ABD’de Örtülü Sermaye ve Uluslararası Transfer Fiyatlandırması

Konuyla ilgili ABD’deki gelişmeler ve çalışmalar özellikle diğer ülke uygulamalarına yön vermesi açısından önemlidir. Özellikle OECD düzenlemeleri ABD uygulamaları paralelindedir.

2.11.1.1. ABD’de Örtülü Sermaye

Örtülü sermaye ile ilgili olarak ABD’de yapılan düzenlemeler iç gelir kanununun 385 ve 163. maddelerinde yer almaktadır. 385. maddenin başlığı; şirketlerde belirli menfaatlerin hisse veya borç olarak işlem görmesi seklindedir. Maddede örtülü sermaye ile ilgili beş tane belirleyici faktöre yer verilmiştir.

Bunlar (Kızılot, 2002: 72).

• Koşulsuz olarak ve belli bir talep halinde ya da belli bir tarihte, belli miktarda paranın veya sabit miktarda bir faizin ödenmesini öngören yazılı bir taahhüdün olup olmadığı,

• Şirketlerin herhangi bir borcu konusunda bir önceliğin olup olmadığı, • Şirketlerin borç/öz sermaye oranı,

• Şirket hisselerinin çevrilebilir olup olmadığı ve

• Şirketteki stokların elde tutulması ile söz konusu faizlerin arasında bir ilişki olup olmadığıdır Örtülü sermaye ile ilgili olarak 163. maddenin içeriği ise, kazanç gizleyici kurallar olarak adlandırılmaktadır. Düzenlemeler aşırı faiz harcaması olan ve borç / öz sermaye oranı hesap dönemi sonu itibarıyla 1,5 oranını aşan şirketlere uygulanacaktır. Yargı organlarının bu konudaki bakış açısı ise daha farklıdır. Yargı organları kararlarında ve bilimsel içtihada borçların öz sermayeye oranının 3 katını aşmaması önerilmektedir (Işık, 2005: 72).

55

2.11.1.2. ABD’de Uluslararası Transfer Fiyatlandırması Uygulaması

Transfer fiyatlandırmasına ilişkin olarak dünyadaki ilk yasal düzenlemeler ABD’de yapılmıştır. Daha sonra diğer ülkeler ve OECD yaptıkları düzenlemelerde sürekli ABD’deki düzenlemeleri esas almıştır. Bu nedenle transfer fiyatlandırmasına ilişkin olarak ABD’de yapılan düzenlemelerin bir önemi vardır (Kapusuzoğlu, 1999:59). Transfer fiyatlandırması, ABD vergi sisteminin en önemli unsurlarından birisidir. Şirketlerin, özellikle de uluslararası şirketlerin ana firma, bağlı firma çerçevesinde birbirlerine yaptıkları mal ve hizmet satışlarında transfer fiyatlandırması yoluyla toplam kar ve dolayısıyla da ödenecek vergi tutarı üzerinde ayarlamalar yapabilmeleri, bu konuya ilişkin olarak yasal düzenlemeler yapılmasının zorunluluğunu ortaya koymaktadır. Yasal düzenlemeler bir anlamda şirketlerin maksimum karlılık amaçlarıyla devletin egemenlik hakkına dayanarak sahip olduğu vergilendirme yetkisinin çatışmasının bir sonucudur. Devlet egemenliği ve vergi açısından son derece duyarlı olan transfer fiyatlandırması konusu, ABD Gelir Yasası’nın 482 numaralı kısmında yer almaktadır. Bu kısma ilişkin olarak yapılan düzenlemeler, transfer fiyatlandırması konusunda genel amaçtan uygulanacak yöntemlere kadar çok ayrıntılı hususları içermektedir. Yasal düzenlemelerde ayrıca her konuyla ilgili olarak çok sayıda örneklere yer verilerek son derece karmaşık bir yapıya sahip olan bu konunun mümkün olduğunca iyi ve açık anlaşılması amaçlanmıştır ve bunu kabul etmiştir (OECD,2007:68).

ABD Gelir Yasası’nın 482 numaralı bölümünde düzenlenen transfer fiyatlandırması uygulaması ilk kez 1954 yılında düzenlenmiştir. Ancak transfer fiyatlandırmasının kökeni 1928 yıllarına kadar giden düzenlemelere dayanmaktadır. 1962 yılına kadar 482 sayılı kısma ilişkin olarak yapılan yasal düzenlemeler, dağıtım için herhangi bir özel yöntem öngörmemektedir. 1962 yılına kadar 482 sayılı kısma ilişkin olarak yapılan yasal düzenlemeler, dağıtım için herhangi bir özel yöntem ön görmemektedir. 1962 yılında emsallere uygunluk standardının kontrol edilemeyen işlemlerde uygulanacağından ilk kez bahsedilir (Kapusuzoğlu,1999:57).

ABD’ deki düzenlemeler kapsamında transfer fiyatlandırmasında baz alınan temel kriter, OECD düzenlemelerinde olduğu gibi emsal bedellere uygunluk standardıdır. 1968 yılında yapılan değişiklik ile emsal bedel için üç yöntem önerilmektedir.

56 Bunlar (Kurt ve Ünlü, 2005:72).

 Karşılaştırılabilir Kontrol Edilmeyen Fiyat Yöntemi  Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi

 Maliyet Artı Yöntemi

1994 yılındaki son değişiklikle genel prensipler ortaya konurken üç standardın göz önünde bulundurulması zorunlu kılınmıştır. Bunlar; karşılaştırılabilir kontrol edilmeyen fiyat yöntemi, yeniden satış fiyatı yöntemi ve maliyet artı yöntemidir. Bu standartlar, emsal bedel tespit edilirken uygulanacaktır. 79 ABD Gelir Kanunu’nun 482 sayılı bölümüne ilişkin ceza koşulları 1990 yılında yapılan düzenlemelerle belirlenmiştir. Bu koşullar transfer fiyatlandırmasının uygulanmasında ve saptanmasında uluslararası şirketlerin kötü niyetlerini engellemekte ve cesaretlerini kırmaktadır (Koyuncu,2005:391).

Ceza düzenlemelerindeki amaç mükelleflerin emsallere uygunluk konusundaki çabalarını, beyannamelerinde yer alan emsallere uygunluğa ilişkin raporlarını, IRS’ye (Amerikan Gelir İdaresi) sunduğu belgelerini, transfer fiyatlandırmasına ilişkin analiz dokümanlarını ciddi bir yapıya kavuşturmaktadır. Cezalar mal veya hizmetin fiyatlarına uygulanarak hesaplanır. Diğer yandan yabancı kökenli şirketler arasındaki işlemlerin ABD’deki vergilendirilebilir geliri etkilememesi ve vergi mükelleflerinin 482. bölümde açıklanan yöntemlerden birisini seçmesi ve bu yöntemin emsal bedel sonuçlarını veren en iyi yöntem olduğunu kanıtlaması halinde ceza kesilmemektedir (Küçükkaya,2005:91).

Ancak kanıtlamanın belgelerle ortaya konulması zorunludur. ABD vergi sistemi içinde transfer fiyatlandırmasına ilişkin konuların üzerinde önemle durulmasının başlıca nedeni ABD menşeli ÇUŞ sayısının fazla olmasıdır. Bu konu ABD literatüründe altmış yıldır önemli bir yer işgal etmektedir. Örneğin; 1950 yılında ABD’de yapılan bir çalışma 332 büyük ABD firmasının %71’inin transfer fiyatlandırması yaptığını, 1968 yılında yapılan bir çalışma 404 büyük ABD firmasının %84’ünün ve 1977 yılında yapılan bir çalışmada 145 ABD firmasının %92’sinin transfer fiyatlandırması yaptığını ortaya çıkarmıştır. Öte yandan Ernst &Young şirketinin 1984 yılında dünya genelinde transfer fiyatlandırması konusunda,

57

200 ÇUŞ üzerinde yaptığı araştırmaya göre, bu şirketlerin %82’si transfer fiyatlandırmasını en önemli vergi sorunu olarak görmektedir. Şirketin Arjantin’de yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre, ana şirketlerin %45’i konuyu çok önemli olarak kabul etmekte iken bu oran Kanada için %68, Fransa için ise %92’dir (Saraç,2005:88).

2.11.2 İngiltere’de Uluslararası Transfer Fiyatlandırması ve Örtülü Sermaye