Alanyazında, oyun alanları çeşitli açılardan sınıflandırılmıştır. Bunlar; yaş gruplarına göre ve yapım amaçlarına göre oyun parkları şeklinde incelenebilir:
2.4.1. Yaş Gruplarına Göre Açık Hava Oyun Parklarının Sınıflandırılması
0–3 Yaş Arası Çocuklar İçin Açık Hava Oyun Parkları: 0-3 yaş grubuna hitap eden
açık hava parkları, küçük bir alana sahiptir. Her çocuk için 7- 10m²’lik bir alan yeterlidir. Konut grubu biriminde ise alanın en az 50m² olması gerekmektedir. Komşuluk grubunda ise minimum ölçünün 300-500 m² olması gerektiği belirtilmiştir. Bu tür oyun alanlarında kullanılacak bütün yapısal ve bitkisel öğelerin çocuk ölçeğine göre tasarlanması gerekmektedir. Çocuk oyun alanının etrafı çitle çevrilmelidir. Çit malzemesinin de tehlike unsuru oluşturmayacak türdeki malzemelerden seçilmesi gerekmektedir. İnsana zarar verebilecek dikenli ve alerji yapabilecek türler kullanılmamalıdır. Bunun yanında, oyun alanında, salıncak, kum havuzu, havuzcuk, çeşme gibi donatılar kullanılabilir (Uluğ, 2007).
4–7 Yaş Arası Çocuklar İçin Açık Hava Oyun Parkları: 4-7 yaş arası çocuklara
yönelik açık hava oyun parkları, bir anaokulu kompleksi kapsamında, komşuluk ünitesindeki yeşil alanlar içinde, daha önce kullanılan çocuk oyun alanına entegre edilerek tasarlanabilir.
Bu gruptaki oyun alanlarının minimum ölçüsü 300-500m² olarak belirlenmiştir. Birçok durumda 1000m² ve üzeri alan da ayrılabilir. Tasarım planlarında kimi zaman çocuk nüfusunun özellikleri ve gereksinimleri dikkate alınarak düzenlemeler yapmak gerekebilir. Bunun gibi durumlarda, her çocuk için 10-15m² alan tahsis edilmesi gerekir. Bazı çocuk alanı planlayıcıları, her çocuk için 6,5m² alan ayrılması gerektiğini ve aynı bölgede yaşayan çocukların 1/3’ünün aynı anda oyun alanını kullanabileceği göz önünde bulundurularak alan gereksinimlerine karar verilmesi gerektiğini belirtmektedir (Acar, 2003).
8–15 Yaş Arası Çocuklar İçin Açık Hava Oyun Parkları: 8-15 yaş arası çocuklara
yönelik açık hava oyun parkları, yerleşim birimleri ile koordineli alanlardır. Bu alanlar, daha küçük birimler olarak çocuk bahçelerini de kapsayabilir ya da yetişkinlere yönelik oyun ve spor faaliyetleri düzenlenebilir. Ayrıca, bu alanlar festival, bayram gibi sosyal etkinliklerde de kullanılabilir (Acar, 2003).
2.4.2. Yapım Amaçlarına Göre Açık Hava Çocuk Oyun Alanlarının Sınıflandırılması Pehlivan (2005) oyun alanlarını, en çok bilinen ve kabul gören yaklaşımla, yapım amaçlarına göre şu şekilde sınıflandırmıştır: Geleneksel oyun alanları, çağdaş oyun alanları, macera oyun alanları, yaratıcı oyun alanları, özel oynama-öğrenme alanları, diğer oyun alanları.
Geleneksel Oyun Alanları; uygulamada ve kullanımda en çok rastlanan çocuk oyun
alanı tipidir. İdareciler, kamu çalışanları, öğretmenler vb. tarafından kataloglardan özel olarak seçilmiş sallanma, tahterevalli gibi standart oyun araçlarından oluşur (Gür, 2002). Geleneksel oyun alanlarında, kaydırak, salıncak, tırmanma ekipmanları gibi geleneksel oyun araçları bulunmaktadır. Geleneksel oyun alanları, çocukların temel fiziksel faaliyetlerini gerçekleştirmelerine olanak sağlamaktadır. Fakat çocukların hayal gücünü geliştirmesini ve kullanmasını sağlayacak ekipmanlar bulunmamaktadır (Maxwell, Mitchell ve Evans, 2008).
Çağdaş Oyun Alanları; tasarım açısından göze hitap eden estetik unsurların ön
planda olduğu oyun sahalarıdır. Ağırlıklı olarak mimarlar ya da peyzaj mimarları tarafından planlanır. Saha ve malzeme durağandır. Çocuklar dışında hareket eden bir unsur yer almamaktadır. Bu tür oyun alanlarında, su ve fıskiyeler, tırmanma tepeleri, tüneller içinde yapılmış kayak yerleri bulunur (Ünal, 2009).
Macera Oyun Alanları; bu kavram, 1943 yılında ilk kez Danimarka’da ortaya
çıkmıştır (Heseltine ve Holborn, 1987). Çağdaş oyun alanlarından farklı olarak, oyun alanlarındaki hiçbir araç durağan değildir. Çocuğun kendi oyun ortamını tasarlayabileceği ve oluşturabileceği olanakları içermektedir. Oyun malzemesi ve araçları arasında eski
lastikler, atımlı keresteler, sandıklar, toprak, su, tuğla, kağıt, boya, çivi, çekiç, kürek, halat vb. malzemeler bulunmaktadır. Macera oyunları oynanırken, rehber görevlinin çocukları gözetlemesi ve acil bir durumda rehber görevlinin gereken müdahalede bulunması gerekir. Bu tür oyun alanlarının yaşam süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir. Bu zaman zarfında, birçok kez değiştirilen, bakım gören, onarılan oyun alanı tüm olanaklarını tüketmektedir (Uluğ, 2007).
Yaratıcı Oyun Alanları; çocuklara kendi çevrelerini yaratabilecekleri olanaklar
sağlar. Farklı türde donanım ve tasarım türleri vardır. Tekerlekli araç alanı, su ve kum alanı, tırmanma, sallanma ve yaratıcılıklarını destekleyecek karmaşık birimler bulunabilir. Ayrıca kolay şekillenebilir (kum vb.) malzemeler bulunur. Tasarımcı, hareket ettirilebilen ya da değiştirilebilen esnek elemanlar ile çocuğun problem çözme konusunda yaratıcılık kazanması için imkân sağlar (Pehlivan, 2005; Tekkaya, 2001).
Özel Oynama-Öğrenme Alanları; ÖG çocuklar için tasarlanmış oyun alanlarıdır. Bu
alanlar ÖG çocukların sosyal ve fiziksel oyunlara uyum sağlamalarına olanak tanır. Tipik olarak duyu organlarına hitap eden yumuşak yüzeyler, hafif eğimler, renkler ve sesleri kapsar. Bu tür olanakların sunulması, çocukların oyun etkinliklerine dâhil olmasını kolaylaştırır. Tekerlekli sandalye ile gelen çocukların da faydalanabilmesi için su ve kum oyunları yerden yükseltilmişlerdir (Acar, 2003). Allen ve Schwartz (1996) bu tür oyun alanlarının, ÖG çocukların ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanmasından dolayı, tüm çocukları eşit olarak oyun faaliyetlerine dâhil ettiğini ve hiçbir ayrım gözetmeksizin oyun olanaklarından yararlanmasını sağladığını belirtmiştir.
Diğer Oyun Alanları: Yukarıdaki yaygın olarak bilinen oyun alan türleri dışında,
çevresel ve kentsel alanlar, çocukların kendi kendine oluşturup tasarladıkları eğlence parkları, küçük yaş grubu çocuklar için oyun alanları bu grupta ele alınmıştır (Pehlivan, 2005).
2.5. Açık Hava Oyun Parklarının Sahip Olması Gereken Genel Özellikler