srisornsak, 2006). Deneylerde kullanılan 450⁰C’de aktifleştirilen arıtma çamuru (biyosorbent) Şekil 3.26’da gösterilmiştir.

3.7.6. 600⁰C’de aktifleştirilen arıtma çamuru

500 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmiş 50 g lık toz atık çamurlar etüvde 600 ⁰C de 5 saat kül fırınında kurutulmuş ve sonra 24 saat desikatörde bekletilmiştir. Son olarak numuneler 355 mikron (µ m)’luk elekten geçirilmesi gibi benzer işlemler yapılmıştır (Sirianuntapiboon ve Srisornsak, 2006).