BÖLÜM II. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
2.5. Akademik Başarı ve İnternet Bağımlılığı İlişkisi
Ergenlik dönemi büyük kişisel, fiziksel ve psikolojik değişimlerin yaşandığı bir dönemdir.
Ergenler yaşadıkları değişime uyum sağlamaya çalışırken aynı zamanda geleceğe dair önemli kararlar almaları gerekmektedir. Bu durum başarı konusundaki kaygılarını arttırmaktadır.
Akademik başarısı yüksek olan öğrencilerin başarısız öğrencilere kıyasla iyi ilişkilere, öğretmenlere karşı olumlu tutumlara ve yüksek benlik algısına sahip oldukları bilinmektedir. Başarılı öğrencilerin motivasyonları yüksektir, kendilerini iyi tanırlar ve bu doğrultuda gerçekçi hedefler belirlerler.
Ergenlik döneminde bir yandan okul başarısı, bir yandan üniversite giriş sınavı bir yandan da kimlik oluşturma çabası öğrencilerde kaygıya yol açarak kapasitelerini ortaya koymalarını engeller (Mossbarger, 2008). Yaşadığı başarısızlıklar ergenin kendisini değersiz hissetmesine yol açar ve ergen internet oyunlarıyla başarıyı elde etmeye yönelir.
Böylece hem başarısızlık düşüncesinden kurtulmak hem de sanal oyunlarla başarıyı tatmak mümkün olmaktadır.
İnternetin başlangıçta okul ve sınıf ortamlarıyla uyumlu bir eğitim aracı olarak lanse edildiğini belirtmektedir. Araştırma sonuçları zamanla internet üzerinden edinilen bilgilerin okul müfredatı ile uyumlu ve bütünlük içerisinde olmaması nedeniyle öğrencilere yardımcı olmaktan çok dikkatlerinin dağılmasına sebep olduğu yönünde tartışmaları gündeme getirmiştir (Barber’den aktaran; Young, 2004, s. 408 ).
İnternetin akademik dünyanın hem dostu hem de düşmanı olduğunu söylenebilir. Ders çalışmak sıkıcıdır, internet ise eğlenceli ve heyecanlıdır. Bu nedenle sorunlu internet kullanımının olmadığı durumlarda internet aslında gençlerin ders başarısını olumsuz etkilememektedir ve derslerine olumlu katkıda bulunmaktadır (Makas, 2008, s. 11). Kişide internet bağımlılığı oluştuktan sonra geç saatlere kadar uyanık kalma, ders kaçırma, yorgunluk gibi nedenlerle akademik başarının olumsuz etkilendiği belirtilmektedir (Anderson, 2001; Kubey, Lavin ve Barrows, 2001; Young,1998).
Esen (2010, s.31) internet bağımlılığı nedeniyle yaşanan akademik başarısızlığın devamında düşük notlar ve okuldan atılmaya kadar varan ciddi durumlar yaşanabildiğini belirtmektedir. Young (1998)’ın akademik başarı ile internet bağımlılığı ilişkisini incelediği araştırmasında 496 katılımcıdan internet kullanmayanlarda akademik başarısızlık bulunmamıştır. İnterneti az kullananların %2’sinde, orta düzeyde kullananların
%40’ında, internet bağımlısı olarak tanımlanan kullanıcıların % 58’inde akademik başarısızlık bulunduğu belirlenmiştir.
Araştırma sonuçları düşük akademik başarının hem internet bağımlılığının bir nedeni hem de sonucu olduğuna işaret etmektedir. Bu doğrultuda bağımlılık oluşmadan önce başarısızlığı önleyici tedbirlerin alınmasının hem bağımlılığı önleme hem de mevcut başarıyı korumak açısından önemli olduğu anlaşılmaktadır.
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeli, veri toplama araçları, araştırma grupları ve verilerin işlenmesi yer almaktadır.
3.1. Araştırmanın Modeli
Geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımı, tarama modelidir. Tarama modelinde ilişkisel araştırmalar ise, iki ya da daha çok sayıdaki değişken arasında birlikte değişim varlığını veya derecesini belirlemeyi amaçlamaktadır (Karasar, 2014, s.81). Bu araştırma, lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin akademik başarı, algılanan sosyal destek ve bazı demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını araştıran ilişkisel tarama modelini içeren bir araştırmadır.
3.2. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Sincan’da bulunan MEB’e bağlı çeşitli ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören 14-17 yaşlarında öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise belirlenen dört lisede 9. 10. ve 11. Sınıfta öğrenim gören 400 öğrenciden oluşturulmuştur. Yapılan uygulama sonrasında veri toplama araçlarını hatalı ya da eksik yanıtladığı tespit edilen 42 öğrenciden alınan veriler değerlendirmeye alınmamıştır. Örneklem grubu ölçekleri eksiksiz dolduran 175’i (%48.9) kadın, 183’ü (%51,1) erkek olmak üzere toplam 358 öğrenciden oluşturulmuştur.
Örneklemin belirlenmesinde kolaylıkla bulunabileni örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Kolaylıkla bulunabileni örnekleme (convenience sampling) yakın çevrede bulunan ve ulaşılması kolay, elde mevcut ve araştırmaya katılmak isteyen (gönüllü) bireyler üzerinde yapılan örneklemedir (Erkuş, 2013, s.122).
Öğrencilerden Kişisel Bilgi Formu ile toplanan veriler tablolar halinde açıklanmıştır.
Örneklemin yer aldığı ve verilerin toplandığı Ortaöğretim kurumlarının listesi ve okullara göre örneklemin dağılımı ise şöyledir:
Ersin Bacaksız Anadolu Lisesi (142 öğrenci)
Törekent Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (78)
Ahmet Çiçek Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (103 öğrenci)
Yenikent Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi (35 öğrenci) Tablo 1. erkekler oluşturmaktadır. Katılımcıların % 41,9’u dokuzuncu sınıfa, %26,8’i onuncu sınıfa,
%31,3’ü on birinci sınıfa gitmektedir. Okul türlerine göre bakıldığında katılımcıların
%39,7’si Anadolu Lisesi, %28,7’si Endüstri Meslek Lisesi, %21,8’i Kız Meslek Lisesi, % 9,8’i Ticaret Meslek Lisesinde okumaktadır.
Tablo 2.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin Anne ve Baba Eğitim Düzeyine Göre Dağılımları
n %
Anne Eğitim Düzeyi
Okuryazar değil/ İlkokul 171 47.8
Ortaokul 97 27.1
Lise 77 21.5
Üniversite/Lisansüstü 13 3.6
Baba Eğitim Düzeyi
Okuryazar değil/İlkokul 100 27.9
Ortaokul 98 27.4
Lise 111 31
Üniversite/Lisansüstü 49 13.7
Toplam 358 100
Anne eğitim düzeyi açısından değerlendirildiğinde Tablo 2’de görüldüğü gibi öğrencilerin annelerinin %47,8’inin okuryazar değil/ilkokul, %21,7’si ortaokul, %21,5’i lise, %3,6’sı üniversite/lisansüstü mezunu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin babalarının %27,9’unun okuryazar değil/ilkokul, %27,4’ü ortaokul, %31’i lise, %13,7’si üniversite/lisansüstü mezunu olduğu belirlenmiştir. Anne ve baba eğitim düzeyinde “okuryazar değil” ve
“ilkokul” kategorileri ile “üniversite” ve “lisansüstü” kategorilerinde az birey bulunması nedeniyle bu kategoriler birleştirilmiştir.
Tablo 3.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin Ailelerinin Aylık Ortalama Gelir Düzeyine Göre Dağılımları
Tablo 3’te görüldüğü gibi öğrencilerin ailelerinin %10,3’ü 1300 TL’den az, %67,3’ü 1300-3000 TL arasında, %15,6’sı 1300-3000-4500 TL arasında, %6,7’si 4500 TL’den fazla aylık gelire sahiptir.
Tablo 4.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin İnternet Kullanım Süreleri, Ailelerinin İnternet Kullanımına Müdahalesi ve Kendilerine Ait Bilgisayara Sahip Olma Durumlarına Göre Dağılımları
İnternet kullanma süreleri açısından değerlendirildiğinde Tablo 4’te görüldüğü gibi öğrencilerin %16,8’inin 1 saatten az kullandığı, %43,6’sının 1-3 saat arası, %20,7’sinin 4-6 saat arası, % 8,1’inin 7-9 saat arası, %10,9’unun 9 saatten fazla günlük internet kullandığı
belirlenmiştir. Öğrencilerin %53,9’unun ailesi internet kullanımına müdahale etmekte,
%46,1’i internet kullanımına müdahale etmemektedir. Kendilerine ait bilgisayara sahip olma durumuna göre değerlendirildiğinde öğrencilerin %77,7’sinin bilgisayara sahip olduğu, %22,3’ünün bilgisayarının olmadığı belirlenmiştir.
Tablo 5.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin İnternete Erişim Kaynağına Göre Dağılımları
n %
İnternete cep telefonundan Bağlanma
Evet 279 77.9
Hayır 79 22.1
Toplam 358 100
Tablo 5’te görüldüğü gibi öğrencilerin %11,5’i okuldan, %1,1’i kütüphaneden, %9,5’i internet kafeden, %77,1’i evden, %77,9’u cep telefonundan internete bağlanmaktadır.
Tablo 6.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin İnterneti Kullanma Amacına Göre Dağılımları
n %
Oyun amaçlı internet kullanma
Evet 265 74.2
Hayır 92 25.8
Mail- İletişim amaçlı internet kullanma
Evet 108 30.3
Hayır 249 69.7
Araştırma-ödev amaçlı internet kullanma
Evet 265 74.2
Film video müzik amaçlı internet kullanma
Evet 235 65.6
Hayır 122 34.2
Sosyal ağlar amaçlı internet kullanma
Evet 256 71.7
Hayır 101 28.3
Toplam 358 100
Tablo 6’da görüldüğü gibi öğrencilerin % 74,2’si oyun amaçlı, % 30,3’ü mail ve iletişim,
%74,2’si araştırma ve ödev, % 24,1’i haber, %55,5’i sohbet, %65,6’sı film, video ve müzik, %71,7’si sosyal ağlar amaçlı internet kullanmaktadır.
Tablo 7.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin Oynadıkları Oyun Türlerine Göre Dağılımları
n %
İnterneti oyun amaçlı kullandığını belirten öğrenciler tercih ettikleri oyun türlerine göre değerlendirildiğinde Tablo 7’de görüldüğü gibi öğrencilerin %44,9’u FPS türü oyunlar,
%49,1’i macera/aksiyon, %14’ü RPG, %29,8’i strateji, %18,5’i simülasyon, %48,7’si spor türünde oyunlar oynamaktadır. Öğrencilerin %17,4’ü ise belirtilen kategorilerden farklı türde oyunlar tercih etmektedir.
Tablo 8.
Araştırmaya Katılan Lise Öğrencilerinin Akademik Başarı Durumlarına Göre Dağılımları
n %
Akademik başarı durumlarına göre değerlendirildiğinde Tablo 10’da görüldüğü gibi öğrencilerin %8.4’ü geçmez, %16,8’i geçer, %29,3’ü orta, %40,2’si iyi, %5,3’ü pekiyi düzeyinde başarı göstermektedir.
3.3. Veri Toplama Araçları
Araştırmada, veri toplama araçları üç bölümden oluşmaktadır:
İlk bölümde, demografik bilgileri içeren, çalışma grubunun sınıf seviyelerini, okul türlerini, aylık gelir ve anne-baba eğitim durumlarını, günlük internet kullanım süre ve amaçlarını, akademik başarılarını belirlemeye yönelik soruların yer aldığı “Kişisel Bilgi Formu” yer almaktadır.
İkinci Bölümde, öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerini ortaya koyan ”İnternet Bağımlılık Ölçeği (İBÖ)” yer almaktadır (Bayraktar, 2001).
Üçüncü Bölümde, öğrencilerin sosyal destek düzeylerini ortaya koyan ”Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ASDÖ-R)” yer almaktadır (Yıldırım, 2004 ).
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu
Çalışmada öğrencilere ilişkin demografik bilgileri ve akademik bilgileri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanmış 13 soruluk kişisel bilgi formu uygulanmıştır. Kişisel Bilgi Formunda öğrencinin cinsiyeti, yaşı, sınıf seviyesi, okul türü, aile aylık gelir ve anne-baba eğitim durumu, öğrencinin kendine ait bilgisayarı olup olmadığı, internete nereden bağlandığı, günlük internet kullanım süresi ve amacı, ailenin internet kullanımına müdahale edip etmediği ve akademik başarısının tespitine yönelik sorulan son döneme ait not ortalaması bulunmaktadır (EK-1).
3.3.2. İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ)
Araştırmada öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerini belirleyebilmek amacıyla Young (1998) tarafından DSM-IV’ün “Psikoaktif Madde Bağımlılığı” ölçütlerinden uyarlanarak oluşturulan ve Bayraktar (2001) tarafından Türkçeye uyarlanan İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ) kullanılmıştır. İBÖ 12-17 yaş grubu ergenlerin anlayabieceği Likert tarzı 20 maddelik bir ölçektir. Katılımcılardan “Hiçbir zaman” “Nadiren” “Arada sırada”
“Çoğunlukla” “Çok sık” ve “Devamlı” seçeneklerinden birini işaretlemeleri istenmektedir.
Bu seçeneklere sırasıyla 0 1 2 3 4 ve 5 puan verilmektedir. 80 ve üzeri alanlar “Patolojik
İnternet Kullanıcısı” olarak tanımlanmaktadır. 50-79 puan arası alanlar “Sınırlı Semptom Gösterenler”, 50 puan ve altı alanlar “Semptom Göstermeyenler” olarak tanımlanmaktadır.
Bayraktar (2001) tarafından çevrilen testin standardize edilmiş Alpha değeri açısından güvenirliği .91, Spearman-Brown değeri açısından da .87’dir. Regresyon analizinde, model istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuştur. Yapılan bu araştırmada İnternet Bağımlılığı Ölçeğine ait Cronbach Alpha katsayısı 0.90 olarak hesaplanmıştır.
3.3.3. Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
Yıldırım (1997) tarafından geliştirilmiş olan Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ASDÖ)’nin Yıldırım (2004) tarafından revize edilmiş hali (ASDÖ-R) araştırmada kullanılmıştır.
ASDÖ-R’nin Aile Desteği (AİD), Arkadaş Desteği (ARD) ve Öğretmen Desteği (ÖĞD) olmak üzere üç alt ölçeği bulunmaktadır. ASDÖ-R; aile desteği alt ölçeğinde 20, arkadaş desteği alt ölçeğinde 13 ve öğretmen desteği alt ölçeğinde 17 tane madde olmak üzere toplam 50 maddeden oluşmaktadır. Likert tipi üç derecelendirmeli (bana uygun=3, kısmen=2, bana uygun değil==1) bir ölçektir ve her alt ölçekte birer tane olmak üzere üç tane tersine çevrilmiş madde bulunmaktadır. ASDÖ-R’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Ankara’nın merkez ilçelerinde bulunan iki ilköğretim okulu ile beş liseden seçkisiz olarak alınan 14-17 yaş arası dağılım gösteren 660 öğrenci üzerinde yapılmıştır.
ASDÖ-R’nin yapı geçerliği faktör analizi ile incelenmiş KMO katsayısı .933 ve Bartlett testi anlamlı çıkmıştır. Faktörlerin her bir değişken üzerindeki ortak faktör varyansının ise .389 ile .695 arasında değiştiği görülmüştür. Tüm ASDÖ’R’nin genel bir faktöre sahip olduğu ve toplam puanın kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Aile Desteği (AİD) alt ölçeğindeki üç faktörün birlikte toplam varyansın %48,974’ünü, tek faktörlü Arkadaş Desteği (ARD) alt ölçeğinin toplam varyansın %48,774’ünü, iki faktörlü Öğretmen Desteği (ÖĞD) alt ölçeğinin toplam varyansın %55,520’sini açıkladığı bulunmuştur.
ASDÖ-R’nin güvenirliği iki yolla bulunmuştur. Birincisi tüm ASDR-R’nin ve AİD, ARD, ÖĞD alt ölçeklerinin Alpha güvenirlik katsayısı bulunmuştur İkincisi, ölçeklerin güvenirlikleri dört hafta ara ile 218 öğrenci üzerinde yapılan test tekrar test (rxx) yöntemi ile incelenmiştir. ASDÖ-R’nin tümü için Alpha = .93, rxx = .91; AİD için Alpha = .94, rxx
= .89; ARD için Alpha = .91, rxx = .85; ÖĞD için Alpha = .93, rxx = .86 bulunmuştur.
Elde edilen güvenirlik katsayıları ASDÖ-R ve alt ölçeklerinin, öğrencilerin ailelerinden, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden aldıkları sosyal desteği ölçmek amacı ile güvenle kullanılabileceğini göstermektedir.
Yapılan bu araştırmada algılanan sosyal destek ölçeğinin tümü için Cronbach Alpha katsayısı 0.93, aile desteği boyutunun 0.91, arkadaş desteği boyutunun 0.89, öğretmen desteği boyutunun 0.92 olarak hesaplanmıştır.
Ölçeklerden alınacak puan aralıkları şöyledir : AİD; 20-60, ARD; 13-39, ÖĞD ; 17-51, toplam ASDÖ-R ; 50-150. Yüksek puan bireyin daha fazla sosyal destek aldığı anlamına gelmektedir (Yıldırım, 2004).
3.4. Verilerin Toplanması
İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ) , Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ASDÖ_R) ve Kişisel Bilgi Formu Sincan’da bulunan MEB’e bağlı çeşitli türdeki, devlet okulu olan ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören, 14-17 yaşlarında olan ve kolaylıkla bulunabileni örnekleme (convenience sampling) yöntemiyle seçilen 400 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçekleri uygulamak için gerekli yerlerden izinler alınmıştır. Uygulama için verilen süre içerisinde araştırmacı hazır bulunmuş, öğrencilere gerekli açıklamalar yapılmış ve öğrencilerin sorularını yanıtlanmıştır. Ölçekler ortalama bir ders saati içerisinde uygulanmıştır.
3.5. Verilerin Analizi
Araştırma verileri toplandıktan sonra, bilgisayar ortamına aktarılarak analizler için hazır duruma getirilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde tanımlayıcı istatistiksel metodlar (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma) kullanılmıştır. Sürekli verilere ilişkin tanımlayıcı istatistiklerde ortalama, standart Sapma, Ortanca, Minimum, Maksimum değerleri, kesikli verilerde ise yüzde değerleri verilmiştir.
İnternet bağımlılığı düzeylerinin cinsiyet, ailenin gelir düzeyi, anne ve babanın eğitim durumları ve akademik başarı ile ilişkisinin değerlendirilmesinde Ki Kare testi kullanılmıştır. Algılanan sosyal destek puanlarının internet bağımlılığı düzeylerine göre farklı olup olmadığın değerlendirilmesinde T testi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi SPSS 11.5 paket programı ile yapılmış ve istatistiksel anlamlılık sınırı olarak p<0,05 kabul edilmiştir.
BÖLÜM IV
BULGULAR
Bu bölümde araştırma probleminin çözümü için araştırmaya katılan öğrencilerden ölçekler yoluyla toplanan verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular yer almaktadır. Elde edilen bulgulara dayalı olarak gerekli açıklamalar yapılmıştır. Lise öğrencilerinin internet bağımlılığına ilişkin sonuçlar, araştırmada ele alınan bağımsız değişkenler açısından sunulmuştur.
4.1. İnternet Bağımlılığı ile Demografik Değişkenlere İlişkin Bulgular
Araştırmada lise öğrencilerinde internet bağımlılığının cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi, aile gelir düzeyi ve akademik başarıya göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Bu alt problemlere ki kare testi kullanılarak yanıt aranmıştır.
4.1.1. Lise Öğrencilerinde Cinsiyete Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Lise öğrencilerinde internet bağımlılığının cinsiyete göre değişip değişmediğini belirlemek amacıyla yapılan ki kare testi sonuçları Tablo 9’da verilmiştir.
Tablo 9.
Lise Öğrencilerinin Cinsiyetine Göre İnternet Bağımlılık Düzeylerine İlişkin Ki Kare Testi Sonuçları
Semptom Gösterenler
İBÖ > 50 Semptom Göstermeyenler
İBÖ ≤ 50
n % n % p*
Cinsiyet
Kız Öğrenciler 29 16.6 146 83.4 0.636
Erkek Öğrenciler 27 14.8 156 85.2
*p<0.05
Tablo 9’da görüldüğü gibi ki kare testi sonucuna göre kız öğrencilerle erkek öğrencilerin internet bağımlılığı ölçeği puanlarının 50’nin altında (Semptom yok) ve üstünde (semptom
var) olma oranları arasında fark bulunmamıştır( p>0.05). Kız ve erkek öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerinin benzer olduğu görülmektedir.
4.1.2. Lise Öğrencilerinin Anne Eğitim Düzeyine Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Anne eğitim düzeyine göre lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanlarına ilişkin ki kare testi sonuçları Tablo 10’da verilmiştir.
Tablo 10.
Lise Öğrencilerinin Anne Eğitim Düzeyine Göre İnternet Bağımlılık Düzeylerine İlişkin Ki Kare Testi Sonuçları
Semptom Gösterenler
İBÖ > 50 Semptom Göstermeyenler İBÖ ≤ 50 olma oranları arasında fark bulunmadığı anlaşılmaktadır (p>0.05). Öğrencilerin anne eğitim düzeyinin farklılaşması öğrencilerin internet bağımlılığı semptomu gösterip göstermemesinde önemli bir farklılık yaratmamaktadır.
4.1.3. Lise Öğrencilerinin Baba Eğitim Düzeyine Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Baba eğitim düzeyine göre lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanlarına ilişkin ki kare testi sonuçları Tablo 11’de verilmiştir.
Tablo 11.
Lise Öğrencilerinin Baba Eğitim Düzeyine Göre İnternet Bağımlılık Düzeylerine İlişkin Ki Kare Testi Sonuçları
Semptom Gösterenler
İBÖ > 50 Semptom Göstermeyenler İBÖ ≤ 50
Ki kare testi sonuçlarına göre babaları farklı eğitim düzeyine sahip öğrencilerin internet bağımlılığı ölçeği puanlarının 50’nin altında (Semptom yok) ve üstünde (semptom var) olma oranları arasında fark bulunmadığı anlaşılmaktadır (p>0.05). Öğrencilerin baba eğitim düzeyinin farklılaşması öğrencilerin internet bağımlılığı semptomu gösterip göstermemesinde önemli bir farklılık yaratmamaktadır.
4.1.4. Lise Öğrencilerinin Aile Gelir Düzeyine Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Ailelerinin gelir düzeyleri farklı olan öğrencilerin internet bağımlılığı ölçek puan oranları arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için yapılan Ki Kare testi sonuçları Tablo 12’de verilmiştir.
Tablo 12. Aile gelir düzeyi 1300-3000 TL arasında olan öğrenciler ile aile gelir düzeyi 1300 TL den az olan öğrenciler ve aile gelir düzeyi 4500 TL den fazla olan öğrencilerin internet bağımlılığı ölçek puanının 50’nin üstünde olma yüzdesi arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Aile gelir düzeyi 1300-3000 TL arasında olan öğrencilerin internet bağımlılık ölçek puanının 50’nin üstünde olma yüzdesi hem 1300 TL den az olanlar hem de 4500 TL den fazla olanlara göre anlamlı düzeyde düşüktür.
Başka bir deyişle aile gelir düzeyinin ortalamanın altında ya da üstünde olması öğrencilerin internet bağımlılığı semptomu gösterip göstermemesinde önemli bir farklılık yaratmaktadır.
4.2. Lise Öğrencilerinin Akademik Başarı Düzeyine Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Akademik başarı düzeyleri farklı olan öğrencilerin internet bağımlılığı ölçek puan oranları arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için yapılan Ki Kare testi sonuçları Tablo 13’de verilmiştir.
Tablo 13.
Lise Öğrencilerinin Akademik Başarı Düzeyine Göre İnternet Bağımlılık Düzeylerine İlişkin Ki Kare Testi Sonuçları
Öğrencilerin Akademik başarı düzeylerine göre internet bağımlılığı ölçeği puanları 50’nin altında (Semptom yok) ve üstünde (semptom var) olma oranları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (p>0.05).
4.3. Lise Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek Düzeyine Göre İnternet Bağımlılığına İlişkin Bulgular
Bu bölümde araştırmada ele alınan “Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerine göre algıladıkları sosyal destek (aile, öğretmen, arkadaş) düzeyleri anlamlı olarak farklı mıdır?” şeklinde ifade edilen alt problemin çözümü için Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin aile, öğretmen ve arkadaş alt ölçek puanları bağımsız değişken olarak ele alınmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerinin dağılımı Tablo 14’de ve 15’de verilmiştir.
Tablo 14.
Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılığı Ölçeği Puan Dağılımı
n %
İBÖ puanı 80 ve üzerinde olanlar (patolojik internet kullanıcısı) 3 0.8 İBÖ puanı 51-79 arasında olanlar (sınırlı semptom gösterenler) 53 14.8 İBÖ puanı 50 ve altında olanlar(semptom göstermeyenler) 302 84.4
İnternet bağımlılığı ölçek puanı 80 ve üzerinde olan öğrencilerin sayısı çok az bulunmuştur. İnternet bağımlılık düzeyi 80 ve üzeri (patolojik internet kullanıcısı) olanlarla
51-79 arasında (sınırlı semptom gösterenler) olanlar birleştirilerek “Semptom gösterenler”
ile 50 ve altında olanlar “semptom göstermeyenler” olarak tanımlanarak karşılaştırmalar bu iki düzey arasında yapılmıştır. Karşılaştırma yapılan iki gruba ilişkin veriler Tablo 15’de verilmiştir.
Tablo 15.
Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeyleri
n %
İBÖ puanı 50’nin üzerinde olanlar (semptom gösterenler) 56 15.6 İBÖ puanı 50 ve altında olanlar (semptom göstermeyenler) 302 84.4
Tablo 15’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin %15,6’sı internet bağımlılığı semptomu göstermektedir.
Tablo 16.
Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeylerine Göre Aileden Algılanan Sosyal Destek Puanlarına İlişkin T Testi Sonuçları Ölçeği (ASDÖ-R) aile puanları arasında anlamlı fark vardır (p<0.05). İBÖ Puanı 50’nin altında (Semptomu yok) olanların ASDÖ-R aile puanı İBÖ Puanları 50’nin üstünde (semptom var) olanlara göre anlamlı düzeyde yüksektir.
Tablo 17.
Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeylerine Göre Arkadaşlardan Algılanan Sosyal Destek Puanlarına İlişkin T Testi Sonuçları
ASDÖR ARKADAŞ
Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeylerine Göre Öğretmenlerden Algılanan Sosyal Destek Puanlarına İlişkin T Testi Sonuçları
ASDÖR ÖĞRETMEN
Tablo 18 İncelendiğinde İBÖ puanları 50’nin altında (Semptom yok) ve üstünde (semptom var) olan öğrencilerin ASDÖ-R öğretmen puanları arasında anlamlı fark vardır (p<0.01).
İBÖ puanı 50’nin altında (Semptom yok) olanların ASDÖ-R öğretmen puanı İBÖ puanları 50’nin üstünde (semptom var) olanlara göre anlamlı düzeyde yüksektir.
BÖLÜM V
TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1. Tartışma ve Sonuç
Bu bölümde araştırmadan elde edilen bulgular araştırmanın problemleri ve ilgili alanyazın doğrultusunda tartışılmış ve yorumlanmıştır.
5.1.1. Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığının Cinsiyete Göre İncelenmesine İlişkin Sonuç ve Değerlendirme
Araştırmada elde edilen bulgulara göre lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanlarının cinsiyetler açısından farklılık göstermediği belirlenmiştir. Alanyazın incelendiğinde internet bağımlılığını cinsiyet değişkeniyle birlikte ele alan yurtiçi ve yurtdışı çok sayıda araştırma mevcuttur. Cinsiyete göre internet bağımlılığını inceleyen birçok araştırma
Araştırmada elde edilen bulgulara göre lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanlarının cinsiyetler açısından farklılık göstermediği belirlenmiştir. Alanyazın incelendiğinde internet bağımlılığını cinsiyet değişkeniyle birlikte ele alan yurtiçi ve yurtdışı çok sayıda araştırma mevcuttur. Cinsiyete göre internet bağımlılığını inceleyen birçok araştırma