1.2 AB’DE KOBİ’LER
1.2.3 AB’de KOBİ’leri Geliştirmeye Yönelik Politikalar ve Teşvikler
AB’de KOBİ’leri geliştirmeye yönelik politikalar, KOBİ’leri Avrupa Tek Pazarı’na uyumlaştırmak amacı ile geliştirilmiş ve Birlik içinde ortaya çıkan işsizlik sorununa bir çare olarak KOBİ’lerin büyük olanaklar yaratacağına inanılmıştır (Küçük, 2000, s.48).
Ekonomik kriz döneminden sonra KOBİ’ler özellikle istihdam açısından tüm üye ülkelerde önem kazanmıştır. Teknik ve istihdam konularında KOBİ’lerin sahip olduğu önem fark edildikten sonra AB, 1973 yılında KOBİ’ler ile ilgili “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler ve El Sanatları Birimi” adı altında özel bir birim kurmuştur. Bu birim ve İşletmeler Arası İşbirliği Merkezi (BCC) koordineli olarak KOBİ’lere yardımcı olmuşlardır. Avrupa rekabet kuralları doğrultusunda işbirliği anlaşmalarına gidilmiş, ayrıca diğer ticaret organizasyonları da bu konuda destek vermişlerdir.
KOBİ’leri geliştirmeye yönelik politikalarda en önemli atılım 1983 yılında başlamıştır. Bu konudaki çalışmaları artırmak ve kamunun dikkatini bu yöne çekebilmek için Avrupa Parlamentosu 1983 yılını “Esnaf, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yılı” ilan etmiştir. Bununla birlikte, Avrupa’nın KOBİ’lere olan ilgisi artmış,
“Ekonomik, Sosyal Komite ve Komisyon” bu konuda önemli politika ve ilkeler geliştirmiştir (Karataş, 1991, s.248). Bu durum, AB genelinde KOBİ’ler için ortak bir politika geliştirmeyi gerekli kılmıştır. Neticede Avrupa Komisyonu, KOBİ’lerin sorunlarını çözmeye yönelik bir faaliyet raporu hazırlamış ve bu raporu Ağustos 1986’da Konsey’e, Avrupa Parlamentosu’na, Ekonomik ve Sosyal Komite’ye sunmuştur. Ekim 1986’da bu rapor kabul edilmiş ve doğrudan Komisyon’a bağlı bir birim olan Çalışma Grubu (Task Force) kurulmuştur.
Çalışma Grubu’nun kuruluş amaçları şöyle sıralanmıştır (Karataş, 1991, s.249);
- Komisyon ile birlikte, hukuki faaliyetler, finansman, hizmetler, analizler gibi KOBİ’lerle ilgili olan tüm faaliyetleri kontrol etmek,
- Topluluk ve ulusal programlarını yakınlaştırmak ve daha iyi bir konuma kavuşturmak,
- KOBİ’leri temsil eden organizasyonlar arasında irtibatın sağlanması için bir sistem oluşturmak,
- KOBİ’lerin özellikle haberleşme ve eğitim alanında gelişmelerini sağlamak, nitelikli personel yetiştirilmesine katkıda bulunmak gibi mevcut problemlerini çözmeye yönelik, Avrupa düzeyinde bir mekanizma oluşturmak.
Bu gelişmeleri takiben, küçük işletmeler için Avrupa Şartı ve AB KOBİ politikasını geliştirmeye yönelik olarak KOBİ Destek Programları oluşturulmuştur.
Bunlar; Finansman Programları, KOBİ Bilgilendirme Programı, Teknolojiye Erişim ve Teknoloji Transferi ve Bilimsel-Teknik Araştırma ile Teknolojik Geliştirme Programları, İşletmeler Arası Sınır Ötesi İşbirliği Programları’dır.
Teknolojiye Erişim ve Teknoloji Transferi ve Bilimsel-Teknik Araştırma ile Teknolojik Geliştirme Programları alanında, Komisyon Yenilik Aktarım Merkezleri (Innovation Relay Centers) faaliyet göstermektedir. Bu merkezler yenilikçi teknolojilerin Avrupa’daki işletmeler ve araştırma bölümlerine yayılmasını sağlamak için faaliyette bulunmaktadırlar. Bu merkezler, üniversite teknoloji merkezleri, ticaret odaları, bölgesel kalkınma ajansları gibi kamu organizasyonları tarafından desteklenmektedir (http://www.gaziantepeic.org/index.php?sf=13).
Üye devletler tarafından gerçekleştirilen yukarıdaki gelişmelerin yanında, vergisel açıdan da KOBİ’lere bir takım teşvikler sağlanmıştır. Buna verilecek en iyi örnek İngiltere ve İrlanda’dır. İrlanda 2003 yılında tüm şirketler için Kurumlar Vergisi oranlarını %12,5’e indirmiştir. İngiltere ise Kurumlar Vergisi oranlarını tüm şirketler için %23’den %19’a indirmiş ve hatta başlangıç aşamasındaki şirketler için vergi oranını %0’a düşürmüştür.
AB’de KOBİ’lerin mali yapılarının güçlendirilmesine yönelik çabalar bunlarla sınırlı kalmamış, 2001-2005 dönemindeki belli başlı hedeflere ulaşmada gelişme sağlamak amacı ile Girişim ve Girişimcilik için Çok Yıllı Program (MAP) ortaya konulmuştur. Bu programda amaçlanan; şirketlerin rekabet güçlerinin artırılması ve büyümelerinin sağlanması, girişimciliğin ön plana çıkarılması, şirketler için bürokratik işlemlerin azaltılması ve basitleştirilmesi, işletmelerin mali şartlarının iyileştirilmesi, işletmelerin AB destek hizmetlerine, programlarına ve bilgi ağlarına daha kolay ulaşmalarının sağlanmasıdır (Civan ve Uğurlu, 2005, s.55).
AB Komisyonu tarafından onaylanan KOBİ’lere yönelik yardımlar, genel olarak altı grupta toplanmaktadır;
Tablo 1.9 AB’de KOBİ’lere Yönelik Destekler
Topluluk Yardımları Açıklama
Kredi Kolaylığı Avrupa Yatırım Bankası’nın KOBİ’lere kullandırdığı küresel kredilerdir.
Garanti Kolaylığı Büyüme ve iş imkânı yaratma potansiyeli olan KOBİ’lere kredi sağlayan kamu veya özel sektördeki Avrupa garanti sistemleri desteklenmektedir.
Avrupa Teknoloji Kolaylığı Risk sermayesinin küçük sanayiye aktarılmasını sağlamak amacıyla kamu desteği verilmektedir.
Yapısal Fonlar AB’de bölgesel ve sosyal gruplar arasındaki eşitsizlikleri azaltmaya yönelik bölgesel politikalara mali destek verilmektedir.
Aday Ülke KOBİ’lerine Destek Aday ülkelerin katılım öncesindeki politik ve ekonomik hazırlıklarına yol göstermek ve aday ülkelerdeki KOBİ’lerin desteklenmesi için Çok Yıllı Program başlatılmıştır.
Bilgi Ağları ve Uluslararasılaşma Kolaylıkları KOBİ’lerin yönetimini, finansmanını ve know-how’ını geliştirmeye yönelik bilgi ağları ve uluslar arası işbirliği programları oluşturulmuştur.
Kaynak: Gökdoğan, Tuba, “ KOBİ ve Ulusal Teknoloji Politikaları Çerçevesinde Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, NUTS2 TR61 (Antalya-Isparta-Burdur) Düzeyi KOBİ’lerin Tutumları”, 2007, s.61.
Tablo 1.9’a göre AB’de KOBİ’lere sağlanan destekler; kredi kolaylığı, iş geliştirmeye yönelik garanti sistemleri, kamu desteği, yapısal fonlar aracılığı ile mali destekler ve aday ülkeler için geliştirilen programlar ve bilgi ağları şeklindedir.
Bahsedilen tüm politika ve teşvikler; KOBİ’ler için uygun bir ekonomik ortamın hazırlanması, söz konusu işletmelerin gelişmesi ve dış piyasalara açılmasının sağlanması, daha da önemlisi yeni KOBİ’lerin kurulmasını teşvik etmek amacıyla geliştirilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Nitekim, AB’de tüm devlet yardımlarının
%10’u KOBİ’lere verilmektedir. Ülke bazında tüm yardımlar içerisinde KOBİ’lere
verilen yardımların payı ise Belçika’da %25, Danimarka’da %1, Almanya’da %7, Yunanistan’da %10, İspanya’da %5, Fransa’da %11, İrlanda’da %8, İtalya’da %10, Lüksemburg’da %21, Hollanda’da %31, İngiltere’de %12’dir (Baykal, 2000, s.9).