Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı

Akıllı cep telefonlarının gündelik yaşamda kullanımının hızla artmasına bağlı olarak bu telefonlara olan bağımlılığın artması alanyazında araştırmacıların bu konu üzerine araştırma yapmalarına yol açmıştır (Şata, Çelik, Ertürk ve Taş, 2016). Alanyazın incelendiğinde çok uzun bir geçmişi olmamasına rağmen son zamanlarda akıllı cep telefonunun problemli kullanımı üzerine birçok araştırmanın yapılmaya başlandığı görülmektedir.

2.5.1. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Kişilik

Alanyazın dikkate alındığında akıllı cep telefonu problemli kullanımı ile çalışılan değişkenlerden biri kişiliktir. Yapılan araştırma sonuçları dikkate alındığında; akıllı cep telefonunun problemli kullanımında dışadönüklük (Andreassen ve diğerleri, 2013; Augner ve Hacker, 2012; Bianchi ve Phillips, 2005; Biglu and Ghavami, 2016; Demirhan, Randler ve Horzum, 2016; Ezoe ve diğerleri, 2009; Roberts, Pullig ve Manolis, 2015; Takao, 2014), nörotizm (Augner ve Hacker, 2012; Biglu ve Ghavami, 2016; Demirhan, Randler ve Horzum, 2016; Ezoe ve diğerleri, 2009; Kutlu ve Pamuk, 2017; Pearson ve Hussain, 2015; Roberts ve diğerleri, 2015; Takao, 2014), yeniliklere açıklık (Andreassen ve diğerleri, 2013; Biglu ve Ghavami, 2016; Pearson ve Hussain, 2015; Takao, 2014), uyumluluk (Andreassen ve diğerleri, 2013) ve sorumluluk (Demirhan ve diğerleri, 2016; Kutlu ve Pamuk, 2017) kişilik faktörlerinin etkili olduğu bulunmuştur.

2.5.2. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Fiziksel sonuçları

Akıllı cep telefonunun problemli kullanımı bireylere birçok açıdan zarar verebilmektedir. Bu zararlardan birisi de fiziksel zarardır. Kim, Kim ve Jee (2015) yaptıkları çalışmada yüksek düzeyde akıllı cep telefonu bağımlılığına sahip öğrencilerin vücutlarında daha fazla yağ kitlesi ile daha düşük kas kitlesinin olduğunu, daha az kalori yaktıklarını ve daha az günlük adım attıklarını bulmuşlardır. Kim ve Kim (2015) ise yaptıkları çalışmada akıllı cep telefonu bağımlısı olan grup, normal kullanıcı olan gruba göre fiziksel aktivitelerinin daha fazla azaldığını ve uyku bozukluklarının daha fazla olduğunu bulmuşlardır. Erkol-İnal, Demirci, Çetintürk, Akgönül ve Savaş (2015) gerçekleştirdikleri çalışmada akıllı cep telefonunun aşırı kullanımının medyan sinirini

genişlettiğini, başparmak ağrılarını arttırdığını, parmakla kavrama gücünü azalttığını ve el işlevlerinde azalmaya neden olduğunu bulmuşlardır. Diğer bir çalışmada akıllı cep telefonunu aşırı kullanan tıp öğrencilerinde, akıllı cep telefonunu yoğun kullanmanın baş ağrısıyla, uyku sorunlarıyla, sinirlilikle, kas iskelet sistemi sorunlarıyla ve gözle ilgili sorunlarla ilişkili olduğu bulunmuştur (Hegazy, Alkhail, Awadalla, Qadi ve Al- Ahmadi, 2016). Cep telefonu kullanımı ile sağlık problemleri üzerine yapılan diğer bir çalışmada ise cep telefonu kullanımı ile baş ağrısı, kulak ağrısı, kulak çınlaması, parmak ağrıları, huzursuzluk arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur (Stalin ve diğerleri, 2016). Bu çalışmalar genel olarak değerledirildiğinde, akıllı cep telefonunun problemli kullanımının çeşitli olumsuz fiziksel sonuçlar sonuçlar doğurduğu söylenebilir.

2.5.3. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Psikolojik Sonuçları

Alanyazın incelendiğinde akıllı cep telefonu problemli kullanımının bireylerde birçok olumsuz etkisinin olduğu görülmektedir. Chiu (2014) yapmış olduğu çalışmada öğrencilerin yaşadıkları duygusal stresin akıllı cep telefonu bağımlılığını anlamlı bir şekilde yordadığı bulunmuştur. Yapılan diğer bir çalışmada da anksiyete ve özsaygının akıllı cep telefonu bağımlılığının yordayıcıları olduğu bulunmuştur (Hong, Chiu ve Huang, 2012). Ha, Chin, Park, Ryu ve Yu (2008) gerçekleştirdikleri çalışmada, akıllı cep telefonu bağımlısı olanların daha yüksek düzeyde depresyona, kişilerarası anksiyeteye ve düşük düzeyde özsaygıya sahip olduklarını bulmuşlardır. Lee ve diğerleri (2016) yapmış oldukları çalışmada ise, akıllı cep telefonu bağımlılığına ilişkin olarak yüksek düzeyde risk grubu ile normal kullanıcılar bazı değişkenlere göre karşılaştırmışlardır. Çalışmanın sonucuna göre yüksek düzeyde risk grubunun normal kullanıcı gruba göre daha çok içe kapanık, depresif ve kaygılı oldukları, daha fazla somatik şikayetlere sahip oldukları, daha fazla suçlu davranışlar sergiledikleri, daha fazla dikkat, kimlik sorunu, saldırganlık ve düşünce problemleri yaşadıkları bulunmuştur. Kumcağız ve Gündüz (2016) çalışmalarında akıllı cep telefonu bağımlılığı arttıkça psikolojik iyi oluşun azaldığını bulmuşlardır. Diğer yapılan bir çalışmadan elde edilen bulgulara göre üst düzeyde bağımlı grup, düşük düzeyde bağımlı gruba göre daha yüksek somatizasyona, obsesif kompulsif bozukluğa, kişilerarası duyarlılığa, depresyona, anksiyeteye, hostiliteye, fobik anksiyeteye, paranoya, psikotikliğe sahip oldukları bulunmuştur (Im, Hwang, Choi, Seo ve Byun, 2013). Kim ve diğerleri (2015)

yaptıkları çalışmada öğrencilerin akıllı cep telefonu bağımlılığında depresyon, saldırganlık ve dürtünün anlamlı düzeyde etkilerinin olduğunu bulmuşlardır. Kim ve Shin’in (2015) araştırmasında ise ortaokula giden öğrencilerde akıllı cep telefonu bağımlılıklarına etki eden faktörleri incelemişlerdir. Araştırmanın sonucuna göre erkek öğrencilerde akıllı cep telefonu bağımlılığına etki eden psikolojik faktörler arasında stresin, depresyonun ve düşük öz kontrolün; kızlarda ise sadece stresin rolü olduğunu bulmuşlardır. Ayrıca aynı çalışmada akıllı cep telefonu bağımlılığını etkileyen faktörlerden biri de hem erkek hem kızlarda gösteriş ve moda değişkenleridir. Pamuk ve Kutlu (2016) yaptıkları çalışmada ise duygusal zekanın problemli cep telefonu kullanımını negatif yönde, anlamlı olarak yordadığını bulmuşlardır. Bu çalışmalar genel olarak dikkate alındığında, akıllı cep telefonunun problemli kullanımının bireylerin ruhsal yaşamı üzerinde birtakım olumsuz sonuçlara neden olduğu görülmektedir.

2.5.4. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Sosyal Sonuçları

Akıllı cep telefonu bağımlılığına ilişkin alanyazın incelendiğinde, olumsuz etkilerinin olduğu alanlardan biri de sosyal alandır. Bian ve Leung’un (2015) yaptıkları çalışmada yalnızlığın ve utangaçlığın akıllı cep telefonu bağımlılığında anlamlı yordayıcılar olduğu bulunmuştur. Tan ve diğerleri (2013) yapmış oldukları çalışmada cep telefonu bağımlısı olanların, olmayanlara göre daha yalnız olduklarını ve cep telefonu kullanım süresi arttıkça yalnızlığın da arttığını bulmuşlardır. Chiu’nun (2014) çalışmasında öğrencilerin aileleriyle yaşadıkları sorunlardan dolayı ortaya çıkan aile temelli stresin akıllı cep telefonu bağımlılığını anlamlı bir şekilde yordadığı bulunmuştur. Diğer bir çalışmada ise sosyal anksiyetenin akıllı cep telefonu bağımlılığında etkili olduğu bulunmuştur (Enez-Darçın ve diğerleri, 2016). Lian, You, Huang ve Yang (2016) çalışmalarında öğrencilerin ebeveynlerinin olumsuz ebeveyn tutumları, öğrencilerin akıllı cep telefonu bağımlılığında rolünün olduğunu bulmuşlardır. Groarke (2014) yaptığı çalışmasında daha az cep telefonu kullananların yüz yüze iletişimi, cep telefonunu fazla kullananlara göre daha fazla tercih ettiklerini bulmuştur. Choi ve Yoo (2015) yapmış oldukları çalışmada akıllı cep telefonu bağımlılığı ile sosyal destek arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğunu bulmuşlardır. Yapılan araştırmalar dikkate alındığında, akıllı cep telefonunun problemli kullanımının bireylerin sosyal yaşamlarını olumsuz etkilediği söylenebilir.

2.5.5. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Finansal Sonuçları

Akıllı cep telefonlarını gereğinden fazla kullanmanın olumsuz sonuçlarından birisi de finansal sorunlardır. Billieux, Van der Linden ve Rochat’a (2008) göre cep telefonunun yoğun kullanımı, özellikle gençler için, finansal sorunlara neden olabilir. Pamuk ve Kutlu (2016) yapmış oldukları çalışmada cep telefonu faturalarını ödemede cep telefonlarını problemli kullananların, kullanmayanlara göre sorun yaşadıklarını bulmuşlardır. AlBarashdi, Bouazza, Jabur ve Al-Zubaidi (2016) ise yaptıkları nitel çalışmada, bir katılımcının akıllı cep telefonu bağımlılığının olumsuz etkilerinden korunmaları için aileler, çocuklarının faturalarına sınır koyabilirler şeklinde öneride bulunmuştur. Drennan ve James’in (2005) gerçekleştirdiği çalışmada ise bağımlı olarak cep telefonu kullananların öncelikli sorun olarak finansal giderleri belirtmişlerdir. Ayrıca Deshpande (2015) cep telefonunu aşırı kullanmanın olumsuz yönlerinden biri olan finansal sorunlar nedeniyle (yüksek cep telefonu faturası gibi) çatışmalar yaşanabileceğini belirtmiştir. Bu çalışmalar dikkate alındığında, akıllı cep telefonunun problemli kullanımının ekonomik anlamda da bireyleri olumsuz yönde etkiledikleri söylenebilir.

2.5.6. Akıllı Cep Telefonunun Problemli Kullanımı ve Okul Yaşamına Etkisi

Akıllı cep telefonunun problemli kullanımından en çok etkilenen grubun başında öğrenciler gelmektedir. Öğrencilerin günlük zamanlarının bir bölümünü akademik yaşamları için ayırmaktadırlar. Öğrencilerin akademik yaşamları için ayırdıkları zamanı verimli bir şekilde geçirebilmelerinin önündeki engellerden biri de akıllı cep telefonlarıdır. İlgili alanyazında akıllı cep telefonunu aşırı ve problemli kullanmanın akademik yaşamı olumsuz etkilediğini gösteren araştırmalar yer almaktadır. Erdem, Kalkın, Türen ve Deniz (2016) nomofobinin akademik başarıya etkisini araştırdıkları çalışmada, nomofobinin akademik başarı üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğunu bulmuşlardır. Samaha ve Hawi (2016) de yaptıkları çalışmada akıllı cep telefonu bağımlılığı riskinin akademik performansla negatif yönlü bir ilişki olduğunu bulmuşlardır. Lepp, Barkley ve Karpinski (2014) çalışmalarında cep telefonu kullanma/mesajlaşma ile genel akademik ortalama arasında negatif yönlü bir ilişki olduğunu bulmuşlardır. Jumoke, Oloruntoba ve Blessing (2015) yaptıkları çalışmada öğrencilerin akademik aktiviteleri ihmal edip bunun yerine dikkatlerini cep

telefonlarından chatleşme (sanal ileti alışverişi), müzik dinleme ve diğer farklı şeylerle uğraşmaya vermelerinden cep telefonu kullanımının öğrencileri olumsuz olarak etkilediğini bulmuşlardır. Zhang ve Bang’ın (2014) çalışmasında Çinli lise öğrencilerinin akıllı cep telefonu bağımlılığı ile okula uyumları arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur. Kim ve Shin’in (2015) araştırmasının sonucuna göre erkek öğrencilerde, öğretmenlerin cep telefonu kullanımı üzerinde kontrollerinin akıllı cep telefonu bağımlılığında negatif yönlü bir etkiye sahip olduğunu bulmuşlardır. Bae (2015) gerçekleştirdiği çalışmasında arkadaşlık doyumu ile akademik motivasyonun cep telefonunu bağımlı kullanma davranışı üzerinde negatif yönde etkisinin olduğunu bulmuştur. Lee ve Cho’nun (2015) çalışmasında ise öğrencilerin okula uyumun alt boyutlarından okul kurallarına uymanın, akıllı cep telefonu bağımlılığını negatif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığını bulmuşlardır. Bu araştırmalar dikkate alındığında, akıllı cep telefonunun problemli kullanımının öğrencilerin akademik yaşamlarını olumsuz yönde etkiledikleri söylenebilir.