ADDIE Modeliyle İlgili Çalışmalar

Alan yazın incelendiğinde öğretim tasarım modeli olarak ADDIE modelini esas alan birçok çalışmanın olduğu görülmektedir. Bu başlık altında, güncel literatür taraması sonucunda erişilen çalışmalardan örnekler sunulmuştur.

Örneğin; Xiling ve Yuanyuan (2010), sesli görsel Japonca öğretimi için bir eğitim yazılımı gerçekleştirmişler ve eğitim yazılımını hazırlarken öğretim amacı, konusu, hedef kitle, süre, öğretim kuramı, içeriği, geliştirme platformu, öğretim yaklaşımları, kullanılan yazılımlar gibi geliştirilen yazılımın özelliklerini belirtmişlerdir [44]. Noordin ve Ahmad (2010), 3 Boyutta Çizgiler ve Düzlemler isimli çalışmalarında e-öğrenme tasarımında ADDIE modelini referans almıştır [64]. Zaini ve Ahmad, Li2D (2011), adını verdikleri çoklu ortam yazılımının tasarım aşamasında ADDIE metadolojisini kullanmışlardır [63].

Hebebci (2014), Necmettin Erbakan Üniversitesi’nde yaptığı “Fatih Projesi Uygulamalarına Yönelik Gözlemleri İçeren Çevrim İçi Örnek Olay Kütüphanesinin Tasarlanması ve Değerlendirilmesi” adlı çalışmasında ADDIE modeline göre geliştirilen

web sitesi, hikâye tahtaları, akış şemaları ve içerik haritaları ile detaylı bir çalışma yapmıştır.

Geliştirilen örnek olay kütüphanesi bir web sayfasında yayınlanarak ilgili sayfanın kullanılabilirliği süreç-içi ve süreç-sonunda çeşitli yöntemlerle test edilmiştir [65].

Başka bir çalışmada Arkün (2007), Hacettepe Üniversitesi’nde yüksek lisans tezi olarak gerçekleştirdiği araştırma ile ilkokul 4. Sınıfta okuyan öğrencilere hazırladığı çoklu öğrenme ortamnında, sütun grafiği konusunu işlemiştir [62]. ADDIE modeli temele alınarak gerçekleştirilen çalışmada, geliştirilen ortamın tasarım süreci anlatılmıştır.

Bununla beraber öğrenme ortamıyla ilgili öğrenci görüşleri nitel ve nicel olarak irdelenmiştir. 50’si kadın 35’i erkek olacak şekilde yekûnde 85 öğrenen ile gerçekleştirilen araştırmada öğrenme ortamının akademik başarıya olan etkisini belirlemek için ön test son test araştırma modeli seçilmiştir. Bununla beraber, katılımcıların ortama ilişkin görüşlerini belirlemek için bir ölçek uygulanmış 20 katılımcı ile de birebir görüşme gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları hazırlanan öğrenme ortamının katılımcıların akademik başarımlarıyla ilgili pozitif bir etki oluştuğunu analiz sonuçları göstermektedir.

Chen ve diğerleri (2007) gerçekleştirdikleri çalışmada problem tabanlı bir öğrenme ortamı tasarlarken ADDIE modelinden faydalanarak tam bir öğrenme süreci hazırladıklarını öne sürmüşlerdir. Yaptıkları çalışmada; sosyal bir problemi ele alarak, karşı cinsler arasındaki ilişkiye değinmiş, ortamı geliştirilme sürecini adım adım gösterecek şekilde düzenlemişlerdir. Çalışma, sonuç olarak başarılı bulunmuş ve özellikle problem tabanlı olması nedeniyle teknik ve pratik alanlarını birleştirme etkisinden bahsedilmiştir [109].

Bir diğer çalışmada, Kaiser ve arkadaşları (2006), gerçekleştirdikleri çalışmada yaşlılıkta yapılan hataların ortak olduğunu, bu hataların da hastalık ve ölüm oranlarında anlamlı bir etkisi olduğunu öne sürmüşlerdir. 140 tıp öğrencisinden oluşan katılımcı gruba çalışmalarında hataları değerlendirmeye yönelik olmak üzere, karma öğrenme yaklaşımına uygun olarak hazırlanmış bir öğretim programı uygulamışlardır. Bu öğretim programını ADDIE modeline göre geliştirmişlerdir. Uygulanan programda, çevrim içi bir eğitim ortamının yanı sıra, klinik beceriler, yeterlik değerlendirme ve pekiştirme oturumlarına da yer verilmiştir. Değerlendirmenin bir kısmı fakülte üyeleri tarafından 18 maddelik bir kontrol listesi ile gerçekleştirilmişir. Uygulama sonunda 140 katılımcının 130’u başarılı bulunmuş ve başarılı olamayanlar pekiştirme oturumlarına tekrar dâhil edilmiştir. Bunlara ilave olarak uygulanan programda hedeflerin ne kadar karşılandığı öğrencilere sorulmuş ve

5 üzerinden, 4,8 sonucu elde edilmiştir. Sonuç olarak ADDIE modeline göre geliştirilen bu programın etkili olduğu ve diğer tıp fakültelerinde de rahatlıkla uygulanabileceği belirtilmiştir [67].

Muda (2006), gerçekleştirdiği çalışmada, ön okul düzeyinde fen eğitimi için etkileşimli birçoklu öğrenme ortamı geliştirilmesinde öykü tabanlı eğitim yaklaşımının kullanımını incelemiştir. Tasarımı ADDIE modeline uygun olarak gerçekleştirerek tasarım sürecini aktarmıştır. Çalışmanın amacı, 5-6 yaşlarındaki çocukların fen konularına karşı ilgilerini çekmek ve onları fen eğitimi konusunda cesaretlendirmektir. Araştırmacının geliştirdiği ürün, macera, seçim ve oyun olmak üzere 3 modülden oluşmaktadır. Araştırmacı bu şekilde geliştirilmiş dersin, öğrenme sürecini daha ilgi çekici hale getirdiğini, bunun yanı sıra bilgi aktarımının bu şekilde daha kolay olduğunu öne sürmektedir [68].

Bir diğer çalışma ise, Huang, Cho ve Lin (2006) tarafından “Yazılım Mühendisliğine Giriş” dersi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar ilgili çalışmada bilişsel çıraklık yaklaşımıyla, ADDIE modeline uygun olarak geliştirdikleri bir program uygulamıştır.

Çalışmada öncelikle 12 öğrenme hedefi belirlenmiş ve bu hedefler uygulamadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda değerlendirilmiştir. Çalışmada özellikle hedefler, öğretim ve değerlendirme ilişkisi göz önüne alınmıştır. Öğrenme süreci incelendiğinde, öğrenenlerin farklı yönlerinin gittikçe artan etkisi görülmüştür, aynı zamanda istatistikler öğrencilerin bilişsel çıraklık yaklaşımını kabullenmiş, onaylamış olduklarını ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada, yapılanlar ADDIE modeline göre tablo haline getirilerek, süreçteki yer alan kişilere dair bir sütun da eklenmiş ve bu bölümde de sürecin o kısmında kimlerin etkili olduğuna yer verilmiştir [69].

Korkmaz ve Harwood (2004) ise, çalışmalarında moleküler simetri işlemlerinin öğretimi için, ADDIE modeline uygun olarak etkileşimli bir materyal tasarlamıştır. Geliştirilen materyal öğrencilerin molekülleri, yapıları ve simetrik elementleri 3 boyutlu görebilmelerine olanak sunmaktadır. Materyal derslere ya da eğitmene bağımlı olmaması açısından farklılık taşımaktadır. Tasarım sürecinde materyalin, öğrenciler tarafından ne kadar beğenildiğinin anlaşılmasının sağlaması açısından materyalle ilgili kullanılabilirlik çalışması yapılmıştır. Sonuç olarak öğrenciler, materyalin genel özelliklerini beğenmiş, özellikle moleküllerin serbest şekilde döndürülerek incelenebilmesini çok önemli bir

özellik olduğunu belirtmişlerdir. Materyalin geliştirilmesi süreci ADDIE modelinin her bir aşamasında neler yapıldığı detaylı şekilde açıklanmıştır [70].

Literatürde yer alan bir diğer çalışmada, İneç ve Akpınar (2012), coğrafya eğitimi ile ilgili bir çalışma olan coğrafi bilgi sistemini ADDIE modeline göre geliştirmişlerdir. Çalışmanın amacı, geliştirilen “İnternet Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemi” isimli bir bilgisayar yazılımının etkisini görmektir. Geliştirilen bu yazılım yardımıyla ortaöğretim düzeyindeki öğrencilerin görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yazılım programında çözünürlüğü yüksek öğrenme nesneleri yer almış, Javascript kodlarla yazılım desteklenmiştir. Geliştirilen etkileşimli haritalar üzerinden öğrencilerin konuyu daha iyi anlamaları amaçlanmıştır [71].

Bir diğer çalışmada, Peterson (2003) teknoloji programında eğitim yüksek lisansı yapmakta olan 8 öğrenciye ADDIE modelini kullanarak bir ders hazırlamıştır. Araştırmacı analiz basamağında öğrenenler hakkında bilgiyi almak için kendi araştırmalarını ve öğrenenlere uyguladığı anketi kullanmıştır. Anket öğrenenlerin geçmiş iş ve eğitim yaşantılarının yanı sıra dersi almaktaki amaçlarını, öğretim tasarımıyla ilgili deneyimlerini ve geliştirme sürecinde katkı sağlayabilecek önerilerini sormuşlardır. Ders kapsamında öğrenciler kendi projelerini de ADDIE modeline uygun olarak gerçekleştirmişlerdir.

Haftalar ilerledikçe farklı tasarım basamaklarına geçmiş, ADDIE modelinin içinde yer alarak, iç içe iki ADDIE süreci yaşamışlardır. Yapılan değerlendirmeler sonucu ders etkili bulunmuş ve öğrenciler, dersin iyi planlandığını ve bireysel öğrenme hedeflerine ulaştıklarını belirtmişlerdir. ADDIE modeline göre yapılanlar şu şekilde özetlenebilir;

analiz basamağında hedefler detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Tasarım aşamasında ise proje zaman ve iş bölümü çizelgesini hazırlanmış, ayrıca ölçüm araçları ile öğretim stratejilerini belirlenmiştir. Geliştirme aşamasında metinler, resimler, animasyonlar ve dönütler hazırlanıp programlaması yapılmıştır. Bunlara ilave olarak değerlendirme için de kısa bir sınav hazırlanmıştır. Hataların bulunup düzeltilmesi, geliştirilmesi için bir ön uygulama da bu aşamada yapılmıştır. Ön uygulama grubunu 3 öğrenci oluşturmuştur. Daha sonra ise uygulama ve değerlendirme yapılarak programın etkililiği ortaya konmuştur [72].

Lohr (1998), gerçekleştirdiği çalışmada öğretmen fonksiyonlarını yerine getirebilecek nitelikte bir web tabanlı öğretim yazılımı geliştirmiştir. Araştırmacı ilgili çalışmayı ADDIE modelini göz önüne alarak tasarlamıştır. Geliştirilen yazılım öğretmenlere yönelik olarak (1) Öğrenenin oryantasyonu, (2) Dolaşım konusunda yönlendirilmesi, (3) Öğretim

stratejilerinin sağlanması, (4) Etkileşimli dönüt verilmesi fonksiyonlarını gerçekleştirebilmektedir. Yazılım üniversite düzeyinde bilgisayar dersine yönelik olarak geliştirilmiştir. Çalışmada ADDIE modelinin özellikle ilk 3 aşamasında ne yapıldığına dair bilgi verilmiş, geliştirme aşamasında önce toplu olarak ardından da küçük gruplar halinde olmak üzere, arada düzeltme yapılmak suretiyle 2 kez ön uygulama yapılmıştır [73].

Bozkurt ve arkadaşları (2008), yürüttükleri çalışmada alanyazında yer alan web tabanlı olarak geliştirilmiş hasta eğitim programlarını irdeleyerek içerik yönetimi, görsel tasarım ve kullanılabilirlik açısından değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Bunun yanında web tabanlı olarak geliştirilen beslenme eğitimi üzerine odaklanmış bir yazılımın içerik analizi öğretim tasarımı modellerinden ADDIE’ye göre analiz edilmiştir [74].

Alanyazında yapılan çalışmalar genel olarak değerlendirildiğinde ADDIE Modelinin özellikle web tabanlı öğrenme ortamlarında içerik geliştirilirken sıklıkla kullanıldığını, öğrenme-öğretme süreçlerinin düzenlenmesi, değerlendirilmesi, yeniden gözden geçirilerek değiştirilmesi gibi birbirini etkileyen sistematik süreçlerin planlanmasında ve bu karmaşık süreçlerin yönetilmesi kolaylaştırıcı ve olumlu etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır.