DENETİM DÜNYASI
11. Açıklamalar
TMS 21’e göre işletmenin finansal tablolar-da açıklaması gereken hususlar dört başlık-ta sınıflandırılabilir.
1. Kur Farkları
2. Sunum ve geçerli para birimi
3. Finansal tabloların çevriminin uygunluğu ve diğer finansal bilgiler
4. Standardın uygulanmasıyla ilgili muha-kemeler ve diğer açıklamalar.
11.1. Kur Farkları
İşletme, TMS 39’a göre finansal araçların gerçeğe uygun değere göre ölçülmesinden kaynaklanan ve kâr veya zararda muhasebe-leştirilen kur farkları hariç olmak üzere, kâr veya zararda muhasebeleştirilen kur farkları tutarını açıklar.
TMS 21 oluşan kur farklarının kâr veya zarar tablosu içinde hangi başlıkta gösterileceği hususunda bir belirleme yapmamıştır. Ör-neğin işletme faaliyetleri sonucu oluşan kur farkları kâr veya zarar tablosunda, finans-man faaliyetleri neticesinde çıkan kur fark-ları ise finansman faaliyetlerinden gelirler veya giderler başlığı altında raporlanır. İş-letme kur farklarını raporlarken bu farkların hangi başlık altında yer aldığını belirtmelidir.
İşletmeler ayrıca diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilen ve özkaynağın ayrı bir bileşeninde biriktirilen net kur farkları ile dönem başındaki ve dönem sonundaki bu tür kur farkları tutarlarının mutabakatını açıklarlar.
11.2. Sunum ve Geçerli Para Birimi
Finansal tablolarda kullanılan para birimi-nin geçerli para biriminden farklı olması du-rumunda, geçerli para biriminin ne olduğu ve neden farklı bir para birimi kullanıldığı gerekçesiyle birlikte açıklanır. Raporlayan işletmenin ya da yurtdışındaki önemli bir iş-letmenin geçerli para birimi değiştiğinde, bu durum ve değişimin nedeni açıklanmalıdır.
11.3. Finansal Tabloların Çevriminin Uygunluğu ve Diğer Finansal Bilgiler
İşletmenin finansal tablolarını geçerli para biriminden farklı bir para biriminde sunma-sı durumunda, finansal tablolarının Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile uyumlu kabul edilebilmesi için ilgili her Standardın gerekleriyle ve bu Standartların ilgili tüm
yo-Kur Farklarının Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Muhasebe ve Denetim Dünyası
rumlarıyla uyumlu olması gerekir. İşletme, finansal tablolarını ve diğer finansal bilgile-rini Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile uyumlu kabul edilebilme gereklerini yeri-ne getirmeden, geçerli para birimi olmayan bir para biriminde sunduğu durumlarda bu çevrimler Türkiye Finansal Raporlama Stan-dartları’na uygun olmayıp, aşağıda belirtilen açıklamaların yapılması gerekir:
• Bu bilgileri, Türkiye Finansal Raporlama Standartlarıyla uyumlu bilgilerden açık bir şekilde ayırt etmek için ek bilgiler olarak tanımlar;
• Ek bilgilerin hazırlandığı para birimini açıklar ve
• İşletmenin geçerli para birimini ve ek bil-gilerin çevrim yöntemini açıklar.
11.4. Standardın Uygulanmasıyla İlgili Muhakemeler ve Diğer Açıklamalar
TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Stan-dardı’nda, işletmenin, önemli muhasebe politikaları veya diğer dipnotlarla beraber, işletmenin muhasebe politikalarını uygu-lama sürecinde yönetim tarafından varılan ve finansal tablolara alınan tutarlar üzerin-de en fazla etkiye sahip olan muhakemeleri açıklaması gerektiği belirtilmiştir. TMS 21’in uygulanması esnasında, geçerli para birimi-nin belirlenmesi, grup içi parasal işlemlerin net yatırım olarak değerlendirilip değerlen-dirilmemesi gibi önemli tahmin gereksinim-leri oluşabilir. Bu tür tahmingereksinim-lerin yapılması durumunda işletme bunları da açıklar.
SONUÇ
Sınır ötesi faaliyetlerde bulunan işletme-ler kaçınılmaz olarak yabancı paralı işlem-ler gerçekleştiririşlem-ler. Ancak bazı işletmeişlem-ler kendi ülkelerinde kendi ulusal para birim-leriyle faaliyetlerine sürdürmelerine karşın teknoloji yatırımı, hammadde alımı, lisans, patent, isim hakkı gibi işlemlere girişmeleri sebebiyle yabancı paralı işlemlerle muhatap olurlar.
İşletmeler, kendi yabancı yatırımları, ortak-larının yabancı oluşu veya kendisinin diğer ortaklara göre farklı para birimi kullanma-ları sebebiyle finansal tablokullanma-larının çevrimini yapmak zorunda kalırlar.
Esas olarak günlük işlemlerde spot kur üze-rinden çevrim ilkesi geçerlidir. Dönem sonu değerleme işlemlerinde ilgili kalemin para-sal olup olmadığı değerlendirilir. Bu değer-leme sonucunda oluşan kur değişim farkları işletmelerin kâr veya zararlarını etkilemek-tedir.
Fonksiyonel para birimi bir takım gösterge-ler göz önünde bulundurularak belirlenir.
Ancak sunum para biriminin belirlenmesin-de herhangi bir şart yoktur. İşletmeler su-num para birimlerini istedikleri şekilde be-lirleyebilirler. Finansal tablolar geçerli para biriminden farklı bir para biriminde sunulur-ken tüm bilanço kalemleri kapanı kurundan, kapsamlı gelir tablosu kalemleri ise gerçek-leştiği tarihteki kurdan çevrilir. Özkaynaklar için herhangi bir hüküm belirlenmemiş olsa da uygulamada işlemin gerçekleştiği tarih-teki kur kullanılmaktadır.
Kur Farklarının Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Muhasebe ve Denetim Dünyası
KAYNAKÇA
Beyersdorff, M.; Bonham, M; Carr, L. ve diğerleri, 2015. E&Y International GAAP. Wiley.
Croydon.
Burton, G.F. ve Jermakowicz, E.K. 2015. International Financial Reporting Standards.
Routledge Publishing House. New York: 551
Choi, F.D.S. 1997. International Accounting and Finance Handbook. Second Edition. John Wiley & Sons, Inc. New York: 139.
Çelik, O. 2002. Kur Değişim Etkilerinin Muhasebeleştirilmesi. Turhan Yayınevi. Ankara: 62.
Foreign Exchange Markets.Pondicherry University Directorate of Distance Education (Uzaktan Eğitim Ders Notları).
Hall,N.; Barden, P. ve Poole, V. 2014. Deloitte iGAAP Volume A Part 2. LexisNexis. London.
IFRS Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs
Lubbe, I.; Modack, G. ve Watson, A. 2014. Financial Accounting. 2014 Edition. Oxford University Press. South Africa.
Memişoğlu, K. 2006. Kur Değişim Etkilerinin Muhasebeleştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi.
Ankara: 5.
Örten, R.; Kaval, H. ve Karapınar, A. 2014. Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları. Gazi Kitabevi. Ankara: 330.
Rodriguez M.R. ve Carter, E.E. 1984. International Financial Management. Prentice Hall Inc.: 150-151.
Seyidoğlu, H. 2009. Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları.
İstanbul: 497.
Shapiro, A.C. 1996. Multinational Financial Management. Fifth Edition. Prentice Hall International. New Jersey:277.
Süzen, H.Z. 2007. Vade Farkı ve Kur Farklarının Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu.
İzmir YMMO Dergisi. Eylül/Ekim 2007.
Şahin, A. 2007. Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi, Vergi Uygulamaları Karsısındaki Durumu ve Bir Uygulama. Doktora Tezi. İstanbul: 5.
Türkiye Finansal Raporlama Standartları. 2015. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu.
Yalçıner, K. 2008. Uluslararası Finansman. Gazi Kitabevi. Ankara: 208.