Ağızda Yara

Ağız yarası (mukoza iltihabı), kemoterapi alan hastalarda karşılaşılan en önemli problemlerden biridir. Tedavi sırasında ağızda görülen bu yaraların çokluğu ve şiddeti, alınan ilacın tipine ve dozuna bağlıdır. Belirtileri ise; tat almada değişim, ağızda kuruluk, yutma güçlüğü, özellikle dil, dudak, yanaklarda kızarıklık ve sonrasında görülen ağrılı beyaz plaklardır. Ağız yarası genellikle kemoterapiyi takiben 4-5 gün içerisinde başlar ve eğer ciddi bağışıklık sistemi baskılanması yoksa 2 - 3 hafta içinde iyileşir.

Hafif, orta ya da ağır derecede yaşanan ağız yarası nedeniyle besin ya da sıvı alımı azalabilir, farklı enfeksiyonlar oluşabilir ya da konuşmada zorluk yaşanabilir. Bu tür sorunların yaşanmaması, ağızda yara oluşmaması ve oluşursa erken dönemde müdahale edilebilmesi için ağız için hasta, hasta yakınları, hemşire ve hekim tarafından düzenli olarak ağız içinin kontrol edilmesi ve bakımının yapılması gerekir.

Ağız Yarası İçin Öneriler

 Ağzınızın içini mutlaka her gün kontrol ediniz. Herhangi bir kızarıklık, beyazlaşma olup olmadığı yönünden tüm ağız içini dikkatlice inceleyiniz. Herhangi bir değişiklik fark ederseniz hemen hemşirenize ya da hekiminize bildiriniz.

 Yemeklerden sonra 30 dakika içinde ve uyumadan önce dişlerinizi fırçalayın. Eğer kan değerinizin (trombosit) çok düşük olduğu ve kanamaya yatkın olduğunuz söylenmişse diş fırçası kullanmayınız.

 Her diş fırçalamadan, yemekten sonra ya da ihtiyaç duydukça, bir bardak suyun içine bir çay kaşığı bikarbonat ya da tuz ilave ederek oluşturduğunuz karışımla gargara yapınız.

 Ağzın kuru olması yara oluşumunu kolaylaştırır. Bu nedenle, aksi belirtilmediyse, günde 2-3 litre (8-12 bardak) su tüketiniz.

 Ağız içini tahriş eden çok sıcak, soğuk, acı, baharatlı, asitli ya da tuzlu gıdalardan kaçınınız.

 Eğer takma diş kullanıyorsanız, çıkardıktan sonra protez durulama solüsyonu ile yıkayınız. Uyumadan önce çıkarın ve kabına koyunuz. Ağzınıza takmadan önce durulayınız.

Hasta Yakınları İçin Öneriler

 Eğer yakınınız kendi ağız içini değerlendiremiyorsa, ağzının içini kızarıklık ya da beyaz plak gibi değişimler olup olmadığı yönünden günde en az bir kez değerlendiriniz.

168

Kaynaklar

1. Cancer Care Ontario’s Symptom Management Guide-to-Practice: Oral Care (2012). 2. http://www.hkacs.org.hk/content/JTT/eng_file/Management%20of%20Side%20Effect

s%20from%20Chemotherapy.pdf. e.t. 22.06.2014.

3. Göksel T. (2012). Akciğer ve Plevra Malignitelerinde Kemoterapi Uygulama Kılavuzu. AVES Yayıncılık, İstanbul.

4. Can G. (2010) Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Bakım İstanbul Konsensusu. 5. Can, G. (2007) Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi:

Mukozit;81-99

6. Can, G. (2010) Onkoloji Hemşirelğinde Kanıta Dayalı Bakım, İstanbul Konsensusu. Nobel Tıp Kitabevler

169

Ek-IX Discern Kılavuzu

Maddeler Hayır Kısmen Evet

1.Amaçlar açık, belirgin mi? _{1 2 3 4 5}

2.Web sitesinde amaçlara ulaşılmış mı? _{1 2 3 4 5}

3. Web sitesi konuyla ilgili ve yararlı mı? 1 2 3 4 5 4.Web sitesini oluşturmak için hangi bilgi

kaynaklarının kullanıldığı açık mı?

kullanıldığı net mi?

1 2 3 4 5

5.Bu web sitesinde bilginin ne zaman

kullanıldığı ya da rapor edildiği net mi? 1 2 3 4 5

6. Web sitesi yansız ve dengeli mi? _{1 2 3 4 5}

7.Web sitesinde destek kaynakların

ayrıntıları bulunuyor mu? 1 2 3 4 5

8.Web sitesi belirsiz alanlara değiniyor mu?

?

1 2 3 4 5

9. Web sitesi her bir tedavinin nasıl

olduğunu (işlediğini) tanımlıyor mu? 1 2 3 4 5

10. Web sitesi her bir tedavinin

faydalarını tanımlıyor mu? 1 2 3 4 5

11. Web sitesi her bir tedavinin risklerini

tanımlıyor mu? 1 2 3 4 5

12.Web sitesinde tedavi kullanılmazsa

neler olabileceği tanımlanıyor mu? 1 2 3 4 5

13. Web sitesinde tedavi seçeneğinin yaşam kalitesini nasıl etkilediği tanımlanıyor mu?

1 2 3 4 5

14 Web sitesinde olası tek tedaviden daha

fazla tedavinin olabileceği açık mı? 1 2 3 4 5

15.Web sitesi ortaklaşa karar almaya ya

da bilgileri paylaşmaya destek sağlar mı? 1 2 3 4 5

Değerlendirme

Hayır Kısmen Evet 1 2 3 4 5

170

Ek-X Web İçeriği Değerlendirme Formu

Web sitesinde yer alan her bir konuyu gözden geçirerek, konunun içeriği ile ilgili görüşünüzü ilgili sütuna işaretleyiniz.

KONU BAŞLIKLARI Uygun

Değil Biraz Uygun Uygun Genel Bilgiler  Kanser Nedir?

 Kanser Neden Önemlidir?  Akciğerlerin Yapısı  Akciğer Kanseri Nedir?

 Akciğer Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?  Akciğer Kanserinin Belirtileri Nelerdir?  Akciğer Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?  Akciğer Kanseri Tipleri

 Akciğer Kanserinde Evreleme

 Akciğer Kanserinin Tedavi Yöntemleri Cerrahi Tedavi (Ameliyat)

Kemoterapi Radyoterapi

Semptom (Yan Etki) Yönetimi  Ağrı

 Bulantı-Kusma

 Kansızlık ve Yorgunluk  Nefes Darlığı

 Kanama

 Enfeksiyon (Mikrop Bulaşması)  İştahsızlık  İshal  Kabızlık  Saç Kaybı  Stres ve Başetme  Öksürük ve Kanlı Balgam  El ve Ayaklarda Uyuşma-Karıncalanma  Yutma Güçlüğü  Uyku Bozukluğu  Ağızda Yara

171

Ek-XI DISCERN Kılavuzu Kullanım İzni

172

Ek-XII Etik Kurul Onayı

173

Ek-XIII Kurum İzni

174

Ek-XIV

Web Destekli Hasta Eğitiminin Hastaların Semptom Yönetimine ve Yaşam Kalitesine Etkisine İlişkin Onam Formu

Sayın Katılımcı;

Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi’nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaktayım. Sizlerin yaşadığı şikayetlerin önlenmesinde web destekli hasta eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik bir tez planlamaktayım. Bu amaç doğrultusunda sizlerin cevaplayacağı kişisel bilgi formu ve soru formları hazırladım. Anketin ve soru formlarının doldurulması hasta dosyası kayıtları ve yüz yüze görüşme yoluyla araştırmacı tarafından ya da internet ortamında sizler tarafından gerçekleştirilecektir. Anket sorularının yanıtlanması yaklaşık 15 dakikanızı alacaktır.

Araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayalıdır. Sizden alınan tüm bilgiler bir bilimsel tez projesinde veri olarak kullanılacak ve gizli tutulacaktır. Veriler, bu amaçların dışında kullanılmayacak ve başkalarına verilmeyecektir. Bu çalışmaya katılmanız için sizden herhangi bir ücret istenmeyecek ve size herhangi bir ücret ödenmeyecektir.

Arş. Gör. Zeynep KARAKUŞ Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi

Çalışmayla ilgili tüm bilgiler tarafıma aktarılmış olup, çalışmaya katılmayı kabul ediyor ve verilerimin çalışma kapsamında kullanılmasını onaylıyorum.

Katılımcının İmzası Tarih: