Akademik ertelemeyle başa çıkma

50 tanımlanabilmektedir (Akdemir, 2013). Akademik erteleme de kişiler okulla ilgili olan sorumluluklarını yerine getirmeyi geciktirebilmektedir (Aydoğan, 2008). Örnek olarak ev ödevlerinin zamanında yapılmaması veya sınavlara hazırlanmadaki gecikme verilebilir

Rothblum ve arkadaşları akademik erteleme davranışını iki aşamalı bir davranış olarak tanımlamaktadır. Birinci aşama, her zaman ya da neredeyse her zaman yerine getirilmesi gereken akademik görevlerin geciktirilmesinden oluşmaktadır. İkinci aşama ise her zaman ya da neredeyse her zaman ertelenen davranışın sonucunda kaygı hissetme durumudur (Rothblum, Solomon ve Murakami, 1986, pp. 387)

Akademik erteleme yapılması gereken işlerin bitirilmesinin son dakikaya bırakılması ve gereğinden fazla zaman alması aynı zamanda kaygı durumunun olması akademik erteleme kapsamında yer almaktadır (Aktaran: Çetin, 2016).

Başlıca akademik erteleme davranışının nedenlerine bakıldığında, bireyin zamanı etkili kullanamaması ve önceliklerini belirleyememesi gibi durumlar olduğu görülebilir.

Ayrıca akademik erteleme davranışında bulunan kişinin etkili ve verimli çalışma konusunda da eksikliği olduğu söylenebilir (Yüce, 2016).

1.5.2.1. Akademik ertelemeyle başa çıkma

Akademik ertelemeyle başa çıkmak için Burka ve Yuen (2008, pp. 289-291) birçok teknik saymaktadır. Sunulan bu teknikler bilimsel raporlar sonucunda oluşturulmuş olup aşağıda belirtildiği gibidir:

(a)Ertelemeyle baş etmede ilk olarak kişiler kendilerine davranışsal olarak bir hedef belirlemeli. Bu sayede davranışlardaki değişimle birlikte düşüncelerdeki değişimi sağlamak daha kolay olabilir. Belirlenen amaçlar genel amaçtan daha çok somut ve özel olmalı.

Örneğin, erteleme davranışını bırakmak isteyen bir kişi bu durumdan kurtulma istiyorum demek yerine 1 Eylül itibariyle çalışma dolabımı ve kitabımı düzenlemek istiyorum gibi somut bir amaç koyabilir.

51 (b) Amaç belirlenirken amacın gerçekçi olması gerekmektedir. Genel bir amaç belirlemek yerine kişinin kendisinin ulaşabileceği bir amacın olması daha geçerli olabilir. “Asla bir daha ertelemeyeceğim.” gibi genel amaç yerine, “Matematik dersim için günde bir saat çalışacağım.” gibi daha gerçekçi ve kabul edilebilir bir amaç belirlenebilir.

(c) Bir diğer teknik ise belirlenen hedefe ulaşmak için gerekli adımları parçalara bölerek onları tek tek yaparak devam etmektir. Belirlenen ana hedefin gerçekleşmesi bir anda olamayacağından dolayı hedefi küçük küçük parçalara bölerek yapılabilir. Bu durum sayesinde hem kişi motivasyonunu yüksek tutabilmekte hem de ana hedefe ulaşmak için önce küçük parçaları tamamlamak gerekli olacak. Kişi küçük hedeflerin tamamlanması sonucunda asıl istenen sonuca ulaşılabilmektedir. Asıl olan hedefe ulaşmak için öncelikle parçaları tamamlanması gerekmektedir. “Bu raporu bu ay bitireceğim.” gibi sonuç bildiren bir amaç yerine “İlk haftada her gün otuz dakika rapor için veri toplayacağım. İkinci ve üçüncü hafta veriler üzerinden rapor taslağı oluşturarak, son hafta son düzenlemeleri yapacağım.” gibi sonuca ulaşmak için amacı parçalara ayırarak plan yapılabilir.

(d) Zaman konusunda gerçekçi davranıp ona göre plan yapılmalı. Böylelikle akademik ertelemenin zaman algısı ile ilgili olan kısmını yok etmek açısından önemlidir. Bu yüzdendir ki bir iş planlanırken onunla ilgili bir planlama yapılmalı. Daha sonrasında planlanan süre ile gerçekte olan süre karşılaştırılıp farka bakılmalı. Böylelikle kişiler gerçekte olan ile tahmin edilen süre arasındaki farkı görebilirler.

(e) Akademik erteleme davranışından kurtulmanın en kısa yolu hiçbir koşula bakmaksızın sadece bitirilmesi gereken göreve başlamaktır.

Görevin bir anda bitmesi gerektiği düşüncesinin yerine ilk adımı atarak bir yerden başlamak daha çok yardımcı olacaktır. Böylelikle yapılması gereken durumu daha fazla düşünerek kafada büyütmemiş olunur.

(f) Kimi zaman tamamlanması gereken bir sorumluluk olup bunun için kısıtlı bir süreye sahip olunur. Eldeki vakit her ne kadar işi tamamlamaya yetmeyecek de olsa çalışmaya başlanarak en azından bir kısmı halledilebilir. Unutulmamalıdır ki her bir dakikanın bile bitirilmesi gereken işte bir önemi vardır.

52 (g) Öncelikle unutulmamalıdır ki bir işi yaparken engellerle ve zorluklarla mücadele etmek zorunda kalınabilir. Bu durumu kabul etmek de akademik ertelemeyle mücadele ederken unutulmaması gereken önemli tekniklerden biridir. Ortaya çıkan o zorluklar ve engeller aslında beklenen durumlardır. Önemli olan kısım bu zorluklar karşısında pes etmeden en az hasarla yola devam edebilmektir. Örneğin “Hoca ofisinde olmadığı için yapacağımız çalışmayı hazırlayamam, en iyisi sinemaya gideyim.” deyip sorumluluğu ertelemek yerine ,

“Hoca olmasa da o gelene kadar bir taslak çalışmayı kendim hazırlayabilirim.” diyerek verilen karar yapılan çalışmanın sonraki aşamasını kolaylaştırabilir.

(h) Mükemmeliyetçilik özelliği aslında akademik erteleme davranışının da kaynakları arasında gösterilebilir. Kişinin sahip olduğu bu davranış kendisinde ayrı bir yük olarak yer alabilir. Örneğin; yapılması gereken bir işi en iyi kendisinin yapacağını düşünen kişi kendi sorumluluklarını arttırarak aslında bu baskı yüzünden bazı işlerini ertelemek zorunda kalabilir.

(ı) Bir diğer teknik ise kişinin kendisine ait olan zamanı dikkatli kullanması gerektiğidir. Bir çalışma esnasında ortaya çıkan diğer durumlara zaman ayırıldığı vakit asıl yapılmakta olan çalışma zamanı azalmaktadır. Örneğin, ders çalışma esnasında çalan telefona cevap verilip ders çalışmaya ara verildiğinde bölünme olur. Telefon görüşmesinden sonra ders çalışmaya dönüldüğünde ise bir zaman kaybı meydana gelir.

(i) Bir işi ertelemek için bulunan bahaneler de akademik ertelemenin olmasına neden olur.

Özellikle de ders çalışırken sıkılan öğrenciler derse ara vermek için çeşitli bahanelere başvurabilir. Örneğin karnım acıktı, tuvalete gitmem lazım ve dışarıdan çok ses geliyor ve bunun gibi bahaneler. Hâlbuki bu tür bahanelerin arkasına bir süre saklanılmayıp amaca yoğunlaşılırsa çalışma çok daha kısa sürede bitebilir. Kısacası ortaya çıkan bahanelerin gerçekten o an için önemli olup olmadığına bakılmalı. Böylece akademik erteleme davranışının oluşması da engellenmiş olabilir.

(j) Akademik ertelemeyle başa çıkarken yapılması gereken bir diğer durum ise sonuca değil sürece odaklanmak olmalıdır. Sonuca odaklanan kişi daha çok akademik erteleme davranışını sergileyebilir. Çünkü sonuca ulaşılması için daha çok sürecin olduğunu düşünerek kaçınma davranışını sergileyebilir. Hâlbuki süreci düşünerek yapılan durumlarda

53 kişi o zamana kadar olan çabasını ve başarısını düşünebilir. Bu durum ise kişinin motivasyonunu yüksek tutmasını sağlayabilir (Aktaran: Toker, 2014).

1.5.2.2. Alanyazında akademik erteleme ile ilgili yapılmış olan