AĞUSTOS/2021
SU HUKUKU VE POLİTİKASI ÇALIŞMA GRUBU
ÇALIŞMA BELGESİ
Su Hukuku ve Politikası Grubu Çalışma Belgesi
İÇİNDEKİLER
Sayfa İÇİNDEKİLER ...
YÖNETİCİ ÖZETİ ... 1
1. SU ŞURASI YÜRÜTME KURULU ÜYELERİ VE FAHRİ ÜYELER ... 5
1. SU ŞURASI GENEL SEKRETERLİK MAKAMI ... 6
ÇALIŞMA GRUBU ÜYELERİ ... 7
GİRİŞ ... 12
ÇALIŞMA GRUBUNUN MAKSADI ... 13
YASAL DAYANAK ... 14
MEVCUT DURUM ... 14
YAPILAN ÇALIŞMALAR ... 17
DAHA ÖNCE YAPILAN ŞURALARDA ALINAN KARARLAR ... 18
HALKIN KATILIMI, FARKINDALIK VE BİLGİLENDİRME ... 21
DARBOĞAZLAR/ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ... 22
POLİTİKA/STRATEJİ VE EYLEMLER ... 23
EKLER ... 25
EK 1. TASLAK SU KANUNU ... 25
Su Hukuku ve Politikası Grubu Çalışma Belgesi
1 YÖNETİCİ ÖZETİ
Su’yun varlığı hayatın devamlılığı için esastır. Kişi başına düşen kullanılabilir su miktarına göre “su stresi” koşulları altında bulunan ülkemizde su kaynaklarının yönetimi, artan nüfus oranı ve Akdeniz İklim Kuşağı’nda yer alan ülkemizin iklim değişikliğinden olumsuz etkilenmesi nedeni ile her geçen gün zorlaşmakta ve su kaynaklarının etkin, bütüncül yönetiminin önemini arttırmaktadır. Su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde korunması, iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve kullanılabilmesi maksadıyla ortaya konulan strateji ve politikalar, su kaynakları yönetiminde bütüncül bir havza yönetimi esas alınarak geliştirilmektedir. Strateji ve politikaların amacına ulaşabilmesinde, bütün kurum ve kuruluşların koordinasyon ve işbirliği içerisinde, müşterek bir strateji çerçevesinde hareket etmeleri büyük önem arz etmektedir. Ancak mer’i mevzuat parçalı olduğundan, mevcut hukuki zemin bu politikaların bütüncül olarak değerlendirilmesine imkân tanımamaktadır.
Ülkemizde son yıllarda su mevzuatının yeniden düzenlenmesine yönelik birçok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar her ne kadar çoğunlukla ülke ihtiyaçlarını karşılar biçimde ele alsa da, ortaya çıkan mevzuata bütüncül biçimde bakıldığında birbiriyle örtüşmeyen hatta çelişen düzenlemelerin olduğu görülmektedir. Mevzuat değişikliklerinin genellikle her kurumun kendi kurumsal vazife ve salahiyetleri ışığında değerlendirilmesi ve Türkiye’nin su konusundaki çıkarlarını gözeterek politika ve hedeflerini ortaya koyan temel bir belgenin olmaması neticesinde, bugün geldiğimiz noktada su mevzuatımızın çok parçalı olduğu ve ülke ihtiyaçlarını bütüncül bir bakış açısıyla ele almadığı görülmektedir. Su kaynaklarının, envanteri, planlaması, kalite kriterlerinin geliştirilmesi, izin verilmesi, tahsisi, izlenmesi, denetimi, yaptırım uygulanması konularında yetki karmaşası bulunmaktadır. Su mevzuatımız çok sayıda birincil ve ikincil düzenleme barındırıyor olmasına rağmen su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin genel esas ve usullere ilişkin çerçeveyi ortaya koyan ve günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte bir su kanununa olan ihtiyacı karşılayamamaktadır.
Ülkemizde mer’i mevzuat kaynaklı, yeni bir “Su Kanunu” ihtiyacını doğuran sebeplerin başlıcaları; suların miktar ve kalite bakımından birlikte yönetimine ilişkin kanuni düzenleme olmaması, su kullanımlarının ve su tahsislerinin tek elden
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 2
yönetilmemesi, suyun hukuki durumunda (genel su, özel su ayrımı) karmaşa olması, halihazırda suyun havza ölçeğinde kullanım maksatlarına (içme-kullanma, sulama, sanayi, enerji üretimi gibi) göre tahsisinin kanuni bir düzenlemeye bağlı olarak yapılamaması ve tahsis konusunda yetkili birçok kurum bulunması, su kaynaklarının izlenmesinde mükerrerlikler olması, doğal mineralli suların tanımı ve tahsisinde karmaşa olması, kullanılmış suların tekrar kullanımında hukuki boşluk olması, Havza Yönetim Heyeti ve Su Yönetim Üst Kurulları gibi yapıların kurulmasının Kanuni bir dayanağının olmaması, alıcı ortam esaslı deşarj standardı geliştirilmesinin kanuni hükme bağlanma ihtiyacı, içme suyu havzaları için havza koruma planı hazırlanması hususunun kanuni hükme bağlanmamış olması, havza yönetim ve taşkın yönetim planlarına uyma zorunluluğunun hukuki hükme bağlanmamış olması, mükerrer uygulamalardan kaynaklanan problemlerin giderilmesi ihtiyacı ve AB Su Çerçeve Direktifi ve AB Taşkın Direktifi’nin uyumlaştırılması ihtiyacıdır.
Bu çerçevede, bütüncül bir havza yönetimi esas alınarak "Su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde korunması, kullanılması, iyileştirilmesi, geliştirilmesi, su ile ilgili bilgilerin toplanması, izlenmesi, havza bazında etüt ve planlamalarının yapılması, kullanım önceliklerinin belirlenerek tahsislerinin tek merciden yapılması, su yönetiminde etkinlik ve katılımın geliştirilmesine yönelik, usûl ve esasların düzenlenmesi” maksadıyla "Su Kanunu Taslağı" hazırlanmıştır.
1. Su Şurası çalışmaları kapsamında; Akademisyenlerin, İlgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin, sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin ve özel sektör temsilcilerinin yer aldığı Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu tarafından, Taslak Su Kanunu’nun yeniden değerlendirilmesi, iyileştirilmesi ve revize edilmesi özelinde çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar ışığında mer’i mevzuata Taslak Su Kanunu’nun getireceği yeniliklerin aşağıdaki gibi olacağı düşünülmektedir :
Su kaynaklarının havza ölçeğinde bütüncül olarak yönetimi hususu, kanun yoluyla düzenlenmiştir.
Genel sular Devletin hüküm ve tasarrufu altına alınmış, ferdi mülkiyete tabi tapulu araziden çıkan özel sulara ilişkin kısıtlama getirilmiştir. Taşınmaz malikinin, taşınmazın ihtiyacı kadar sudan faydalanma hakkı korunmuştur.
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 3
Kirlilik önleme faaliyetlerinin, su kaynaklarının kullanım maksadına göre her su kaynağı için ayrı kalite standartları belirlenerek yürütülmesi hükme bağlanmıştır.
Su kaynaklarının kirlenmeye karşı korunması ve kirlenmiş olan su kaynaklarının kalitesinin iyileştirilerek nehir havzası yönetim planlarında yer alan çevresel hedeflere ulaşılması konularında, kirliliğin önlenmesinden mesul kurumlara sorumluluklar verilmiştir.
Su kaynaklarının tahsisinde parçalı yapı giderilmiştir. Havza Esaslı Su Tahsis Planları Bakanlık tarafından, münferit su tahsislerinin tamamının sektörel su tahsis planlarına bağlı olarak DSİ Genel Müdürlüğü’nce yapılması hükme bağlanmıştır.
Suların tahsisinin tek elden yapılmasını sağlamak üzere 20 0C altındaki sıcak sular ve doğal mineralli sular dahil bütün suların tahsisine ilişkin hususlar Kanun kapsamına dahil edilmiştir.
Su tahsislerinin kayıt altına alınması için su tahsis sicili getirilmiştir.
Kullanım maksatlarına göre su tahsisi Su Yönetimi Yüksek Kurulunca yapılacaktır. Suyun tahsisinde zirai sulama içme ve kullanma suyu ve çevresel ihtiyaçtan sonra 3. Sırada gelmektedir.
Sulama sistemlerindeki kaçak kullanım ve şebeke kayıplarının önlenmesi ile ilgili yetkili idarelere sorumluluklar getirilmiştir.
Drenaj sularının kontrolü, izlenmesi, yeniden kullanılması ve drenaj sularının kalitesinin iyileştirilmesi ile ilgili hüküm getirilmiştir.
Bakanlığa havzalarda sulama suyunun etkin ve verimli kullanımına ilişkin gerekli tedbirleri alma yetkisi verilmiştir.
Suyun kullanımında miktar üzerinden bedel alınması hususu getirilmiştir.
Kullanılmış suların geri kazanılarak yeniden kullanılmasının sağlanması kanuni hükme bağlanmıştır.
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 4
Su Yönetimi Yüksek Kurulunun teşekkülü ve görevleri kanun düzeyinde tanzim edilmiştir.
Su Bilgi Sistemi ile su kaynaklarına ilişkin her türlü bilginin tek bir sistem altında toplanması hususu düzenlenmiştir.
Su verisi üreten ve kullanan kurumların veriye erişiminin sağlanması hedeflenmiştir.
Suyun ülkemizde tek elden yönetimine yardımcı bir araç oluşturulmuştur.
Anahtar Sözcükler: Su kanunu, su hukuku, su politikası
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 5
1. SU ŞURASI YÜRÜTME KURULU ÜYELERİ VE FAHRİ ÜYELER
YÜRÜTME KURULU Tarım ve Orman Bakanlığı
Bakan Yardımcısı Akif ÖZKALDI
Tarım ve Orman Bakanlığı
Strateji Geliştirme Başkanı Özgür Akif TEL Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel
Sekreteri Hasan Hüseyin COŞKUN
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet BUDAK Tarım ve Orman Bakanlığı
Su Yönetimi Genel Müdürü Bilal DİKMEN Tarım ve Orman Bakanlığı
Devlet Su İşleri Genel Müdürü Kaya YILDIZ Tarım ve Orman Bakanlığı
Türkiye Su Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Mete SAATÇİ FAHRİ ÜYELER
TBMM Çevre Komisyonu Başkanı Muhammet BALTA TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Cevdet YILMAZ TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri
Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Yunus KILIÇ
T.C. Cumhurbaşkanlığı
Yerel Yönetim Politikaları Kurulu Başkanı Prof. Dr. Şükrü KARATEPE T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Emin BİRPINAR
T.C. İçişleri Bakanlığı
Bakan Yardımcısı İsmail ÇATAKLI
T.C. Sağlık Bakanlığı
Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Tolga TOLUNAY
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
Tarım Reformu Genel Müdür V. Kerim ÜSTÜN Türkiye Belediyeler Birliği Başkanı Fatma ŞAHİN
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Mustafa Rifat HİSARCIKLIOĞLU
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 6
1. SU ŞURASI GENEL SEKRETERLİK MAKAMI
Şura Görevi Adı Soyadı Unvanı
Genel Sekreter Mustafa UZUN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Genel Sekreter
Yardımcısı Satuk Buğra FINDIK Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Daire Başkanı
Genel Sekreter
Yardımcısı Nazmi KAĞNICIOĞLU Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Daire Başkanı
Yardımcı Personel Şeref DAĞDELEN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Tarım ve Orman Uzmanı
Yardımcı Personel Özlem İRİTAŞ Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Tarım ve Orman Uzmanı
Yardımcı Personel Fatma SAĞDIÇ Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Tarım ve Orman Uzmanı
Yardımcı Personel Yasemin CEYHAN KOCA Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Tarım ve Orman Uzmanı
Yardımcı Personel Elif KOCAMAN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Yüksek Biyolog
Yardımcı Personel Tuğkan TANIR Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Çevre Yüksek Mühendisi
Yardımcı Personel Halil İbrahim DERTLİ Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Yüksek Biyolog
Yardımcı Personel Murat Can KAYABAŞ Su Yönetimi Genel Müdürlüğü HidrojeolojiYüksek Mühendisi
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 7
ÇALIŞMA GRUBU ÜYELERİ No Çalışma Grubu Üyesi Adı, Soyadı Kurum/Kuruluş
1 Prof. Dr. Yusuf GÜNEŞ İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa 2 Dr. Yakup KARAASLAN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü 3 Mehmet AKKOYUN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü 4 Duygu DOĞU KIRKICI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü 5 Doç. Dr. Derya Yüksel İMER İstanbul Teknik Üniversitesi 6 Mehmet Halit ŞARALDI Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 7 Huriye İncecik CEYLAN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
8 Serap PERÇİN Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
9 Gülden YAVUZ ÖNÇIRAK Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
10 Özge TEKİN Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel
Müdürlüğü
11 Burak ÖZERCAN Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü
12 İl Bilge Aslıhan OKUMUŞ Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü
13 Derya ÖZÇELİK Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü
14 Metin KAVAK Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü
15 Ali TANIŞ Çölleşme ve Erozyonla Mücadele
Genel Müdürlüğü
16 Halis BOSTAN Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
17 İbrahim Utku TİRYAKİ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 18 İsmet KIZILTEPE Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
19 Burhan YAVUZ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
20 Mustafa Kemal TOSUNER Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 21 Sinan AYDOĞMUŞ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 8
No Çalışma Grubu Üyesi Adı, Soyadı Kurum/Kuruluş
22 Gürhan DEMİR Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
23 Hasan Basri YÜKSEL Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
24 Hilmi Kıymık Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
25 Turgay ŞİMŞEK Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
26 İsmail KÜÇÜK Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
27 Ali Volkan SEYFİ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 28 Elife ÇOPUR FAKRADEN Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 29 Yasemin GÖKYEL Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
30 Şerif HIZLI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü
31 Muharrem MİNTAŞ Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı
32 Banu KAYA Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
33 Mithat EKİCİ Meteoroloji Genel Müdürlüğü
34 Abdulkadir KARAKUŞ Tarım Reformu Genel Müdürlüğü 35 Doç. Dr. Köksal AYDINŞAKİR Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar
Genel Müdürlüğü
36 Dr. Mehmet Ali Turan KOÇER Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
37 Dr. Tuğba Evrim MADEN Türkiye Su Enstitüsü (SUEN)
38 Gürsel ERUL Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
39 Nilay DENİZ İller Bankası Anonim Şirketi
40 Nurten IŞIK Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü
41 Alara AYDİL Sınıraşan Sular Dairesi
42 Ahmet DALKIRAN İller İdaresi Genel Müdürlüğü
43 Amine Elif ATASOY TÜBİTAK
44 Adil AKYATAN DOLSAR Mühendislik A.Ş.
45 Hamza ÖZGÜLER NFB Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.
46 Orhan TÜRKMEN Su Yapı Müh. ve Müş. A.Ş.
47 Fatih KESKİN Temelsu Mühendislik A.Ş.
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 9
No Çalışma Grubu Üyesi Adı, Soyadı Kurum/Kuruluş
48 Nevzat AKSU Tümaş - Türk Müh. Müş. ve
Müteahhitlik A.Ş.
49 Prof. Dr. Doğan YAŞAR Dokuz Eylül Üniversitesi 50 Prof. Dr. Ercüment GENÇ Ankara Üniversitesi
51 Prof.Dr.Nadir BAŞÇINAR Karadeniz Teknik Üniversitesi 52 Prof. Dr. Öner ÇETİN Dicle Üniversitesi
53 Prof. Dr. Zinet Selmin BURAK İstanbul Üniversitesi 54 Doç. Dr. Bulut GÜRPINAR AYDIN Gebze Teknik Üniversitesi 55 Doç. Dr. Senem ATVUR Akdeniz Üniversitesi
56 Doç. Dr. Vakur SÜMER Ahmet Yesevi Üniversitesi Avrasya Araştırma Enstitüsü Müdürü
57 Dr. Öğr. Üyesi Sema Sevinç ŞENGÖR Orta Doğu Teknik Üniversitesi 58 Dr. Öğr. Üyesi Seyfi KILIÇ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 59 Av. Muzaffer ÖZCAN Çevre Kuruluşları Dayanışma Derneği
(ÇEKUD)
60 Dr. M. Ali Uğur Çevre Vakfı
61 Bülent ŞEN Mimar Mühendisler Grubu
62 İsmet Kızıltepe Su Elçileri Derneği
63 Dursun YILDIZ Su Politikaları Derneği
64 İhsan BOZAN Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Merkez Birliği
65 ABDULGANİ ERSOY Türk Dünyası Mühendis ve Mimarlar
Birliği
66 Kerim Orhon Türk Müşavir Mühendisler ve
Mimarlar Birliği
67 Ceren Pınar GAYRETLİ
Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA)
68 Ramazan İRİBOY Türkiye Ziraat Odaları Birliği
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 10
No Çalışma Grubu Üyesi Adı, Soyadı Kurum/Kuruluş
69 Doğan GÜNEŞ Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü
70 Mehmet KİBRİTÇİ Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü
71 Cengiz TUNÇ Çölleşme ve Erozyonla Mücadele
Genel Müdürlüğü
72 Canan COŞKUN Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
73 Hülya GÜRSOY Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
74 Zülal ÖZTÜRK Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
75 Serpil DAĞLI Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
76 Sinan Hakan ERDEN Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
77 Hande YALÇIN KARAÇAM Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
78 Yıldıray SAKALLI Meteoroloji Genel Müdürlüğü
79 Doğan POLAT Tarım Reformu Genel Müdürlüğü
80 Mahmut Sami CİFTÇİ Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
81 Muharrem AKSUNGUR Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
82 Burcu ÇALLI Türkiye Su Enstitüsü (SUEN)
83 Ali Mert AYDOĞ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
84 Nalan KIZILDAĞ İller Bankası Anonim Şirketi
85 Şaban GÜLDOĞAN Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü
86 Gülşah AYDOĞDU Sınıraşan Sular Dairesi
87 Pınar YILMAZ İller İdaresi Genel Müdürlüğü
88 Dr. Burcu KIRAN TÜBİTAK
89 F. Onuralp MESCİGİL DOLSAR Mühendislik A.Ş.
90 Nedret GÜREL ÜNEL NFB Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.
91 Seçkin HATİPOĞLU Su Yapı Müh. ve Müş. A.Ş.
92 Kürşat YÜCEL Tümaş - Türk Müh. Müş. ve
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 11
No Çalışma Grubu Üyesi Adı, Soyadı Kurum/Kuruluş Müteahhitlik A.Ş.
93 Yakup GÜLER Mimar Mühendisler Grubu
94 İbrahim BİROĞLU Su Elçileri Derneği
95 Hamza ÖZGÜLER Su Politikaları Derneği
96 Onur ÇELİK Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Merkez Birliği
97 Raşit ÜNÜVAR Türk Müşavir Mühendisler ve
Mimarlar Birliği
98 Ferhat TAZE
Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA)
99 Zafer AKAYDIN Türkiye Ziraat Odaları Birliği
100 Derya ÖZCAN Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü
101 Nuri TEMEL Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 102 Dilek Kınık BİNGÖL Tarım Reformu Genel Müdürlüğü 103 Seçil OCAK Tarım Reformu Genel Müdürlüğü 104 Serhan GEZMEN Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü 105 Emre YAVUZ Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü 106 Tuğba Gülçin BAYRAK Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü 107 Prof. Dr. Hasan Hüseyin ATAR Ankara Üniversitesi
108 Prof. Dr. Aynur AYDIN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa 109 Doç. Dr. Zerrin SAVAŞAN Selçuk Üniversitesi
110 Dr. Öğretim Üyesi Nimet VELİOĞLU İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa 111 Nizamettin ŞENTÜRK Meşrubatçılar Derneği
112 Halil İbrahim EKREN Tarımsal Kalkınma Vakfı
113 Emel ŞEKER UÇAR Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu
Çalışma Belgesi 12
GİRİŞ
Kişi başına düşen su miktarı göz önünde bulundurulduğunda “su stresi” koşulları altında bulunan ülkemizde, son yıllarda yaşanan nüfus artışı ve iklim değişikliğinin olumsuz etkileri nedeniyle, su kaynakları üzerinde artan baskı her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle, su kaynaklarının etkin yönetimi gün geçtikçe daha da önceliklendirilmekte ve havza ölçeğinde bütüncül yönetim anlayışı öne çıkmaktadır. Su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde korunması, kullanılması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi, giderek artan bir ihtiyaç haline gelmiştir. Su kaynakları açısından zengin olmayan Ülkemizde, bu kaynaklara talep ve su kaynakları üzerindeki baskı giderek artarken suların korunması ve yönetimine ilişkin genel esas ve usulleri ortaya koyan ulusal bir su kanunu henüz bulunmamaktadır. 1926 yılında çıkarılan Sular Hakkında Kanun, 2021 Türkiye’sinin ihtiyacını karşılayabilecek nitelikte değildir. Su mevzuatımız, çok sayıda birincil ve ikincil düzenleme barındırıyor olmasına rağmen su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin genel esas ve usullere ilişkin çerçeveyi ortaya koyan ve günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte bir “Su Kanununa”
olan ihtiyacı karşılayamamaktadır. Meseleler çok yönlü ve birbirine bağımlı olmasına rağmen, bu konuda çalışan kurumların birbirinden bağımsız ve parçalı olması, etkin bir koordinasyonun sağlanamaması sebebiyle problemler yaşanmaktadır.
Su kaynaklı sorunların çözümüne ilişkin su politikalarının etkin bir şekilde uygulanması, bu politikaların hukuk sisteminin bütünüyle uyumlu hukuk normları şeklinde ifade edilmelerine bağlıdır. Bu çerçevede, 1. Su Şurası kapsamında Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu; bütüncül bir havza yönetimi esas alınarak "Su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde korunması, kullanılması, iyileştirilmesi, geliştirilmesi, su ile ilgili bilgilerin toplanması, izlenmesi, havza bazında etüt ve planlamalarının yapılması, kullanım önceliklerinin belirlenerek tahsislerinin tek merciden yapılması, su yönetiminde etkinlik ve katılımın geliştirilmesine yönelik, usûl ve esasların düzenlenmesi” maksadıyla hazırlanmış olan "Su Kanunu Taslağını" çok yönlü olarak gözden geçirilmesi, iyileştirilmesi ve revize edilmesi çalışmalarını yürütmüştür.
Su Hukuku ve Politikası Grubu Çalışma Belgesi
13 ÇALIŞMA GRUBUNUN MAKSADI
Su Şurası çalışmaları kapsamında; Akademisyenlerin, İlgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin, sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin ve özel sektör temsilcilerinin yer aldığı Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu, “Su Hukuku ve Politikası” konularında çalışmalar yapılması amacı ile teşekkül etmiştir. “Su Kanunu’nun” yasalaşması öncesinde, “Taslak Su Kanunu’nun” çok yönlü olarak yeniden gözden geçirilmesi, iyileştirilmesi ve güncellenmesi çalışmaları ağırlık kazanmıştır.
Su Hukuku ve Politikası Grubu Çalışma Belgesi
14 YASAL DAYANAK
1. Su Şurası Su Hukuku ve Politikası Çalışma Grubu, 17 Mayıs 2019 tarihli ve 30777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tarım Şûrası Yönetmeliği kapsamında teşekkül edilmiştir. Çalışma grubu, Su Hukuku ve Politikası konularında çalışmalar yaparken, “Taslak Su Kanunu’nun” yeniden gözden geçirilmesi, iyileştirilmesi ve revize edilmesi çalışmaları ağırlık kazanmıştır.
MEVCUT DURUM
Ülkemiz su kaynaklarının yönetimi, idari ve hukuki yapılanma bakımından çok parçalı bir özellik arz etmektedir. Su mevzuatımız çok sayıda birincil ve ikincil düzenleme barındırıyor olmasına rağmen su kaynaklarının korunması ve yönetimi bakımından genel esas ve usullere ilişkin çerçeveyi ortaya koyan ve günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte bir su kanununa olan ihtiyacı karşılayamamaktadır.
Mülga 17/02/1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Medeni Kanununun 679 uncu maddesindeki; “Kaynak, arzın mütemmim bir cüzü olup mülkiyeti, kaynadıkları toprağın mülkiyeti ile beraber iktisap olunur. Başkasının arzındaki kaynaklardan istifade irtifak hakkı olarak tapu siciline kayıt ile tesis olunur.
Yer altındaki sular kaynaklar gibidir.” şeklindeki hüküm, 23.11.1960 tarihli ve 138 sayılı Kanunla değiştirilerek; “Kaynak, arzın mütemmim bir cüz'ü olup mülkiyeti, kaynadıkları toprağın mülkiyeti ile beraber iktisap olunur. Başkasının arzındaki kaynaklardan istifade, irtifak hakkı olarak, tapu siciline kayıt ile tesis olunur”
Yer altındaki sular kaynaklar gibidir.” şeklindeki hüküm, 23.11.1960 tarihli ve 138 sayılı Kanunla değiştirilerek; “Kaynak, arzın mütemmim bir cüz'ü olup mülkiyeti, kaynadıkları toprağın mülkiyeti ile beraber iktisap olunur. Başkasının arzındaki kaynaklardan istifade, irtifak hakkı olarak, tapu siciline kayıt ile tesis olunur”