Hareket Ordusu 23 Nisan Cuma günü şehre girmeden önce sultan son Cuma selamlığına çıktı. Bu selamlığın eskiler kadar görkemli olmayışı ve katılan askerlerin azlığı ve yabancı diplomatlara ayrılan yerlerin tamamen boş kalması dikkat çekiciydi.312
310 Ali Fuat Türkgeldi, age.., s. 30. 311
Francis McCullagh, age., s. 192. 312 Francis McCullagh, age., s. 197.
Rumeli’deki ordu birliklerinden ve “gönüllüler”den müteşekkil Hareket Ordusu 24 Nisan 1909 tarihinde İstanbul’a girdi.313 Hareket Ordusuna karşı büyük çaplı ve teşkilatlı bir direnme olmadı ancak teslim olmayı reddeden bazı gruplarla mevzii çatışmalar yaşandı.314
İsyanın nispeten kansız bastırılmasında Sultan II. Abdülhamit’in tavrı belirleyici olmuştur. Padişah kan dökülmesine taraftar olmamış emri altındaki askerleri Hareket Ordusu’na karşı kullanmaya teşebbüs etmemiş hatta yaklaşmakta olan Hareket Ordusu’na erzak bile göndermiştir.315
Taşkışla’da bulunan Dördüncü Avcı Taburu ve Hassa Ordusu’na bağlı dört tabur Hareket Ordusu’nun teslim teklifini reddetti. Çıkan şiddetli çatışmada çok sayıda asker öldü ve geri kalanları teslim oldu.
Taksim Kışlası’ndaki isyancılar ise kuleye beyaz bayrak çektiler. Ancak Hareket Ordusu askerleri kışlayı teslim almak için yaklaşınca üzerlerine kurşun yağdırıldı. Bunun üzerine kışla toplarla dövüldü ve içindeki askerler öldürüldü.
Babıali ve Asker Kulübündeki askerler de Hareket Ordusu’na ateş açtı ancak onlarda top ateşine karşı koyamadı ve teslim oldu.
Edirnekapı’dan Harbiye Nezareti’ne doğru ilerleyen birlikler Fatih’teki Çürükçü Kapısı yanındaki karakoldaki askerlerin silahlarını teslim etmelerini istedi. Karakoldaki askerlerden bazıları silahlarını çatarak içeriye girdiler. Ancak karakolu teslim almak isteyen Hareket Ordusu askerlerine karakol mutfağından bir kişi ve cami avlusundan bir iki kişinin ateş açması üzerine karakol yaylım ateşine tutuldu ve Hareket Ordusu’ndan birkaç kişi ve karakol askerinin tamamına yakını öldü.
Harbiye Nezareti ve Davutpaşa Kışlası’ndaki askerler çatışmadan teslim oldular.
Karaköy’den tramvay hattını takip ederek Tophane’ye ilerleyen Hareket Ordusu askerleri Tophane’deki isyancı askerle hayli çatıştı. En sonunda İstanbul’un
313 Muhittin Selçuk Uçar, agt., s. 174. 314
Ahmet İhsan Tokgöz, age.., s. 258. 315 Necmettin Alkan, age., s. 64.
tüm askeri noktaları ele geçirildi ve Yıldız Sarayı her yönden kuşatıldı.316
Yıldız Garnizonu’ndaki askerler ile Hareket Ordusu arasında ise herhangi bir çatışma yaşanmadı. Yıldız Garnizonu’ndan 2 tabur asker 24 Nisan gecesi kısım kısım Pangaltı’ya gelerek teslim oldu. Geri kalanların tamamına yakını (1700 kişi) firar etti. Harbiye talebeleri ise zaten daha önceden Hareket Ordusu ile işbirliği yapacağını belli etmişti. Talebeleri temsilen Ayestefanos’ta Hareket Ordusu’yla görüşen Ahmet Bedevi’ye (Kuran) okulun ve civarının güvenliğini sağlama görevi verilmişti. Talebeler Ahmet Bedevi’nin önderliğinde bu görevi yerine getirdiler.317
Yıldız’da neredeyse hiç asker kalmadığı için muhafız birliği komutanı sultanın korunması içim Mahmut Şevket Paşa’dan asker talep etti. Mahmut Şevket Paşa’nın gönderdiği dört tabur böylelikle hiçbir zorlukla karşılaşmadan Yıldız Kışlası’nı işgal etmiş oldu.318
İstanbul’un Avrupa yakası böylelikle tamamen kontrol altına alınmış oluyordu ancak Anadolu yakasındaki Selimiye Kışlası ise teslim olmayı reddediyor ve eğer kendilerine saldırılırsa Beyoğlu’nu toplarla vuracakları tehdidini yapıyorlardı. Üsküdar’a yerleştirdikleri toplarla bunu yapabilmeleri de kesinlikle mümkündü. Mahmut Şevket Paşa Selimiye Kışlası’na doğrudan saldırmak yerine karadan ve denizden kuşatmayı tercih etti. İzmit ve Eskişehir’deki ikişer taburu Haydarpaşa’ya kaydırdı. Başlarında Resneli Niyazi Bey’in bulunduğu gönüllüler ve çok sayıda asker Üsküdar’a sevk edildi. Feth-i Bülend zırhlısı da eğer direniş olursa 26 Nisan Sabahı Selimiye Kışlası’nı vurma emrini aldı. Ancak kuşatmanın gittikçe kuvvetlendiğini gören Selimiye Kışlası’ndaki askerler savaşmadan teslim oldular ve böylece Hareket Ordusu İstanbul’un Anadolu yakasını kansız bir şekilde ele geçirdi.
Bu arada Selimiye Kışlasındaki askerlerin kendilerine saldırıldığı takdirde Hareket Ordusu’nu neden Beyoğlu’nu topa tutmakla tehdit ettiğini düşünmek gerekir. Bilindiği gibi o yıllarda Beyoğlu neredeyse tamamen İstanbullu
316 Mevlanzade Rıfat, age., s.173-175.
317 Süleyman Kani İrtem, 31 Mart …, s. 256. Ahmet Bedevi Kuran bizzat kaleme almış olduğu İnkılap tarihimiz ve Jöntürkler isimli eserinde okuyucularını üzmemek için bun olayın detaylarına girmemektedir. Bk. Ahmet Bedevi Kuran, İnkılap tarihimiz ve Jöntürkler, İstanbul Nisan 2000, s. 343. 318 Francis McCullagh, age., s. 222.
gayrı Müslimler ve Avrupalı yabancıların yaşadığı bir yerdi ve Avrupalı devletler müdahale için fırsat kolluyorlardı. Dolayısıyla Selimiye Kışlası’nın bu tehdidi aslında eğer bize saldırırsanız karşınızda Avrupalı devletleri bulursunuz manasına gelmekteydi.
Hareket Ordusu İstanbul içindeki ilerleyişi esnasında yerli halktan da destek görmüştür. Askerlerin geçişi senasında işi Abdülhamit’e ölüm şeklinde bağırmaya kadar götürenler bile olmuştu. Ermeni erkekler topların çekilmesine yardımcı olmuş, kadınlar askerlere yiyecek ve içecek vermiş, yaralıların yarasını sarmış hatta Ermeni Patriği bir Hıristiyan olarak, öldürülen bir Müslüman komutanın -Taksim Kıtası komutanı Binbaşı Muhtar Bey- tabutu başında dua etmekte sakınca görmemişti.319
Hareket Ordusunun şehre girdiği 24 Nisan günü Beyoğlu’nda bir şapka patlaması yaşandığını devrim gözlemcisi İngiliz gazeteci aktarmaktadır.320
Şapka giyen sayısındaki bu artışın sebebi çatışan tarafların her ikisinin de yabancılara zarar vermekten kaçınmasıydı. Şapka giymek o dönem için Türklerde yok denecek kadar az görülen bir durum olduğu için şapka giyenler bir yanlışlığa kurban gitmekten kurtulduğu gibi aynı zamanda Avrupalı devletlerin koruması altında olduğunu da dolaylı olarak hatırlatmış oluyordu.